SpaceX, Starlink projesi ile dünya yörüngesine binlerce uydu fırlatmaya hazırlanıyor.
Geçtiğimiz Şubat ayında Elon Musk’ın SpaceX şirketi yörüngeye başarılı bir şekilde üç uydu fırlattı. Bu uydulardan ilki olan PAZ, İspanya hükumetine coğrafi iletişim konusunda yardımcı olacak. Ancak aynı rokette yer alan diğer iki uydu bizi daha çok ilgilendiriyor. Elon Musk tarafından Starlink olarak adlandırılan bu iki prototip uydu, SpaceX’in uydu interneti projesini için atılan ilk adım oldu.
Uydu interneti
Uydu aracılığıyla internet dağıtımı pek yeni sayılmaz. Çift taraflı geniş bant bağlantısına olanak sunan ilk uydu bundan 15 yıl önce Fransa merkezli Eutelsat şirketi için Boeing tarafından yörüngeye fırlatılmıştı. Bu 15 yılda internet sağlayan uyduların sayısı oldukça artsa da, uydu interneti hala geniş kullanım alanlarına sahip değil.
Uydu internetinin kendine ait avantajları ve dezavantajları mevcut. Uyduların kapsama alanları oldukça geniş olduğu için uydu interneti sunan servis sağlayıcıları her bölgeye pahalı internet altyapısı inşa etmek zorunda değil. Bu da teknolojik altyapıya sahip olmayan kırsal kesimler için büyük bir avantaj. Kullanıcıların ise sadece bir adet çanak antene ihtiyaçları var. Ayrıca her ne kadar fiber bağlantı kadar hızlı olmasa da, uydu interneti her geçen gün daha da hızlanıyor.
Öte yandan uydu internetin iki büyük dezavantajı kullanıcıların gözünü korkutuyor. Bunlardan ilki uydu internetin oldukça pahalı olması, ikincisi ise uyduların uzaklığı nedeniyle yaşayan yüksek gecikme süreleri. Gecikme süreleri günlük internet kullanımı için büyük bir faktör olmasa da, özellikle online oyunlar ve görüntülü görüşme gibi alanlarda kullanıcı deneyimini oldukça kötü bir şekilde etkileyebiliyor.
SpaceX’in çözümü
SpaceX fiyat konusunu nasıl çözecek tam emin değiliz, ancak şirketin yüksek gecikme süresi sorununa sunduğu çözüm kağıt üzerinde oldukça basit; uyduları alçak yörüngeye fırlatmak. Geleneksel uydular yerden yaklaşık 22,000 mil yüksekte durur. SpaceX’in Starlink uyduları ise 684 ve 823 mil arasında konumlandırılacak.
Bu yaklaşım gecikme süresi sorununu ciddi oranda azaltsa da, başka bir soruna yol açıyor. Uydular ne kadar alçakta konumlandırılırsa uyduların kapsayacağı alan o kadar daralıyor. Yani SpaceX’in yörüngeye göndermesi gereken uyduların sayısı bir hayli artıyor.
Elon Musk’ın planı da tam olarak bu. Musk ilk etapta yörüngeye 800 Starlink uydusu fırlatmayı hedefliyor. Bu uydular ABD ve dünyanın geri kalanında belli başlı yerleşim yerlerini kapsama altına alacak. Ardından fırlatılması planlanan 7,000 uydu da geri kalan boşlukları dolduracak.
Zorluklar
Musk ve SpaceX, Starlink projesinin hayata geçirilmesi süresince pek çok finansal ve teknik zorluklar ile karşılaşacak. Ancak SpaceX’in dikkate alması gereken başka sorunlar da var. Starlink kapsamında alçak yörüngeye gönderilmesi planlanan binlerce uydu, aynı yörüngede uyduları olan telekomünikasyon şirketlerini rahatsız ediyor. Bu şirketler Starlink uydularının kendi uydularına karşı fiziksel bir tehdit oluşturacağını iddia ediyor.
SpaceX ise bu iddialara karşı önlem alınacağını ve Starlink uydularının diğer uydulardan en az 31 mil daha uzağa konumlandırılacağını belirtti. SpaceX yörüngedeki uyduların güvenliği sağlayacak yeni projeler üzerinde çalışıldığını da duyurdu.
Projenin bürokrasi ayağı ise SpaceX için daha sorunsuz ilerliyor. ABD telekomünikasyon kurulu (FCC) başkan Ajit Pai geçtiğimiz ay SpaceX’in uydu interneti projesini desteklediğini duyurmuştu. Ancak Starlink projesine gerçek anlamda başlanabilmesi için projenin Uluslararası Telekomünikasyon Birliği tarafından da onaylanması gerekiyor.
SpaceX’in dikkate alması gereken bir diğer zorluk ise uydu interneti alanındaki rekabet. OneWeb, Telesat, Space Norway gibi telekomünikasyon şirketleri benzer projeler için FCC’den gerekli onayları almış. Ayrıca X Development tarafından geliştirilen Project Loon, sıcak hava balonları aracılığıyla hem geleneksel fiber bağlantıya, hem de uydu bağlantısına bir alternatif sunmayı hedefliyor.
Son olarak mobil ağ bağlantısını dikkate almamız gerekiyor. Yaklaşmakta olan 5G bağlantı standardı, fiber bağlantının ulaşmadığı kırsal alanlara geniş bant internet bağlantısı sunmayı vadediyor.
