RAM yani bellek performansını en iyi hale getirmek için AMD sistemlerde dikkat etmeniz gerekenleri bu makalemizde sizler için açıkladık. İşte sık sorulan soruların yanıtları…
AMD anakartlar için yayınlanan yeni AGESA güncellemesi, beraberinde bellek performansı için önemli seçenekler sunuyor.
AMD anakart üreticilerine sunulan AGESA 1.0.0.6 güncellemesi, kullanıcılara yeni bir dalga BIOS güncellemeleri olarak geri döndü. Bu güncellemeler beraberlerinde RAM modülleri için yeni ince ayar ve overclock seçenekleri getirdi.
Kullanıcılar ise haklı olarak belleklerinden en iyi performansı elde edebilmek için hangi seçeneklerin kullanılması gerektiğini sorgulamaya başladı. Bu yazımızda AMD’nin testlerini baz alarak bu sorulara en ideal cevapları bulmaya çalışacağız. Ancak pratikte anakarttan anakarta, RAM’den RAM’e fark olan durumlar için Technopat Sosyal‘de konu açabilirsiniz.
Neden ayar yapıyoruz?
Bu ayarların daha en başından sunulamamasının sebebi ise ne yazık ki AMD’nin Ryzen için bellek detaylarını anakart üreticileriyle geç paylaşmış olması.
AMD ve üreticiler Ryzen’in popülaritesi hızla artınca bu eksikliği gidermek için yoğun bir çalışma yaptılar. Yeni platform çıkışlarında ilk sürümden tepe performans zaten sunulamıyor, yazılım güncellemeleri ile performans ve istikrar artışı sağlanıyor, hata ve gecikmelere karşın doğal bir süre.
Şimdi bunun meyvelerini görmeye başlıyoruz. Bu makalede daha önce yaptığımız RAM frekans yükseltme rehberine ek pek çok ilginç ve güzel bilgi bulacaksınız. Hatta bu rehberde öğrendiklerinizi, video makaleye ek olarak kullanırsanız RAM performansınızı sisteminize göre ideal hale getirebilirsiniz. Zira otomatik ayarlar elle yapılan, sisteme göre yapılan ayarlar kadar zeki değil, işte bu yüzden öğrenip kendimiz ayar yapıyoruz.
Öncelikle AGESA, bu güncellemeyi alan anakart sahipleri artık RAM optimizasyonu için eskisinden daha fazla seçeneğe sahip ve anakart BIOS’unuzu güncellemeniz gerekiyor.
Ana başlıklar
Öncelikle uygulanan testlerde değinilen konu başlıklarına bir göz atalım:
- Geardown Mode (GDM) etkisi
- BankGroupSwap (BGS) BIOS seçeneğinin etkisi
- Single-rank ve Dual-rank bellekler arasındaki performans farkları
- Otomatik gecikme süreleri ve elle ayarlanmış gecikme süreleri arasındaki farklar
- Maksimum frekans ve düşük gecikmeli düşük frekans arasındaki farklar
Geardown modu (GDM)
DDR4-2667 ve daha hızlı belleklerde varsayılan olarak aktif olan GDM belleğin, komut veya adres yollarına bir değer saklamak için varsayılan DRAM frekansının yarısı kadar bir saat hızı kullanmasına olanak sağlar.
Bu ölçülü veri saklama özelliği, belleğin potansiyel olarak daha yüksek saat hızlarına, daha geniş çaplı uyumluluğa ve daha iyi bir stabiliteye ulaşmasını sağlayabilir.
Ancak overclock tutkunları için GDM’nin en önemli özelliği, BIOS’ta belirlenmiş command rate (CR) değerini görmezden gelebilmesi. 1T CR değerinin çoğunlukla performans açısından faydalı olması ve AMD cephesinde yapılan testler gösteriyor ki GDM’nin kapalı tutulması, arzu edilen bellek performansına ulaşmak için daha etkili olabiliyor.
Elde edilen veriler bakacak olursak, eğer istenen performans 1T CR değeri ile elde edilebiliyorsa, GDM’nin devre dışı bırakılması daha etkili sonuçlar doğuracaktır. Ancak 1T CR ile istenen stabiliteye ulaşılamıyorsa, GDM daha sağlıklı bir tercih olacaktır.
2T CR değeri içinse özel bellek veri çıkışı testleri uygulanması gerekmektedir zira bu durumda en dengeli performansı elde etmek, modülün gecikme değerlerine bağlı olacaktır.
BankGroupSwap (BGS)
AGESA 1.0.0.6 ile tanıtılan BGS, uygulamaların bellek modülleri içinde fiziksel nasıl atanacağını belirleyen yeni bir bellek haritalama özelliğidir. Bu yeni özelliğin başlıca amacı, DRAM mimarisi ve bellek gecikmesini göz önüne alıp, bellek taleplerinin en iyi şekilde işleme sokulmasını sağlamaktır.
Teoriye göre bu özelliğin açılıp kapatılması, performans dengesini oyunlar ve gözlemleme uygulamaları arasında kaydırabiliyor. Yapılan testler ise bu teoriyi doğrular nitelikte. BGS modu aktif olduğunda AIDA64 gibi gözlemleme uygulamaları daha iyi çalışırken, bu mod kapalıyken oyunlar daha iyi bir şekilde çalışabiliyor.
Single-rank (SR) ve dual-rank (DR)
Yukarıda sergilediğimiz BGS testlerini dikkatle incelediyseniz testlerin single-rank bellekler üzerinde gerçekleştirildiğini fark etmişsinizdir. Rank terimi geniş çapta kitleler tarafından bilinmediği için single ve dual-rank terimleri arasındaki farkı bilmiyor olabilirsiniz. PC tutkunları RAM modüllerinin üzerine çeşitli bellek çipleri yerleştirilmiş devrelerden ibaret olduğunu biliyordur. Rank terimi ise bilgisayar bu çiplerle iletişime geçtiğinde devreye girmektedir.
Bir rank, grup halinde yazma ve okuma komutlarını alıp işleyen bellek çiplerine verilen isimdir. Single-rank modüller tüm çiplerini tek bir grup içinde toplar, double-rank modüller ise bellek çiplerini iki gruba ayırır.
Söz konusu performans olduğunda iki bellek türünün farklı türde avantajları vardır. DR bellekler, serpiştirme adlı bir çip grubu çalışmaya devam ederken diğerinin kullanıma hazır bir şekilde sürekli yenilenmesini sağlayan bir özellik sayesinde SR belleklere kıyasla bir nebze daha etkili çalışabilmektedir. Öte yandan söz konusu yüksek frekans değerleri olduğunda SR bellekleri maksimum potansiyelinde kullanmak, DR belleklere kıyasla daha kolaydır. Bu nedenle çoğu yüksek performanslı RAM setleri birden fazla 4 GB ve 8 GB SR bellek modüllerinden oluşur.
SR ve DR bellekleri ayırt etmek içinse çoğunlukla ürün koduna bakmak yeterlidir. 1Rx4 veya 1Rx8 gibi kodlar SR bellekle için kullanılırken, DR belleklerde 2Rx4 veya 2Rx8 kodlarını daha sık görürüz.
Şimdi ise sıra geldi gerçek hayat testlerine. Yukarıda belirttiğimiz gibi SR ve DR bellekler farklı konularda birbirlerine üstünlük sağlayabiliyorlar. AMD tarafından gerçekleştirilen testlerde, söz konusu oyun performansı olduğunda DR belleklerin bir tık daha etkili olduğunu görebiliyoruz.
Otomatik gecikme süresi ve elle ayarlama
Overclock dünyasında timing olarak bilinen belleğin çeşitli alanlarda uymak zorunda olduğu bekleme süreleri, belleğin performansına ciddi etkilerde bulunabilir. Genellikle gecikme sürelerini düşürmek daha iyi performans elde etmenizi sağlarken, bu süreyi fazla düşürmek stabilite sorunlarına ve bellek bozulmasına sebep olabilir.
Gecikme sürelerinin koordinasyonu genellikle anakartlar tarafından SPD ve XMP mekanizmaları ile denetlenir. Bu mekanizmalar performans, uyumluluk ve stabilite gibi faktörleri göz önüne alarak en güvenli gecikme sürelerini belirler. Ancak AMD testleri gösteriyor ki doğru araç ve gereçlere sahip overclock tutkunları, bu sürelerle oynayarak oyunlarda gözle görülür bir performans artışı elde edebilir.
Frekans mı gecikme süresi mi?
Bellek performansını frekans değerlerinin mi yoksa gecikme sürelerinin mi en çok etkilediği, overclock meydanlarında uzun yıllardır tartışılan konulardan biri. AMD de kendi uyguladığı testlerde Ryzen işlemciler göz önüne alındığında hangi faktörün performansa daha çok etki ettiğini test etti.
Uygulanan testlerde, Ryzen işlemci kullanan sistem üç farklı bellek konfigürasyonu ile test edildi: Hafif azaltılmış gecikme süresine sahip DDR4-3520 ve DDR4-3466 modüller ve stabiliteyi bozmadan elde edilebilecek en düşük gecikme süresine sahip DDR4-3200 modül.
Sonuçlar ise tahmin edebileceğiniz gibi.
Sonuçlar
AMD’nin uyguladığı son test ise, yukarıda belirttiğimiz tüm faktörler göz önüne alınarak test edilen 6 farklı senaryodan oluşuyor.
Test sonuçlarında gördüğümüz üzere sarı renkli DR modülü senaryosu, sürekli kontrole ihtiyaç duymayan senaryolar (açık mavi, turuncu ve sarı) arasında en iyi performansı sundu. Ancak SR modüllerin yüksek overclock potansiyeli, DR modüllerin serpiştirme avantajını geride bıraktı ve yukarıdaki grafikte gördüğümüz üzere mavi ve yeşil renkli SR modüllere ait senaryolar en iyi performansları sundu.
Yine grafikte görebileceğimiz üzere yüksek oyun performansı için BGS özelliğinin kapalı tutulması gerekmektedir. Ayrıca sisteminiz 1T CR değerinde stabil çalışıyorsa, GDM özelliğini devre dışı bırakmak beraberinde kayda değer bir performans artışı getirecektir.
