Aşırı derecede ısınıp kapanan dizüstü bilgisayarlarınızı hayata döndürme yolları.
Yaşlanmaya başlayan dizüstü bilgisayarlarda en sık karşılaşılan sorunlardan biri aşırı ısınmadır. En iyi senaryoda rahatsız edici olan ısınma problemleri, en kötüsünde sistemin kendi kendine kapanmasına neden olabilir. Üstelik çoğu zaman kullanıcılar bilgisayarlarında yaşanan sorunların aşırı ısınmadan kaynaklandığının farkına bile varmaz.
Yaz aylarının gelmesiyle birlikte kullanıcılar dizüstü bilgisayarlarının aşırı ısındıktan sonra kapandığını sık sık dile getiriyorlar. Peki normalde ısınmalara karşı gerekli önlemleri alınmış olan dizüstü bilgisayarlara ne oluyor da bu derece aşırı ısınıp kendi kendilerine kapanıyorlar?
Kapanma Limiti
Öncelikle ister dizüstü ister masaüstü PC olsun, bilgisayarlarım tümünde bir veya birkaç sıcaklık limiti vardır. Genelde bu limitlerden biri -bilgisayardan bilgisayara- değişmekle birlikte 90 ila 98 derecedir. İşlemci sıcaklığı 90 dereceye ulaştığında sistem, ısınmadan dolayı parçaların zarar görmesini engellemek için otomatik olarak kendi kendini kapatacaktır.
Bir başka limit de daha düşük olan, yaklaşık 70-80 derecede yer alan bir limittir ki işlemci (CPU) veya GPU, yani ekran kartı bu ısıya ulaştığında sisteminizin kontrol mekanizması (BIOS) ısınan bu bileşenin hızını düşürür. Hızı yavaşlayan ekran kartı veya işlemci daha az çalışacağı için daha az ısınır ve böylece sıcaklığın 90 dereceye ulaşması engellenir. Öte yandan bu yavaşlatma da yetersiz kaldığında sıcaklık 90 dereceye ulaşır ve en nihayetinde sistem kendini korumaya almak için kapatır.
Peki sistem neden ısınır?
Yüksek çevresel ısıyı hariç tutarsak (örneğin Ağustos sıcağını) ısınmanın ilk nedeni tozdur. Tabii ki işlemciniz ağır yük altında ısınacaktır fakat ortada tozlanma yoksa ısı en fazla 70 dereceye çıkacaktır. Kapanma limiti olan 90 dereceyi bulması normal şartlarda neredeyse imkansızdır. Dizüstü bilgisayarınızın hava çıkış yuvası en sık toz toplayan kısımdır. Burada yer alan ızgaralar sıcak oldukları için , sistemin içeriye almış olduğu tozlu hava dışarıya çıkarken tozları adeta bir mıknatıs gibi çekerler. Izgaraya yapışan tozlar zamanla bir toz tabakası haline gelir ve içeriye alınan hava artık dışarıya çıkamaz olur. Bunun sonucunda da hava sirkülasyonu durma noktasına gelir ve oluşan ısı dışarıya atılamaz. En nihayetinde de biriken ısı işlemcinin aşırı ısınmasına neden olur ve sistem kendini kapatır.
Hava akımını kontrol edin
Masaüstü bilgisayarlarda olduğu gibi dizüstü bilgisayarlar da iç cephesinde ürettiği ısıyı bir şekilde dışarı atmak zorundadır. Bu nedenle havalandırma çıkışlarının nerede olduğunu belirlemeliyiz. Günümüzde çoğu dizüstü bilgisayarın havalandırma çıkışları cihazın alt tarafında yer almaktadır. Daha kalın modellerde cihazın arka panelinde veya yan cephesinde de havalandırma çıkışları yer alabilir.
Dizüstü bilgisayarınızda yer alan havalandırma pencerelerinin bir kısmı soğuk havayı içeriye alırken çoğunluğu sıcak havayı dışarı püskürtmek için kullanılmaktadır. Eğer havalandırmanın düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmek istiyorsanız bilgisayarınızı yoran bir uygulama veya oyunu çalıştırın ve elinizi havalandırma deliklerinin önüne koyun. Eğer bir hava akımı hissetmiyorsanız sorununuzun kaynağı büyük ihtimalle havalandırma yolunda birikmiş toz ve kirlerdir.
Tozu temizlemek
Neyse ki bu toz birikintilerini temizlemek nispeten kolay bir çözüm yöntemidir. Eğer elinizin altında bir hava pompası varsa havalandırma yolunda birikmiş tozları hava üfleyerek temizleyebilirsiniz. Ek olarak cihazınız kolay sökülebilen bir kasaya sahipse arka kapağı söküp fan bölmesini açabilir ve havalandırmayı baştan aşağı temizleyebilirsiniz.
Eğer fanınız dönerken fazla ses çıkarıyor veya olması gerekenden yavaş dönüyorsa fanın kapağının üstünde yer alan etiketi söküp yerine mineral yağı veya lens temizleme sıvısı döküp fanın daha etkili çalışmasını sağlayabilirsiniz.
Öte yandan fanınız tamir edilemeyecek durumdaysa modelini ve voltaj değerlerini bir yere kaydedip uygun yeni bir fan satın almanızı öneririz.
Pili Kontrol Edin
Dizüstü bilgisayarların pilleri sonsuza kadar tam kapasitede çalışacak şekilde tasarlanmıyor. Kullanım şekline bağlı olarak bu piller zaman içinde yavaş yavaş ölmeye başlayacaktır. Verimliliğini kaybeden piller bu süre içinde kayda değer miktarda ısı üretecektir.
Pilinizin eski kapasitesini ve verimliliğini kaybettiğini düşünüyorsanız yeni bir pil satın almayı tercih edebilirsiniz.
Diğer Çözümler
Eğer havalandırma tozlarından kurtulup yeni pil satın aldıktan sonra aşırı ısınma sorununuz devam ediyorsa daha detaylı bir sorun taraması yapmanız gerekebilir. Kimi zaman eski sabit diskler tozdan dolayı sorunlu çalışabilir ve bunun sonucunda normalden daha yüksek ısı üretimi gerçekleşebilir. Böyle durumlarda dizüstü bilgisayarınızın içini baştan aşağı temizlemek en uygun çözüm olacaktır. Alternatif olarak daha düşük güç tüketen bir SSD’ye de terfi edebilirsiniz. SSD’ler, sabit disklere göre daha serin çalışmaktadırlar.
İş yükünü azaltın
İşlemcinin üzerindeki yük ne kadar fazlaysa işlemci o kadar sıcak çalışır. Kimi zaman ısınma sorununun kaynağı donanım değil yazılımlardır. İşlemcinin üzerine düşen iş yükünü azaltmak ısı üretimi bir miktar azaltmanıza yardımcı olabilir.
İş yükünü azaltmaya Windows açılışında otomatik olarak başlatılan uygulamaların sayısını azaltarak başlayabilirsiniz. Görev yöneticisinin Başlangıç sekmesine girin ve olmazsa olmaz uygulamalar hariç diğer bütün uygulamaları devre dışı bırakın.
Ek olarak Process Explorer aracı ile hangi işlemler ve dosyaların işlemciyi ne miktarda kullandığını görebilir ve işlemciye en fazla yükü bindiren işlemleri tespit edebilirsiniz.
Son olarak sisteminizin sıcaklığını kontrol etmek için Speccy adındaki bu ufak kullanışlı aracı kullanabilirsiniz. Yalnız Speccy’nin bazen yanlış sıcaklık verisi verdiğini de belirtelim.
Termal macun kuruması
Termal macun, soğutma konusundaki en önemli etkenlerden biridir. Soğutucu ile işlemci veya GPU arasında yer alan termal macun, ısının doğrudan bakır soğutucuya iletilmesini sağlar. Fakat bilgisayarların sürekli sıcak çalışmaları termal macunun kuruyup işlevini yitirmesine neden olur. Bu durumda ısınan bileşen artık ısısını bakır plakaya iletemez ve sıcaklık yükselmeye başlar. Bu durumda daha kaliteli bir macun alıp eskisini temizledikten sonra soğutucu ile işlemci ve grafik işlemci arasına bunu uygulamak en iyi çözümlerden biridir.
Soğutucu satın alın
Isınma sorunlarını gidermeden aşırı ısınmanın önüne geçmenin en kolay yolu bir dizüstü bilgisayar soğutucusu satın almaktır. Bu soğutucular her ne kadar bilgisayarın taşınabilirliğini kısıtlasa da, çoğu zaman USB yuvaları ve LED aydınlatma gibi avantajlara da sahip olabiliyor.
Çözüm
Öncelikle dizüstü bilgisayarınızın garantisi varsa ürünü kendiniz açmak yerine servise gönderin. Bilgisayarınızın arızası olarak ise “aşırı ısınmadan dolayı kapanma” yazabilir ve termal macunun yenilemesi talep edebilirsiniz. Eğer dizüstü bilgisayarınızın garantisi bitmiş ise yine de yetkili teknik servisi arayıp temizleme için fiyat alabilirsiniz. Alternatif olarak başka bir teknik servise de gönderebilirsiniz fakat tamir eden servisin termal macunu yenilediğinden emin olun.
Eğer dizüstü bilgisayarınızın içini açabilecek kadar bilgiye sahipseniz bir yıldız tornavida ile fanları temizlemeniz 10 dakikanızı alacaktır. Kapakları çıkartırken dikkatli olmanızda fayda var zira bilgisayarınızı açmak kolay, tekrar kapatmak ise açmaktan daha zor olacaktır. Bilgi seviyenize güveniyorsanız bakır soğutma bloğunu sökerek, eski macunu temizleyip yeni ve iletkenlik seviyesi daha iyi olan termal macunu sürüp tekrar monte edebilirsiniz. Fakat bu işlemin tecrübe gerektirdiğini hatırlatmakta fayda var.
