Yeni bir dizüstü ya da bilgisayar aldınız. Bilgisayarınıza format atmanız gerekiyor ancak ürün anahtarını bilmiyor musunuz ?
Yakın zamanda birçok Windows 8 kullanıcısı internet aracılığı ile Windows 8 kurulumlarının aktif edememelerinden kaynaklı olarak başarısızlığa uğradığından yakınıyor. Hikaye şu şekilde işliyor, kullanıcılar Windows 8 ürün anahtarlarını herhangi bir yerden bulamıyorlar. Dolayısıyla kurulum esnasında anahtarlara sahip olmamalarından ötürü Windows 8’i aktif edemiyorlar.
Gerçekten ilginç bir durum. Olayın daha derinine baktığımızda ise UEFI fenomeni ile karşılaşıyoruz. Zira bilgi eksikliği, değişik spekülasyonlar ve Microsoft’un baskısından ötürü, durum gayet uygun bir hedef haline dönüyor. Bu bağlamda soruna açıklık getirmek adına yazımızın devamına geçelim.
Windows’un Aktivasyon Süreci
Bir Amerikan şirketi olan Microsoft’un piyasaya sürdüğü 200 ila 400$ etiketine sahip ürünlerini tüm dünya üzerinde satın almadan kullanan milyonlarca insana neredeyse her yerde karşılaşabilirsiniz. Bu bağlamda şirketin yazılım korsanlığı ismindeki sorunu çözmesi amacıyla belirli metodlara başvurması gerekmekte. Aynı mantık ile ilerlersek, korsan yazılımı ile savaşmak için ne üretebiliriz? Elbette daha fazla yazılım sunarak.
Eğer biraz daha objektif olursak, bazı ülkelerde insanların 400$ için öldürülebileceğini biliyoruz. Hatta bazı ülkelerde de insanların bu paradan daha düşük rakamlar ile hayatlarını devam ettirdiklerini düşündüğümüzde, bir kod için bu miktarı talep etmek nasıl bir eylem olur? Komik. Zengin ülkelerdeki insanlar Microsoft yazılımlarının gerçek değerlerinin elbette farkındalar. Peki siz, ülkenizde kazandığınız ortalama maaşınızı lisans satın almak için harcar mıydınız? Şöyle örnek verelim, Türkiye’de bir Windows kopyası için 800 lira ödemek ister miydiniz? Tabii ki hayır.
Aktivasyon mekanizması ise XP’den beri gördüğümüz şekilde, sıradan sistemi caydırarak gelişiyor. Birçok insan da bilindiği üzere işletim sistemlerini ürün kutuları sayesinde yüklüyor. Ancak elbette XP’den beri kullanılan bu mekanizmadan zaman içerisinde birçok yenileme çalışması oldu. Bunlardan en sonuncusunu da Windows 8’de gözlemliyoruz. Böylece artık Microsoft, Windows 8’in kutusu üzerinde herhangi bir şekilde ürün anahtarı vermiyor. Bunun yerine daha farklı bir yaklaşım tercih eden Microsoft, seri numaralarımızı BIOS ya da UEFI içerisine entegre ediyor. Bu bağlamda kullanıcıların cevabını almak istediği haklı bir soru var ”Tekrar Windows’umu kurabilecek miyim ?”
Nasıl Çalışıyor?
Gene iki farklı uzlaşma işlemi mevcut. Üreticiler tasarladıkları ürünleri tesislerde hazırlarken Windows zaten yüklenmiş vaziyette geliyor. Gene işletim sisteminin doğru sürümü ve seri numarası da BIOS ya da UEFI içerisinde yazılı biçimde teslim ediliyor. Bu durum aynı Apple makinelerinde olduğu gibi yazılım ve donanım arasında sıkı bir bağ oluşturuyor. Bu yöntem ile beraber şirketlerin işletim sistemi konusunda yolsuzluk yaptıklarına ilişkin herhangi bir söylenti de duymuyoruz. Bununla beraber bilgisayar üreticileri, ürünlerini Windows yüklü olarak piyasaya sürüyorlar.
Ürün anahtarınızın kayıtlı olduğu sistem Firmware’i ile beraber zaten aktif edilmiş bir kurtarma bölümü sunuyorlar. Tekrar vurgulamam gerekirse, burada tam olarak daha önce Windows yüklü herhangi bir OEM üründen bahsediyoruz. Yani bu Windows sizin cihazınız dışında hiçbir donanımı, diğer bilgisayarları ve farklı platformları desteklemiyor. Bu bağlamda yapmanız gereken tek şey kendi bilgisayarınızın Windows kopyasını almak. Bu sayede yapacağımız kurulumun geçmişte yaptıklarımızdan bir farkı olmayacak.
Tekrar Yüklemek İstediğinizde Size Ne Gerekecek?
Eğer sıradan bir kullanıcı iseniz ve bilgisayarınızın işletim sistemini yeniden yüklemeniz gerekmekteyse, muhtemelen bilgisayarınızın onarma fonksiyonunu kullanmak zorundasınız veya sistem içerisinde gelen sıfırlama/yenileme özelliğini kullanarak işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Ancak bu durumda kullanacağınız metod biraz daha farklı oluyor. Yani DVD’den temiz bir kurulum yapmıyorsunuz. Ancak bu gerçekten hiçbir problem teşkil etmiyor.
Bu metodu beğenmeyen kullanıcılar hemen kızmasınlar. Zira bu yöntem bilgisayarlarını gece ve gündüz kullanan ortalama kullanıcılar için biçilmiş kaftan. Çoğu kullanıcı önceden Windows yüklenmiş sistemleri ile oldukça mutlu. Çünkü optimizasyon, hız ve estetik konusuna önem vermeyen bir kitle. Elbette bu kriterleri çok önemli gören kitle ileri seviye kullanıcılar. İleri seviye kullanıcılar için yeni yöntem oldukça alışılmadık. Eğer siz de benim gibi OEM imajlarından nefret ediyor, her şeyi kazıyarak, gizli bölümleri de silerek tamamen temiz bir kurulum yapmak istiyorsanız, bu bağlamda bir DVD’ye ihtiyacınız olacak.
Windows 8 DVD’si
Bu durumda karşınızda iki adet yöntem bulunmakta. Birincisi Windows 8’in istediğiniz perakende yükseltme versiyonunu satın almak ya da Sistem Üreticisi sürümünü tedarik etmek. Herkesin bildiği gibi Windows 8’in yükseltme sürümünü satın alırsanız, bir önceki Windows sürümü üzerinden kurulum yapmak zorundasınız. Bu bağlamda Sistem Üreticisi versiyonunu satın almak çok daha mantıklı. Bazı kullanıcıların gözünü Sistem Üreticisi ile beraber gelen OEM kısıtlamasından ötürü korkmuş olabilir.
Zira üreticiler sizin donanımınız ile Windows’u birbirine bağlıyor. Fakat en azından bu başlık altında değil. Daha kolay olması adına buradan Microsoft Kişisel Kullanım Lisansı’na ulaşabilirsiniz. Böylece sistemin nasıl çalıştığına ilişkin fikir sahibi olabilirsiniz. Yazının devamında bilgisayarınızdaki Windows 8 lisansınızı nasıl başka bir sistemde kullanacağınızı anlatacağız. Elbette kullanım süresi, siz lisansınızı tek bilgisayarda kullandığınız sürece süresiz olacak.
Windows 8’in Sistem Üreticisi versiyonunu satın aldığınızda beraberinde yükleme yapabileceğiniz bir medya ve lisans numarası elde ediyorsunuz. Bu sayede ne zaman isterseniz Windows 8’i kurabilirsiniz. Dahası, eğer üreticinin ürününüze entegre ettiği Windows’u kullanıyorsanız, yükleme sırasında sistem BIOS/UEFI’a entegre lisansı tekrar kullanacaktır. Bu bağlamda tekrar anahtar kullanmanıza gerek kalmayacak. Aslında bu yöntem üreticilerin, dizüstü ürünlere neden yükleme amaçlı bir medya koymadıklarına ilişkin soruları da cevaplıyor.
Yükleme İşlemi
- Sıradan kullanıcıların, bilgisayarlarında önceden yüklenmiş Windows’u kullandıklarını düşünürsek, herhangi bir durumda beraberinde gelen kurtarma modunu kullanmaları ve bilgisayarlarını tekrar yüklemeleri yerinde bir eylem olurdu.
- İleri seviye kullanıcılar ise temiz bir kurulum yapmak isteyebilirler. Bu bağlamda Windows 8’in Sistem Üreticisi sürümünü satın almaları gerek. Böylece Windows 8’i kurabilecekleri bir medya ve lisans anahtarı elde etmiş olacaklar.
Ayrıca ürününüz ile beraber gelen Windows 8’i iade etme hakkınız Microsoft ile aramızdaki anlaşmada gayet açık bir şekilde ibraz edilmiştir:
”Eğer anlaşmada bahsi geçen kuralları kabul etmiyor iseniz yazılımı kullanmayınız. Bunun yerine ürün tedarikçiniz ile temasa geçerek yazılımı geri iade edebilirsiniz.”
Peki Var Olan Anahtarı Nerede?
Bir diğer sorunumuz ise zaten sahip olduğumuz ürün anahtarını nasıl bulacağımız. Önceki Windows sürümlerinde mevcut 25 haneli ürün anahtarımızı sistem bilgisi panelinde bulabiliyorduk. Windows 8 ise kredi kartı sistemini kullanıyor. Bize sadece mevcut anahtarımızın son 4 hanesini göstermekte.
Anahtarımızı Nasıl Bulacağız?
Ürün anahtarınızı öğrenebileceğiniz birçok program mevcut. Ancak bunlardan hem kullanışlı, hem de ücretsiz olan iki programı tüm okurlarımızı düşünerek tavsiye ediyoruz. Elbette Nirsoft’un ProduKey programından ve Belarc’ın Advisor isimli programından bahsediyoruz.
Bu programları Windows 8’in yeni aktivasyon mekanizması için kullanabiliriz. Özellikle de anahtarını kaybettiğiniz yazılımlar için biçilmiş kaftan. Eğer işletim sisteminizi tekrar yüklemek istiyorsanız, Belarc tüm anahtar denetimlerini yapabiliyor. Ayrıca verileri HTML formatında saklıyor. ProduKey ise daha basite indirgenmiş bir program. Aşağıdaki fotoğraftan program hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Belki iki program size birbirinden farklı anahtarlar verebilir. Ancak bizim deneyimimiz ProduKey’in sonuçlarının sıklıkla daha doğru olduğu yönünde. Her ne kadar Denetim Masası’nın gösterdiği beş haneli kodun Belarc’ın sundukları ile aynı olsa da, ProduKey en doğru seçim olacaktır. Ancak her türlü sorun anında, en azından elinizde iki farklı alternatif anahtar olacak.
Biraz da Windows Geçmişine Göz Atalım
Windows aktivasyon işlemi XP’de ilk defa tanıtıldığında çoğu kullanıcı oldukça afalladı. Birçok kullanıcı yeni sistemin karşısında tepkilerini göstermelerine rağmen çok da değişen bir şey olmadı. Milyonlar Windows kullanmaya devam etti. Sadece küçük bir kısım kullanıcı kitlesi sorunlarının üzerine gitti ve Microsoft’u arayarak problemlerini kendileri çözebildi.
Şuana baktığımızda ise aslında çok küçük farklılıklar görüyoruz. Eskiden söz konusu referans, donanımın ta kendisiydi. Microsoft’un Windows 8’de şu an kullandığı OEM Activation 3.0 ile yazılım ve donanım arasında sıkı bir bağ kuruyor. Bu bağlamda Windows’u etkinleştirebilmeniz için kendi özel bilgisayar donanımınıza ihtiyacınız var.
Çoğu kullanıcı için bunun bir sorun olmayacağı da su götürmez bir gerçek. Her halükarda istediğiniz zaman biraz daha para ödeyerek ikinci bir Windows kopyası elde edebilirsiniz. Ancak tam olarak bu noktada Microsoft’un OEM lisans sistemi Apple’ınkinden farklılık gösteriyor. Zira Apple, kullanıcılarına kullanabilmeleri için sistemin imajını sunuyor. Bu bağlamda tek yapmanız gereken herhangi bir medyaya aktararak sistemi tekrar kurmak.
Konu Hakkındaki Bizim Tavsiyelerimiz
Dell, Lenovo, HP, Samsung ve diğer markalardan satın aldığınız ürünler OEM aktivasyonu kullanıyor ve direk olarak doğrulama işlemini donanımınız sayesinde gerçekleştiriyor. Bu dizüstü bilgisayarların neredeyse tümü önceden Windows yüklü ve aktif edilmiş biçimde gelmekte. Ayrıca beraberinde gizli bir bölmede kurtarma opsiyonu sunuyor. Bu sayede sistemi tekrar yükleyebiliyorsunuz. İster bu bölüm ile yolunuza devam edin, isterseniz etmeyin. Ancak bizim tavsiyemiz bu bölümü kullanmamanız yönünde.
Her zaman bilgisayarlarınızı işletim sistemi olmadan satın almaya çalışın. Bilgisayarınızın yanında satın alacağınız ayrı bir işletim sistemi her zaman sizin için daha karlı olacaktır. Zira donanımınızı ve yazılımınızı ayrı ayrı satın aldığınızda hiçbir şekilde UEFI/BIOS’a entegre anahtarlarla, gizli kurtarma bölümleriyle uğraşmıyorsunuz. Hiçbir zorluk yaşamadan işletim sisteminizi istediğiniz gibi kontrol edebiliyorsunuz.
Sonuç
Kısacası OEM yüklemelerinde hiçbir şekilde herhangi bir medya üzerinden kurulum yapamıyorsunuz. Problem ise sizin var olan Windows 8’i kurtarma aracını kullanmadan, direk olarak medya üzerinden kurulum yapmaya çalıştığınızda ortaya çıkıyor. Bu bağlamda kurulumu kendiniz yapabilmeniz için Windows 8’in Sistem Üreticisi sürümü gibi bir kopyasını satın almanız gerekiyor.
Ancak UEFI/BIOS içerisine entegre ürün anahtarını bir sonraki aktivasyonda kullanıyor. İşlemi daha önce fiziksel bir kurulum yapabilmek için satın aldığınız Sistem Üreticisi sürümü yani Windows 8 lisansı elinizde kalıyor. Daha doğrusu fazladan bir lisansınız daha oluyor. Elbette bu durum sadece Windows 8’li OEM donanım aldığınızda gerçekleşiyor.
Çoğu kullanıcı için aktivasyon süreci diğer Windows sürümlerinde var olan Orijinal Ürün Avantajları ve diğer başarısız korsan yazılım karşıtı metodlarda olduğu gibi pek sorun yaratmıyor. Zira büyük bir çoğunluk yazılımlarını olduğu gibi kullanıyor ve asla tekrar kurulum yapmıyorlar.
Bu durumdan zarar gören kitle ise kuşkusuz işin meraklıları ve oyuncular. Ancak açıkçası bu kitle Microsoft’un gözünde çok da önemli değil. Ne de olsa bahsettiğimiz kitle bu tür sorunların üstesinden nasıl geleceğini çok iyi biliyor. En kötü senaryoyu gözününe alırsak, Microsoft’a daha fazla para ödeyerek sorunun üstesinden gelebilirler.
