Bilgisayar monitörlerinde ışık sızması nedir? IPS Glow ile karıştırılan durumları, bulutlanmayı ve genel monitör test süreçlerinden bilgileri bu videomuzda ve makalemizde paylaşıyoruz…
Işık sızması, LCD monitörlerde yer alan arka aydınlatmanın çerçeve kenarlarından dışarıya süzülmesidir. LCD monitörler, likit kristallerin arkadan aydınlatılması prensibi ile çalışmaktadır. Bu arka aydınlatma, çerçeve kenarları yeterince iyi kapatılmadığı durumlarda monitörün ön kısmından görülebilir. Buna “Light Bleed“, Türkçe tabiri ile ışık sızması denilmektedir.
Monitörler aydınlık ortamlar için tasarlandığından normal şartlarda kullanırken herhangi bir ışık sızması görülmez. Ancak özellikle ışıkları kapattığınızda, monitörünüzde de siyah bir görüntü açıkken çerçeve kenarlarında bazı kısımların daha aydınlık olduğu gözünüze çarpacaktır. Bu durum eğer rahatsız edici boyutta ise monitörünüzde ışık sızması olabilir.
Fotoğraflar Yanıltıcı Olabilir
Ancak monitörünüzün fotoğrafını çektiğiniz durumlarda kameranızın otomatik ayarları yüzünden sorun abartı görünebilir.
Zira otomatik ayarlar karanlık ortamda, aydınlık kısımlarda ışığı arttırmak için çekim süresini ya da diyaframı otomatik değiştirirler. Bu bağlamda çektiğiniz fotoğraf her zaman durumu net olarak anlatmaya ya da kanıtlamaya yetmeyebilir.
Üretici Testleri
Bütün monitör üreticileri ürünlerini çevresel ışıkların açık olduğu ortamlar için üretmekte. Bunlar arasında eğitim kurumları, ofisler ve ev eğlencesi gibi farklı kullanım alanları yer alıyor. Öte yandan tüketicilerin evinde karanlık ortamda monitörünü kullanması üreticiler tarafından ana senaryo olarak temel alınmıyor.
Bu bağlamda olası bir ışık sızması şikayetinde üreticiler, monitörlerini test ederken kullandıkları endüstri standardı olan doğal yoğunluk testini baz alıyorlar. “Neutral-density” isimli bu test, ekranda siyah görüntü ile gerçekleştiriliyor.
Bu test esnasında aslında panelin ışık homojenliği (Light Uniformity) değerlendirilmekte. Söz konusu monitör ND testi sonuçlarına göre homojen bir ışık dağılımına sahip ise monitörde herhangi bir ışık sızması sorunu üretici tarafından kabul edilemeyebilir.
Öte yandan üreticiler farklı serilerde, farklı yüzdelik tutarlılık oranı hedeflemekte. Yüzde 90 tutarlı ya da 75 tutarlı seriler olabilir. Bu da fiyat ve amaca göre belirlenir.
IPS Glow Nedir?
Öte yandan ışık sızması bazen IPS Glow ile de karıştırılabilmekte. IPS ve muadil panele sahip modeller ile diğer (TN) paneller arasındaki en büyük fark daha keskin renkleri daha geniş görüş açısı ile birlikte sunmaları. Fakat, IPS paneller bu avantajları sunarken tamamen karanlık ortamda, siyah görüntülerde “IPS Glow” adı verilen bir ışıldamaya sahip. Bu bağlamda panelin yine kenarlarında aydınlık kısımlar gözükebilir.
IPS Glow, yine panel teknolojisinin bir etkisi. Marka model bağımsız olarak birçok modelde karşımıza çıkar. Fakat, bu durum doğal yoğunluk filtresi (ND Filters) ile kontrol edildiği ve teknolojinin doğal bir yan etkisi olduğu bilindiği için olduğu şekliyle kabul edilir.
Ayırt Etme
Peki IPS Glow yani IPS parlaması ile ışık sızmasını nasıl ayırt ederiz? Çok basit, karanlık ortamda, siyah görüntü açıkken, bakış açısına göre kenar parlamaların parlaklık düzeyi değişiyorsa bu IPS Glow’dur. Değişmiyorsa çerçeveden ışık sızmasıdır.
Kullanıcıların bu konudaki hassasiyeti bilinen bir gerçek. Her IPS Glow yani IPS panel parlaması aynı seviyede değil. Işık sızması ile sıkça karıştırıldığı gibi bazen çerçeve ışık sızması ile birleşmesi ya da dozunun çok fazla olması sorunu rahatsız edici hale getirebiliyor.
Kullanıcıların Yaşadıkları
Hatta, bazı modellerde bu sorun o kadar çok yaşanmış ki, Amazon.com bazı IPS panelli monitörlerin ürün sayfasına bunun için uyarı eklemiş. Bunun arkasında yatan anlam şu: “Işık sızması sorunu var, bu da biliniyor ve açıkça ifade ediliyor. Yani iade işlemi olmayabilir! Bunu bilerek satın alıyorsunuz.”
Bu noktada bazı firmaların çerçevelerinin ince olması daha fazla ışık sızmasına neden olabiliyor. Daha kalın çerçeveli modellerde ise sızma daha az görülebiliyor.
Peki kullanıcı şikayeti artınca ne yapılıyor? İnce çerçeveli IPS monitörü olan firmalardan birinin bu soruna karşı çözümü 350 Nit parlaklığa sahip monitörünü fabrikada %50-80 arasında kısıp, model kodunu revize edip farklı bir model adıyla pazara sunmak olabiliyor. Bazı üreticiler ise bu konuyu halen daha değerlendiriyor ve bir değişiklik yapmıyor.
Fakat şu bir gerçek ki tüketicilerin ışık sızması ve IPS glow konusunda bilgi edinmesi şart. En azından satın alacakları ürünün detaylarına hâkim olmaları gerek.
Bulutlanma Nedir?
LCD monitörlerde olabilecek bir başka sorun da bulutlanma. Monitörünüzün ortasında veya genelinde siyah görüntüde beyaz lekeler mevcut ise bunlar IPS glow veya ışık sızması değil.
Bu durumda monitörünüz hasar almış olabilir. Bu da genelde depolama veya taşıma esnasında monitörün fiziksel hasar alması sonuncuda ortaya çıkmakta. Monitör size ulaştığında bu sorun varsa ürünü DOA kapsamında iade edebilirsiniz. Fakat çok uzun bir süre geçtikten sonra fark ederseniz kullanıcı hatası olarak değerlendirilebilir.
Burada şunu tekrar belirtmekte fayda var. Aynı paneli kullanan ürünler aynı ışık sızması sunacak diye kaide yok. Zira yukarıda da belirttiğimiz gibi bu konu monitör üreticisinin kullandığı çerçeveye ve buna bağlı olarak sızmayı ne kadar iyi engellediğine bağlı olarak değişiyor. Zaten dünya üzerindeki oyuncu monitörlerinin panelini üreten büyük şirketlerin sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor aslında.
Markalar bu panel üzerinden sundukları yazılım ve ek donanım teknolojileriyle ürünlerini birbirlerinden ayırt ediyorlar.
Neler Yapılabilir?
Peki ben hiç ışık sızması istemiyorum diyorsanız ne yapacaksınız? Bu durumda biraz daha beklemeniz gerekiyor zira ancak arka aydınlatmaya gerek duymayan OLED panellerde herhangi bir ışık sızması ile karşılaşmayacaksınız. Ancak maliyet ve hali hazırda her panel teknolojisinin, her kullanıcı ihtiyacına aynı şekilde hitap etmemesi sebebiyle bu oldukça zor.
Monitörünüzde ışık sızması var ve ürünü garantiye göndermek istemiyorsunuz. Ne yapabilirsiniz? Bu durumda da ürünü söküp elektrik bandı ile bantlayabilirsiniz. Bu da çalışan bir yöntem.
Sık Sorulan Sorular
Peki neden çerçeveleri daha kalın yapmıyorlar? Çünkü kullanıcılar ince çerçeve istiyor. Çoklu monitör kurulumları ince ya da sıfır çerçeve gerektiriyor. Üstelik bu sorunlar her modelde kalın çerçeve gerektirecek kadar yaygın değil. Özetle çerçeveler incelmeye, ortadan kalkmaya devam edecek.
Peki neden çerçeveleri daha sıkı yapmıyorlar ya da kendileri bantlamıyorlar? Üretim süreçleri, maliyet ve aralık payları buna etki ediyor. İyileştirilebilir elbette ancak genel fiyat aralıklarının aşağıya inmesi isteği ile kalite artışı isteği aynı noktada buluşmuyor.
Özetle kullanıcı olarak makaledeki bilgilerden yararlanarak ışık sızması, IPS parlaması ve bulutlanma gibi farklı sorunları ayırt edebilir; satın almadan önce incelemeler ve yorumları takip ederek sizi nelerin beklediğini bilebilirsiniz.
