LOLcats, Rickrolling, Chocolate Rain gibi popüler internet memelerinin çıkış noktası olan 4chan, daha uzun süre internet kültürüne yön vermeye devam ediyor. Peki nedir bu 4chan dedikleri? Nasıl başladı, neler yaptı? İşte cevapları…
4chan Nedir?
Erken dönemlerinde sadece anime ve mangalar hakkında tartışmaların yapıldığı ve çeşitli görsellerin paylaşıldığı bir imageboard olan 4chan, 1 Ekim 2003 tarihinde New York’ta o zamanlar 15 yaşında bir öğrenci olan Christopher Poole tarafından kuruldu. Poole’un amacı, Japon anime ve çizgi romanlarının konuşulabileceği, Japonya çıkışlı Futuba (2chan) imageboarduna benzer bir portal oluşturmaktı.
Site İçeriği
4chan, mesaj boardları ve imageboardlardan oluşuyor ve sitede Japon kültürü, ilgi alanları, yaratıcılık, yetişkinlere yönelik (+18), diğer ve karışık (+18) olmak üzere 6 ana kategori bulunuyor.
4chan açıldığı dönemde /a/ – Anime Genel ve /b/ – Anime Random olmak üzere iki board içeriyordu. Zamanla yeni boardlar eklendi ve /b/ boardu kısaca Random olarak adlandırıldı. 2004 yılında kısa bir süreliğine kapanan 4chan, birkaç ay sonra bilgisayar oyunu, silah, araba gibi animelerle ilgisi olmayan pek çok yeni boardla geri döndü.
Futaba kanalının Nijura boarduyla benzerlik gösteren /b/, 4chan’ın en ünlü ve en yoğun boardu olma özelliğini taşıyor. Tüm site trafiğinin %30’luk kısmını elinde tutan /b/’de, çocuk istismarı videoları gibi belirli illegal konular dışında hiçbir kural yok. Bu kuralsızlık yöneticiler ve moderatörler için de geçerli, isterlerse hiç sebep göstermeksizin kullanıcıları banlayabilirler. Bu boardu en iyi anlatan söz şu olsa gerek: “/b/ boardunu okumak beyninizi eritebilir.”
Çoğu internet sitesinin aksine 4chan’da bir kayıt sistemi bulunmuyor. Kullanıcılar, yazılarını veya görsellerini göndermeden önce karşılarına çıkan formun isim bölümüne bir takma isim yazabiliyorlar. Bunu tercih etmeyen kullanıcıların gönderileri, Anonymous olarak görünüyor; ki bu da bize Anonymous’un “birçok online internet kullanıcısının oluşturduğu topluluk” konseptine dönüşme süreci hakkında ufak da olsa bir fikir veriyor. Poole’un online Tetris aracılığyla tanıştığı ve şu anda 4chan’ın bilinen tek ücretli çalışanı olan bir programcı dışında tüm moderatörler gönüllülerden oluşuyor.
4chan’ın profil ve kayıt arşivi tutmadığını göz önüne aldığımızda, sitede sadece memelerin hayatta kalma şansı olduğunu söyleyebiliriz. 4chan’ın dışına çıkmayı başarabilen her memeye karşılık, çok daha fazlası görmezden geliniyor ve unutuluyor.
Los Angeles Times’a göre internetin en yoğun imageboardu olan 4chan, kullanıcılarına ücretsiz bantgenişliği sağladğı için zaman zaman maddi sıkıntılar yaşadı. Bağışların siteyi ayakta tutmaya yetmeyeceğini farkeden Christopher Poole sonunda reklama yöneldi, fakat site içeriği nedeniyle pek başarılı olamadı.
Karıştığı Olaylar
Anonymous ve Chanology Projesi
Baltimore Şehir Gazetesi tarafından, Anonymous’un çıkış noktası olarak adlandırılan 4chan’ın pek çok internet altkültürü ve aktivizm hareketiyle yakından ilişkili olduğu bilinen bir gerçek. Bunların en bilineni Anonymous üyelerinin Scientology Kilisesi’ne karşı düzenledikleri protestolar zinciri olan Chanology Projesi.
15 Ocak 2008’de 4chan kullanıcılarından biri /b/ boarduna, “Scientology Kilisesi’ne sağlam bir şeyler yapalım” temalı bir mesaj gönderdi. Bu mesajın ardından kilise tehdit telefonları almaya başladı ve olay kısa sürede sanal ortamdan gerçek hayata sıçrayarak büyük bir protestoya dönüştü. 4chan kullanıcıları, önceki Anonymous saldırılarının aksine, bu eylemde Guy Fawkes maskeleri ve rickrolling gibi internet memeleri kullandılar. Bütün bu eylemler, sitenin gereksiz yere dikkatleri üzerine toplayacağını düşünen bazı 4chan kullanıcılarının tepkisini çekti.
4Chan’ın İnternet Saldırıları
2006-2007: Radyo programcısı Hal Turner
2008: Sarah Palin
2009: Youtube
2010: Payback Operasyonu
2010: ACS Law (İngiliz hukuk firması)
Tehdit Mesajları
2006: Bir futbol stadyumunda asılsız bomba ihbarı. Bu olaydan sonra /b/ boarduna “Futbolla uğraşmayın” kuralı eklendi.
2007: Teksas’ta bir okulda asılsız bomba ihbarı.
2009: İsveç’te bir okulda saldırı olacağına dair asılsız bir ihbar.
Ve Diğerleri…
2009: Bir ev kedisine yapılan fiziksel işkenceleri gösteren iki videoyu gören 4chan kullanıcıları harekete geçti ve videoları gönderen kişinin izini bulmayı başardı. Kedi veterinerde tedavi gördükten sonra güvenli bir yere gönderildi, 14 yaşındaki sahibi ise tutuklandı.
2010 – 2011: Yaşları 19 ile 37 arasında değişen 5 kişi, 4chan’dan çocuk istismarı görüntüleri indirmek, kullanıcılara karşı zorbaca davranmak ve kalpazanlık yapmak gibi suçlardan dolayı tutuklandılar.
2011: California’da yaşayan 15 yaşında bir gencin 4chan’a yetişkin cinsel içerikli görseller göndermesinin ardından evine düzenlenen polis baskınında bütün elektronik eşyalara el konuldu.
Bugün 4chan’da çocuk istismarı videosu ile ilgili gönderilerle karşılaşan moderatörler, yasa gereği FBI ile iletişime geçiyorlar ve söz konusu kullanıcıyı kalıcı olarak siteden uzaklaştırıyorlar.
4chan ve İnternet Kültürü
Sosyal paylaşım ağlarının hayatımızın neredeyse vazgeçilmez bir parçası haline geldiği günümüzde 4chan’ın hala bu kadar popüler olması kimilerine şaşırtıcı gelebilir. En basit tanımıyla bir imageboard olan bu site, varlığını bu kadar uzun süre korumayı nasıl başardı?
4chan’ın belki de en büyük artısının anonimite olduğunu söylersek herhalde pek de abartmış olmayız. Sitenin kurucusu Christopher Poole’un da altını çizdiği önemli noktalardan biri bu. Facebook gibi pek çok sosyal paylaşım platformu, bireylerin gerçek kimliklerini ön plana çıkarmayı seçerken Poole bu görüşün karşısında yer alıyor ve 4chan’ın yaratıcılığını anonimiteye bağlıyor. “Internette anonimiteyi kaybetmek, gençlik döneminin masumiyetini kaybetmek gibi bir şey” diyen Poole, şöyle devam ediyor: “Çünkü hata yapma lüksünüz yok.” Facebook öncesi dönemdeki gibi hatalarımızı geride bırakıp yola devam edemiyoruz, çünkü hatalarımız bir kere internete düşerse, artık nereye gidersek gidelim bizimle gelecekler. “4chan’da insanlar hatalarınızı veya yanlışlarınızı bir saat içinde unutur. Dolayısıyla omuzlarınızda başarısızlık yükünü taşımanıza gerek kalmadan yola devam edebilirsiniz.” Poole bir başka konuşmasında anonimite hakkında şunları söylüyor; “Anonimite aynı zamanda gerçekliktir. Filtrelere takılmadan serbestçe davranmanıza, insanlar kim olduğunuzu bildiğinde yapamayacağınız şeyleri yapmanıza izin verir.”
4chan’ın diğer sosyal ağlardan ayrılmasını sağlayan bir başka özelliği de, farklı kültürlerin kesişme noktası olması. Facebook gibi siteler ortak kültür aracılığıyla insanlar arasında ortak bir payda bulmaya çalışıyor ve iletişimi bu yoldan sağlıyor, fakat kendileri bir kültür oluşturmuyor. Öte yandan 4chan’dan geçen her görsel, kültürel yapıya eklenen bir parça. Dolayısıyla 4chan, diğer platformlar kadar büyük olmasa da, kültürel birleşmeye çok uygun bir zemin oluşturduğu için önem kazanıyor.
Ne var ki kültürel birleşme noktası olmak her şeye yetmiyor. Örneğin Facebook, sahip olduğu milyonlarca üyeyle 4chan’dan daha ileri bir noktada duruyor. Bu açıdan bakınca 4chan’ı karşı kültürün bir parçası olarak tanımlamak daha doğru. 4chan kültürel açıdan önem taşıyor, ama bunun nedeni zaten biliniyor olması değil, aksine kendini göstermek için çaba harcaması. Yine Facebook’tan örnek verecek olursak; Facebook insanları bir noktada popüler kültürle birleştiriyor ve iletişimi, insanlar arasındaki eşiği olabilecek en düşük seviyede tutarak gerçekleştiriyor. 4chan’da ise kullanıcılar ve popüler kültür birbirinden etkileniyor, birbirini değiştiriyor. Time dergisinin de söylediği gibi; “İyi ya da kötü, bugün karşı kültür tam olarak böyle; olgunlaşmamış, sarkastik, sosyal ve siyasi amaçlardan bağımsız fakat son derece komik.”
Kuruluşundan bu yana 9 yıl geçen 4chan, uzun bir süre daha buralarda olacak gibi görünüyor.
