Bu telefon Blackberry markasını kurtarabilecek mi?
Bir zamanlar Research In Motion (RIM) olarak bilinen geçmişin ünlü telefon firması Blackberry, yıllardır beklenen yeni nesil telefonu Z10 ile tüketiciye merhaba dedi. Tabii kolay geçen yıllar değildi bunlar, gittikçe azalan pazar payı ve düşen satışlar firmanın soluğunu kestikçe kesti. Bugün Blackberry tüm umudunu yeni nesil BB 10 işletim sistemi kullanan telefonlara bağlamış durumda, eğer tüketicinin gönlünü yeniden çelemezlerse, yakında sahneden temelli çekilmek zorunda kalabilirler.
İşin kötü tarafı şu, Blackberry yıllarca piyasaya yeni seçenekler süremeden ar-ge ile boğuşurken, Apple ve Samsung gibi firmalar piyasada ciddi bir hakimiyet kurdular. Hatta Microsoft bile Nokia’nın da ciddi işbirliğiyle akıllı telefon pazarında yeniden söz sahibi olmaya başladı. Tüm bu markalar hem donanımsal, hem de yazılımsal olarak çok fazla yol aldılar. Blackberry ise Z10 ile birlikte sadece yeni bir telefon sürmüyor piyasaya, tamamen yeni bir işletim sistemi de sürüyor. Bir de bu işletim sistemi üzerine eko-sistem kurmaları gerekiyor, uygulamalar, kurumsal yazılımlar ve protokoller, daha sonra çıkacak olan yeni cihazlar, bu liste böyle uzayıp gidiyor. İşin doğrusu şu noktada Blackberry’nin sıfırdan başladığını söylemek pek yanlış olmaz, çünkü bulundukları konum tam olarak bu.
Şimdi gelin birlikte Z10’a yakından bakalım, Blackberry ne yapmış birlikte görelim.
Tasarım
Blackberry Z10, firmanın ilk yeni nesil telefonu ve tasarım olarak ilk bakışta rakiplerinden çok farklı görünmüyor. İşin doğrusu 4,2 inçlik ekranın alt kısmındaki gümüş renkli Blackberry logosu olmasa, telefonu diğer rakiplerinden ilk bakışta ayırdetmek pek kolay olmazdı. Ön yüzdeki en önemli farklardan biri, diğer telefonların aksine Z10’da bir HOME tuşunun bulunmaması, çünkü BB 10 işletim sisteminde gerçek anlamda geri dönülecek bir HOME ekranı yok. Telefondaki tüm çalışma belirli parmak hareketleriyle yapılıyor, buna daha sonra detaylı olarak değineceğim.
Telefonun sağ tarafında ses ayarı ve sesli kumandayı harekete geçiren toplam üç tuş bulunuyor. Sol tarafta ise mini USB ve mini HDMI portlarını buluyoruz. Üst kısımda ise güç tuşu ve 3,5 mm kulaklık jakı mevcut. Ekranın üst kısmında 2 MP ön yüz kamerası var ve video görüşmeler için kullanılabilen bu kamera 720p kayıt yapabiliyor. Arka yüzde ise LED flaşlı 8 MP bir kamera mevcut. Arka kapak plastikten mamul, hayli esnek ve hafif bir yapıda, alt kısımdaki mikrofon boşluğundan tırnağınızı takarak rahatça sökebiliyorsunuz. Kapağın üzerindeki Blackberry logosuna dikkatle bakarsanız, bunun aslında NFC algılayıcısı olduğunu göreceksiniz.
Arka kapağı söktüğümüzde karşımıza değiştirilebilen 1,800 mAh gücünde bir batarya çıkıyor. Bunun haricinde arka kapağın altında mikro-SIM yuvasını ve MicroSD hafıza kartı yuvasını buluyoruz. Z10 kendi içinde 16 GB hafızaya sahip ancak bu MicroSD soketini kullanarak 64 GB kapasiteli hafıza kartlarından da faydalanabilirsiniz.
Telefonda kullanılan 4,2 inçlik ekran genel olarak başarılı denebilir, ancak çok güçlü ışıkta görülmesi biraz zorlaşabiliyor. Anlayabildiğim kadarıyla bunun sebebi ekran camında bir miktar yansıma olması, çoğu üst seviye telefonda buna karşı bir kaplama kullanılıyor ancak bunda sanırım o türden bir kaplama yok. Ekranın dokunmatik duyarlılığına gelince, burada pek sorun yok, gayet düzgün çalışıyor. Ancak doğrusu yeni nesil Nokia telefonların dokunmatik duyarlılığını ve özellikle de eldivenle kullanılabilme özelliğini gördükten sonra, insan ister istemez diğer telefonlarda da bunu arıyor, fakat bulamıyor.
Cihazın ana donanım özelliklerine gelirsek, Z10’un kalbinde 1,5 GHz hızında çift çekirdekli bir Snapdragon Krait işlemcisi yatıyor. Grafik işleme işini Adreno 225 yongası üstlenmiş, hafıza ise 2 GB RAM olarak tasarlanmış. İşin doğrusu donanımsal açıdan ele aldığımızda, Z10’un rakipleriyle arasında neredeyse hiç fark yok. Z10’un teknik özellikler listesini alın, aklınıza gelecek herhangi başka bir firmanın akıllı telefonuyla kıyaslayın, arada neredeyse hiç fark bulamayacaksınız. İşin doğrusu teknik özelliklerine bakınca, bu telefonun diğer rakip işletim sistemlerinden herhangi birini çalıştırmaması için hiçbir sebep göremiyorum.
Uzun lafın kısası, Z10 tasarım ve donanım açısından modern bir telefon, yeni nesil bir telefonda bulmayı umacağınız özelliklere sahip. Bunda şaşılacak pek fazla bir şey de yok aslında, çünkü Blackberry bu telefonla piyasada devrim yaratmayı değil, hayatta kalmayı amaçlıyor. Devrimsel tasarımlar her zaman risklidir, bu da yaşam mücadelesi veren bir firmanın almak isteyeceği bir risk değildir. Kaldı ki Blackberry yeni nesil telefonlarda fark yaratmak için donanımdan ziyade yazılımı kullanmayı amaçlıyor.
Yazılım
Blackberry Z10, firmanın uzun zamandır üzerinde çalıştığı yeni nesil BB 10 işletim sistemiyle geliyor. Blackberry’nin eski telefonlarında kullandığı işletim sistemi pek demode kaldığından, firmanın yeni dokunmatik modeller için uygun bir sisteme ihtiyacı vardı. İşte BB 10 bu amaca yönelik hazırlanmış bir işletim sistemi ve belli açılardan iki sene evvel çıkan BB 7’nin modern hali denebilir. QNX tabanlı olan BB 10, modern mobil işletim sistemlerinin yaptığı her şeyi fazlasıyla yapmaya çalışıyor. Devamlı kullanılan internet servislerine bağlı kalmak, mesajları ve postaları almak, çeşitli uygulamaları indirip çalıştırmak ve aklınıza gelebilecek daha pek çok işi yapmak için tasarlanmış.
BB 10’a baktığımızda halen piyasada olan tüm mobil işletim sistemlerinden biraz esinlendiğini hemen fark edebiliyoruz. Uygulama ikonları ve menüler doğrudan Android ve iOS çağrışımı yapıyor. Programlar arasında gezinme ve arka planda çalışan uygulamalara geçiş, Windows Phone işletim sistemini andırıyor. BB 10 herhangi bir “Home” tuşu kullanmıyor, çünkü klasik anlamda bir ana ekranı yok. Ama onun yerine pek çok iş için her yerden erişebileceğiniz bir “Hub” ekranı var.
Cihazı uykudan uyandırma dahil her işlem için “Gesture” denilen parmak hareketlerini kullanıyorsunuz. Ekranın en altındaki Blackberry logosunun hemen üst kısmından yukarı doğru dikey parmak kaydırma hareketi yaparsanız, cihazı uykudan uyandırıp ekran koruyucuyu açıyorsunuz. Yine alttan sağ kenara doğru çekerek, ekrandaki uygulamayı bir kenara atabiliyorsunuz. İşin doğrusu, diğer işletim sistemlerindan çok farklı bir kullanım tarzı var, bu yüzden de alışması hayli zaman alabiliyor.
BB 10’un en büyük sorunu, henüz çok yeni olması, program kodu optimize olmaktan çok uzak, bu da anlamsız yavaşlamalara, batarya ömründe kısalığa, hatta çökmelere bile sebep olabiliyor. Mesela kullanım esnasında fotoğraf çekmeye çalışırken durduk yerde makine çökti ve bataryayı çıkarıp takmadan açılamadı. Bir müddet kullandıktan sonra yeni bir güncelleme var mı diye baktığımda, 100 MB boyutunda bir işletim sistemi güncellemesi olduğunu gördüm. İndirip kurması kablosuz ağ üzerinden yaklaşık 2 saat kadar sürdü, ancak sonrasında cihazın performansında gözle görülür bir düzelme de oldu.
BB 10 tıpkı diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi bir de sesli kumanda seçeneği sunuyor. Telefonun sağındaki üçlü tuş grubunun ortasındaki tuşa basınca sesli kumanda devreye giriyor. Teorik olarak bununla telefonda her istediğinizi yapabilirsiniz, fakat pratikte iş pek öyle yürümüyor. Uygulama ses yakalama ve algılamada henüz olgunlaşmamış, kısacası bir Siri değil, daha gidecek çok yolu var.
Uygulamalara gelince, Blackberry’nin kendi uygulama pazarı olan Blackberry World bu konuda gideceğiniz yegane adres diyebilirim. Firma güvenlik nedeniyle bu pazarda tam kontrolü sağlamaya özen gösteriyor, tıpkı Apple gibi. Halen pazardaki uygulama sayısı iOS ya da Android ile kıyaslanacak sayıda değil, fakat firma bu konuya ciddi biçimde eğiliyor. Hatta Türkiye için yerelleştirme konusunda da çabaları var. Tabii yine de bu zaman alacak bir gelişme ve Blackberry o kadar uzun dayanacak mı, orasını kimse bilemez.
Blackberry telefonunuzu bilgisayara bağlayabilmek için tıpkı iTunes ya da Zune gibi çalışan Blackberry Link adındaki bir programı ilgili her bilgisayara kurmanız gerekiyor. İşin doğrusu bu programı kurmak tam bir karın ağrısı, bir kaç deneme yapmanız gerekebilir, sık sık hatalarla karşılaşabilir ve hatta bilgisayarınızın çöktüğüne de şahit olabilirsiniz. Firma neden doğrudan klasör sistemine erişmeye izin vermemiş bilemiyorum. Blackberry Link tıpkı benzerleri gibi bir sürü iş yapmaya çalışıyor ancak başarılı olamıyor.
Ancak BB 10 için şahsi görüşüm şu, çok geriden gelen ve hayli kafa karıştıran bir işletim sistemi. Olgunlaşması zaman alacak, kullanmayı öğrenmesi de öyle. Ayrıca BB 10’un sunduğu kurumsal özelliklerden faydalanabilmek için, çalıştığınız şirketin de uygun yazılıma yatırım yapmış olması lazım. Öte yandan, Blackberry’nin en ciddi eksiklerinden biri de, Microsoft, Google ve Apple gibi gelişmiş bulut hizmetlere henüz sahip olmaması. Şüphesiz zaman içinde bunları da yapacaklardır, ama o zamana kadar zaten kullandığınız hizmetleri bırakıp, Blackberry’nin kuyruğuna takılmanın bir anlamı var mıdır?
Performans
Z10 donanımsal olarak modern bir telefonda bulunan hemen tüm özelliklere sahip demiştim. Ancak donanım her zaman için sadece üzerinde çalışan yazılımın izin verdiği ölçüde verimlidir. BB 10 işletim sistemi belli açılardan gayet hızlı ve rahat çalışıyor. Son güncellemeyi kurmadan önce yaşadığım takılma ve çökmeler de bunun en iyi örneği. Eğer bir Z10 alırsanız, büyük ihtimalle kutudan nispeten eski BB 10 sürümüyle çıkacaktır, o yüzden de ilk yapmanız gereken şey güncellemek olmalıdır.
Bir telefon olarak ele aldığımızda, Z10’un performansı fena değil, sesli ve görüntülü aramalarda kalite gayet iyi. Kablosuz ağ bağlantısını kurmak ilk başta biraz sorun çıkarıysa da, sonradan düzgün çalıştı. Batarya ömrüne gelince, eğer eski bir Blackberry kullanıcısıysanız, büyük hayalkırıklığına hazır olun derim, çünkü artık modern telefonların çağına ayak basıyorsunuz. Ve bu çağda hiçbir akıllı telefon eski Blackberry modelleri gibi tek şarjla bir hafta gitmiyor! Her akıllı telefonda olduğu gibi, Z10 da herşey kapalıyken çok uzun süre şarjını koruyor. Ancak herşeyi açıp günlük kullanıma girdiğinizde, çoğunlukla akşam olmadan batarya tükeniyor. Hatta bazı durumlarda Z10’un şarjı rakiplerinden biraz daha hızlı bile tükenebiliyor. Bunun sebebi büyük ihtimalle işletim sistemindeki bazı kod hataları, zaten son güncellemenin notlarında da batarya ömrünün daha da artırıldığına dair bir madde vardı.
Z10’un kamerasına gelince, normal ışık koşullarında gayet iyi çalışıyor. Ses kontrol düğmelerini kullanarak foto çekebiliyorsunuz, hatta seri çekim modunda çok hızlı bir şekilde arka arkaya bir dizi foto çekip, en iyi olanları seçebilirsiniz. Foto düzeltme yazılımı da hayli becerikli sayılır, ancak kullanmaya alışmak biraz zaman alıyor. LED flaş çoğu telefonda olduğundan daha güçlü değil, ancak yakın plan çekimlerde işe yarıyor. Ne var ki telefonun gece çekim yeteneği neredeyse yok denecek kadar zayıf. Işık seviyesi düştükçe sonuçlar kötüleşiyor. Nokia Lumia 920 ve hatta iPhone 5 ile kıyaslandığında, özellikle düşük ışık çekimleri hiç başarılı değil.
Sonuç
Blackberry Z10, piyasaya birkaç sene evvel çıksaydı, gerçekten de ilgi çekici bir telefon olabilirdi. Bugünün şartlarında ise yarıştığı en üst seviye telefonlarla kıyaslandığında belirli açılardan zayıf kalıyor. İşin en önemli kısmı BB 10 işletim sistemi, alışması kolay değil, eko-sistemi de pek zengin sayılmaz. Eğer eski bir Blackberry kullanıcısı iseniz, ya da piyasadaki diğer işletim sistemlerinden farklı bir ürün arıyorsanız, o zaman Z10 sizin için bir alternatif olabilir. Ne var ki burada fiyat biraz dezavantaj oluşturuyor, piyasada bu cihazı 1800 – 1900 TL civarında fiyatlarla bulabiliyorsunuz ki, bu da pek ucuz değil. Çoğu kullanıcı bu kadar parayı vermeyi kabul ettikten sonra, daha oturmuş bir işletim ve eko-sistemi olan telefonları tercih etmeyi düşünecektir. Belki Blackberry önümüzdeki birkaç yılda daha olgun bir işletim sistemi ve daha yaratıcı telefonlar yapabilir. Ancak o zamana kadar dayanıp dayanmayacakları da ayrı bir tartışma konusudur.
Teknik Özellikler:
Ekran: 4,2 inç, kapasitif dokunmatik, 768×1280 çözünürlük
İşlemci: Snapdragon Krait çift çekirdek 1,5 GHz
RAM: 2 GB
Hafıza: 16 GB
Artırılabilir Hafıza: 64 GB MicroSD
Sim: MicroSIM
Bağlantı: Wireless, Bluetooth, NFC
Portlar: MicroUSB, Micro-HDMI
Batarya: 1,800 mAh Li-Ion
İşletim Sistemi: BB 10
Ağırlık: 137 gram
Ebatlar: 130 x 65.6 x 9 mm
