Kendisiyle tanışmamızın üzerinden yıllar geçti ama Bluetooth popülerliğini hiç kaybetmedi. Gelin bu akıllı teknolojiye yakından bir göz atalım…
Bluetooth Nedir?
Adını 10. yüzyılda yaşamış ve Danimarka ile Norveç’i birleştirmiş olan Danimarka Kralı Harald Blatand’dan alan ve Jaap Haartsen ve Sven Mattison adında iki Ericsson çalışanı tarafından 1994 yılında İsveç’te geliştirilen Bluetooth, taşınabilir ekipmanlarda kablosuz veri alışverişinde bulunmayı sağlayan bir iletişim protokolüdür. Kısa dalga boyuna sahip radyo dalgalarını kullanarak, hem alıcı hem verici mikroçipler içeren iki veya daha fazla cihazı birbirine bağlar ve kablosuz kişisel alan ağları (WPAN) oluşturarak kısa mesafede haberleşme ve veri alışverişi imkanı sunar. İletişim radyo dalgaları ile sağlandığı için cihazların birbirlerinin görüş alanında bulunmaları gerekmez. Etki alanı 10 metredir, fakat bu mesafe çeşitli yollarla 100 metreye kadar çıkarılabilir.
Bluetooth’un teknik özellikleri ve kullanılacak protokollerin son şekli, Bluetooth SIG (Bluetooth Özel Çalışma Grubu) tarafından belirlenir. 1998 yılında Ericsson, IBM, Intel, Toshiba ve Nokia tarafından kurulan SIG bünyesinde bugün 14 binden fazla şirket bulunmaktadır.
Nasıl Çalışır?
Bluetooth, taşıma modülasyonu olarak Gauss Tipi Frekans Kayma Modeli’ni (GFSK), radyo frekansı iletişim modülasyonu olarak Frekans Atlamalı Yayılmış Spektrum (FHSS) protokolünü kullanır. Veri alışverişi, lisans gerektirmeyen ISM (Endüstriyel Bilimsel Medikal Radyo Bandı) üzerinde 2.4 GHz frekanks bandında gerçekleşir. ISM’nin oldukça sık kullanılan bir bant olması nedeniyle, 2.4 GHz bandı her biri 1 MHz’lik toplam 79 kanala bölünür. Veriler bu kanallar üzerinden veri paketleri şeklinde gönderilir ve bu paketler veri blokları tarafından kontrol edilir. FHSS protokolü, bu kanallar arasında saniyede 800 sıçrama yapılmasını sağlar, diğer bir deyişle saniyede 800 kere kanal değiştirilir; böylece veriler parazitlerden ve diğer dış etkilerden korunur ve olası saldırıların önüne geçilerek güvenli bir şekilde gönderilmeleri sağlanır.
Bluetooth destekli cihazların birbirlerine bağlanarak oluşturdukları ağa piconet adı verilir. Bir cihaz aynı piconet içinde maksimum 7 cihaza bağlanabilir. Bu cihazlar duruma göre master veya slave adını alırlar. Master durumundaki cihaz, iletişimi organize eder ve gerekli yönlendirmelerde bulunur.
Tüm Versiyonları
Bütün Bluetooth sürümleri, geriye doğru uyumluluk gösterecek şekilde tasarlanır; ki bu en yeni versiyonun bütün eski versiyonların özelliklerini içermesi anlamına gelir.
Geliştirilen ilk versiyon olan Bluetooth 1.0, tahmin edilebileceği gibi pek çok problem içeriyordu. Ardından gelen Bluetooth 1.1 ile ilk versiyondaki pek çok hata giderildi. Bluetooth 1.2’de ise birçok değişiklik yapıldı. Bağlantı hızı yükseldi, FHSS protokolü ve bozulan ses dosyası paketlerinin yeniden gönderilmesini ve böylece ses kalitesinin artmasını sağlayan eSCO protokolü eklendi.
2004 yılında yayınlanan Bluetooth 2.0 versiyonundaki en büyük yenilik, Geliştirilmiş Veri Hızı (EDR) oldu. Tanımlanmış hızı 3 Mbit/s olan EDR, daha az güç tüketerek veri transferi yapılmasına olanak sağladı. 2007 yılında piyasaya sürülen 2.1 versiyonuyla da Güvenli Basit Eşleştirme (SSP) özelliği geldi. Bluetooth destekli cihazların eşleşmelerini kolaylaştıran SSP, aynı zamanda eşleşmenin daha güvenli bir biçimde yapılmasını sağladı. Bu versiyonda öne çıkan bir diğer özellik ise, bağlantıdan önce cihazların filtrelemesinin daha iyi bir şekilde yapılabilmesi için daha çok bilgiyi işlemden geçiren ve böylece düşük güç modunda daha az güç tüketen Uzatılmış Sorgu Yanıtı (EIR) oldu.
Bluetooth 3.0, 2009 yılında yayınlandı. Bu versiyonla birlikte veri taşıma hızı teorik olarak 24 Mbit/s’ye yükselse de, bu hız Bluetooth üzerinden doğrudan veri taşımada kullanılamadı. Bu versiyon ile birlikte gelen Alternatif MAC/PHY (AMP) özelliği sayesinde veriler, Bluetooth bağlantısı aracılığıyla bir başka kablosuz bağlantı frekansı üzerinden aktarıldı.
Bluetooth’un halen güncel olan son sürümü Bluetooth 4.0, 2010 yılında piyasaya sürüldü. Bu versiyon ile gelen protokoller; önceki versiyonların protokollerinden oluşan Klasik Bluetooth, Wi-Fi model alınarak geliştirilen Yüksek Hızda Bluetooth ve mümkün olduğunca az güç harcayarak iletişim sağlamayı hedefleyen Düşük Enerjili Bluetooth’tur.
Nerelerde Kullanılır?
Yıllar önce hayatımıza giren Bluetooth gerçekten de pek çok şeyi kolaylaştırdı. Bugün çok sayıda cihaz Bluetooth desteği içeriyor; ki bunların arasında bilgisayar ve cep telefonlarının yanı sıra oyun konsolları, kulaklıklar, yazıcılar, dijital kameralar, modemler ve kol saatleri de bulunuyor.
Bluetooth’un kullanım alanlarına kısaca şöyle özetleyebiliriz:
- Cep telefonuna kablosuz kulaklık bağlayarak telefonu ele almadan konuşabilmek
- Cep telefonunu otomobil müzik sistemine bağlarak dosya alışverişi yapabilmek
- Düşük bantgenişliği durumunda iki bilgisayar arasında ağ oluşturmak
- Klavye, fare, yazıcı gibi çeşitli çevrebirimleri bilgisayara bağlamak
- Oyun konsolları ile gamepadleri bağlamak
- Kızılötesi kullanılan alanlarda kontrol sağlamak
- İki endüstriyel Ethernet ağı arasında kablosuz köprü oluşturmak
- Düşük bant genişliği ve kablosuz bağlantı kullanımı gerektiren durumlarda bağlantı sağlamak
- Cihazlar arasında dosya alışverişinde bulunmak
- Cep telefonlarında hırsızlığı ve veri kaybını önlemek için güvenli bağlantı oluşturmak
- Gerçek zamanlı konum belirlemek
Peki Ya İnsan Sağlığına Etkileri?
Bluetooth’un radyo dalgaları yayarak çalışması, “Acaba sağlığımızı olumsuz etkiler mi?” sorusunun ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Bluetooth, daha önce de değindiğimiz gibi, 2.402 – 2.480 GHz aralığındaki mikrodalga radyo frekansı spektrumunu kullanır. Bluetooth destekli cihazlar, alıcı ve verici mikroçiplerinin güç çıkışına göre 1. Sınıf, 2. Sınıf ve 3. Sınıf şeklinde sınıflandırılır. Maksimum güç çıkışı 1. Sınıf cihazlarda 100 mW, 2. Sınıf cihazlarda 2.5 mW, 3. Sınıf cihazlarda 1 mW’tır. 1. Sınıf Bluetooth cihazlarının güç çıkışı cep telefonlarıyla aynı düzeydedir. Çoğu Bluetooth destekli cihaz genellikle 1 mW ve 2.5 mW gücündedir, ki bu değerler cep telefonları değerlerinin çok altındadır. Bunun yanı sıra Bluetooth teknolojisinde sinyalin tek bir kuvvetli ışınla değil, boşlukta yayılarak taşındığı da unutulmamalıdır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün açıklamalarına göre, Bluetooth’un insan sağlığını olumsuz etkilediğine ilişkin henüz kesin bir veri elde edilememiştir. Elbette ki bu ilerleyen zamanlarda da elde edilemeyecek anlamına gelmemektedir.
Teknolojinin hayatımızı büyük ölçüde kolaylaştırdığı tartışma götürmez bir gerçek. Yine de bu konuda daha kapsamlı araştırmalar yapılıp kesin veriler elde edilinceye kadar dikkatli olmakta fayda var diye düşünüyoruz.
