Giyenin gücünü katlayan ve yenilmez kılan zırh fikri o kadar da yeni sayılmaz.
Şüphesiz bilgisayar oyunlarının en vazgeçilmez öğelerinden biri de giyeni rakiplerine çok üstün kılan zırhlardır. Fantastik oyunlarda büyüyle, bilim-kurgu oyunlarda ise henüz pek keşfedilmemiş teknolojilerle donatılan bu zırhlar, giyeni daha güçlü, hızlı, dayanıklı kılar. Tabii gerçek dünyada işler pek böyle değil, her ne kadar zırh teknolojisi insan uygarlığı kadar eski olsa da, durum daha farklı. Çağlar boyunca parayı bastırıp alabileceğiniz en mükemmel zırhlar bile giyenin sırtında taşıması gereken bir yük olagelmiştir. Nehir geçerken zırhın ağırlığı yüzünden boğulan kralların hikayeleri tarih kitaplarında mevcuttur.
Mitolojide ise giyeni yenilmez kılan zırhların hikayeleri eksik değildir. Ancak tabii ki bunlar sadece efsanelerde olan şeylerdir. Öte yandan, insanlar çağlar boyunca sihirli formüller aramaktan vazgeçmemişlerdir. Mesela hayvan postlarından yapılan ve bazen şamanlar tarafından kutsanan giysilerin ve zırhların giyene güç vereceği inanışına pek çok kültürde rastlamak mümkündür. Bunun en güzel örneği Viking kültüründeki “berzerker” denilen savaşçılarda görülebilir. Ayı postundan yapılma gömlekleri zırhlarının üstüne giyen Viking savaşçıları, bu sayede ayının gücüne de sahip olduklarına inanırlardı. Nitekim “ber” yani “ayı” ve “zerk” yani “gömlek” kelimeleri “berzerker” kelimesine temel oluşturmuştu. Şüphesiz bu etki tamamen psikolojikti ve hem giyen, hem de karşısındaki düşman üzerinde bariz bir etkisi vardı.
Peki gerçekten oyunlarda, kitaplarda, filmlerdeki gibi güçlendirilmiş zırhlar yapabilmek mümkün olabilir mi? İşin doğrusu bu fikir insanların kafasında uzun süredir olsa da, uygulamada bir şeylerin yapılabilmesi ancak endüstri çağının başlamasıyla mümkün olabildi. Bilimin uygulamalı olarak günlük hayata girmesiyle beraber, mühendisler dev buharlı vinçlerden tutun da tanklara ve gemilere dek pek çok dev projeyi hayalden gerçeğe dönüştürmeye başladılar.
Tarihteki İlk Modeller
Tarihte kaydedilmiş ilk güçlendirilmiş zırh prototipinin tasarlanması da aynı dönemlere denk gelir. Nicholas Yagin adlı bir Rus tarafından geliştirilen bu ilk prototipin 1890 yılında üretildiği ve denendiği kaydedilmiştir. Her ne kadar elde pek fotoğraf olmasa da, bu cihazın giyilebilen karmaşık bir sistem olduğu ve koşma, atlama, yürüme gibi hareketlerde kullanıcıya yardımcı olmak amacını güttüğünü biliyoruz. Basınçlı gaz torbalarıyla çalışan (pnömatik) bu sistemin gerçekte kullanıcı dışında bir güç kaynağı bulunmuyordu. Yani giyenin hareketlerinden aldığı enerjiyi yine giyene geri veriyordu, haliyle pek kullanışlı değildi, ancak prensipte doğru yolda bir tasarımdı.
Giyenin kas gücünden bağımsız olarak güç üreten ilk sistem ise 1917 yılında Amerikalı bir mucit olan Leslie C. Kelley tarafından geliştirilmişti. Kelley bu sisteme “pedomotor” adını vermişti ve buhar gücüyle çalışan cihaz kullanıcının uzun mesafeleri, ağır yükler taşıyarak yürüyebilmesine yardımcı olmayı hedefliyordu. Ancak buharlı sistemlerin yapısal hantallığı ve benzinli motorları hızla yayılması gibi sebeplerden dolayı bu sistem de pek fazla ilgi görmedi.
İlk Gerçek Dış İskelet
Bugün filmlerde gördüğünüz türden ilk güçlendirilmiş zırh ise 1960 yılında üretilmişti. Amerikan Ordusu ve General Electric firması tarafından ortaklaşa geliştirilen bu zırhın adı “Hardiman” idi, resmini yukarıda da görebilirsiniz. Bu zırh öncelikle fabrika ve depo gibi mekanlardaki çok ağır yüklerin rahatlıkla kaldırılabilmesini amaçlıyordu. Elektrik motorları ve hidrolik pistonlarla donatılan Hardiman, kullanıcının gücünü tam 25 kat artırıyordu, yani bu zırhın içindeyken 25 kiloluk yük sanki 1 kiloymuş gibi geliyordu. Zırh ayrıca kullanıcıya geri besleme de yapıyor, yani karşılaştığı direnci hissetmesini de sağlıyordu.
Savaş alanına çıkabilmek için tüm gereken üzerini ağır bir zırhla kaplamaktı, ancak tabii çok ciddi iki sorunu vardı. Öncelikle maliyeti sıradan bir forkliftle kıyaslandığında çok fazlaydı. İkincisi de kendi güç kaynağı yoktu, yani çalışabilmek için prize takılması gerekiyordu, bu da hareket menzilini hayli kısıtlıyordu. Küçük ve taşınabilir bir güç kaynağının eksikliği bu tür zırhların tasarımındaki en önemli eksikliklerden biridir ve bugün de durum pek değişmiş değildir.
Modern Zaman Zırhları
Günümüzde pek çok özel firma ve üniversite bünyesinde “güçlendirilmiş zırh” olmasa bile, “güçlendirilmiş dış iskelet” denebilecek sistemler geliştiriliyor. Bunlardan bir kısmı doğrudan savunma endüstrisine hitap eden tasarımlar, mesela Raytheon tarafından geliştirilen XOS2 bu türden bir tasarım ve ileride zırhlı modellerinin de üretilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Ancak özel kişi ve firmalar tarafından geliştirilen dış iskeletlerin büyük bir kısmı endüstriyel uygulamalar ya da felçli ve yaşlıların yeniden yürüyebilir olmasına yönelik tasarımlar. Mesela Honda Walk Assist bu türden bir prototip ve henüz deneme aşamasında. Rexbionics tarafından üretilen REX ise piyasada 150,000 dolar fiyatla satılıyor ve belden aşağısı felçli bir insanın rahatlıkla kalkıp yürümesine imkan tanıyor.
Eğer daha ucuz ve çok daha kapsamlı bir dış iskelet arıyorsanız, o zaman Cyberdyne firmasının HAL sistemine bakabilirsiniz. 2012 yılında klinik deneyleri tamamlanan sistem, tüm vücudu destekliyor ve güçlendiriyor. Halen seri üretimde olan bu sistem 15 ila 19 bin dolar arasında fiyatlardan satılıyor.
Peki gelecekte ne olacak, on ya da yirmi yıl sonra savaş alanları Fallout dünyasındaki gibi zırhlı askerlerle mi dolacak? Aslında bu tür zırhların maliyetleri zaten yüksek, bir de içlerine insan koymanın pek fazla avantajı yok. Eğer önümüzdeki yıllar içinde yapay zeka ve güç üretimi konularında beklenen gelişmeler yaşanırsa, içine asker konulacak zırhlar yapmaktansa, doğrudan Terminator serilerini üretmek daha masrafsız ve tercih edilebilir olacaktır. Güçlendirilmiş dış iskeletler ise büyük olasılıkla sağlık ve endüstride kullanılacaktır.
