AMD Ryzen anakartlar ve AM4 yongalar hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazımızda bulabilirsiniz.
AMD, Ryzen serisi ile işlemci pazarına yeni bir hareket getirdi. Ryzen ve Ryzen APU işlemciler AM4 anakartlarla birlikte kullanılıyor. Ancak AM4 anakartlar için çeşitli yonga setleri mevcut ve her yonga seti farklı kapasiteye sahip. Yapacağınız işlere göre en uygun yongayı seçmek için bilmeniz gereken her şeyi bu yazımızda bulacaksınız.
AM4 Platformunun Genel Özellikleri
Ryzen işlemciler ve AMD’nin Bristol Ridge APU’ları, geleneksel işlemcilerden farklı olarak SATA, USB, NVMe, PCIe gibi birçok özelliği içerisinde barındıran bir çip şeklinde tasarlanmıştır. Yukarıda yer alan resimde de işlemcilerin ek özelliklerini görebilirsiniz.
AM4 anakart yongaları ise farklı özelliklere sahip ve işlemcilerinin yetenekleri üstüne ek özellikler sunuyor. Aşağıdaki tabloda yongaların özellik karşılaştırmasını bulabilirsiniz.
Neredeyse tüm AM4 anakartlar 2 adet SATA Express portuna sahip. Anakart üreticileri bu portları geleneksel SATA III portu ya da NVMe SSD’ler için M.2 slotu olarak kullanabilirler. Giriş seviyesinden başlayarak AM4 anakartlar ve genel özelliklerinden bahsedeceğiz.
| Yonga Seti | X399 Yeni Revizyon | X399 | Z490 | X470 | X370 | B450 | B350 | A320 | X300 | A300 |
| CrossfireX/SLI | Quad SLI/CFX (Maks. 6 GPU Desteği) |
Quad SLI/CFX (Maks. 6 GPU Desteği) |
Üçlü CFX/2-Yollu SLI | Üçlü CFX/2-Yollu SLI | Üçlü CFX/2-Yollu SLI | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok |
| PCIe Gen3 Hattı | 60 (Threadripper CPU ile) 4 Hat PCH için Rezerve |
60 (Threadripper CPU ile) 4 Hat PCH için Rezerve |
16 (Ryzen 7 CPU ile) | 16 (Ryzen 7 CPU ile) | 16 (Ryzen 7 CPU ile) 8 (Bristol Ridge ile) |
16 (Ryzen 7 CPU ile) | 16 (Ryzen 7 CPU ile) 8 (Bristol Ridge ile) |
16 (Ryzen 7 CPU ile) 8 (Bristol Ridge ile) |
16 (Ryzen 7 CPU ile) 8 (Bristol Ridge ile) |
16 (Ryzen 7 CPU ile) 8 (Bristol Ridge ile) |
| PCIe Gen2 Hattı | 8 PCIe Hattı (rezerve) | 8 PCIe Hattı (rezerve) | 8 Artı Gen 3*4 | 8 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 8 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 6 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 6 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 4 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 4 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) | 4 (Artı x2 PCIe Gen3 eğer x4 NVMe yoksa) |
| USB 3.1 Gen2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 0 | 0 |
| USB 3.1 Gen1 | 13 (PCH+CPU) | 13 (PCH+CPU) | 10 | 10 | 10 | 6 | 6 | 6 | 4 | 4 |
| USB 2.0 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 0 | 0 |
| SATA 6Gb/s | 8 | 8 | 6 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 2 | 2 |
| SATA Express | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 |
| DDR4 Yuvaları | 8 | 8 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 | 2 | 2 |
| Overclock Desteği | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Hayır | Evet | Hayır |
| XFR2 Enhanced | Evet | Hayır | Evet | Evet | Hayır | Evet | Hayır | Hayır | Hayır | Hayır |
| Precision Boost Overdrive | Evet | Hayır | Evet | Evet | Hayır | Evet | Hayır | Hayır | Hayır | Hayır |
| NVMe | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet | Evet |
| Standardı | ATX, MATX | ATX, MATX | ATX | ATX, MITX | ATX | ATX, M-ATX | ATX, M-ATX | M-ATX, Mini-ITX | Mini-ITX | M-ATX, Mini-ITX |
X300 Ve A300 Anakartlar
X300 ve A300 serisi anakartlar mini-ITX kasalar için tasarlanmıştır. Ryzen işlemcilerin kendisinin sunduğu özelliklerden faydalanır, fazla bir ek katkı sağlamazlar. X serisi çift PCIe 3.0 desteği ve overclock yeteneği ile oyuncuların dikkatini çekiyor.
300-serisi anakartlarda piyasada çok fazla seçenek bulunmuyor. Bazı mini-ITX Ryzen anakartlar mevcut, ancak bunlar diğer serilere ait anakartların kırpılmış modelleri şeklinde piyasaya sürülmüş. Gigabyte GA-AB350N-Gaming Wifi, Biostar X370GTN, Asus ROG Strix X470 Gaming bu kırpılmış modellere örnek olarak gösterilebilir. Ancak kırpılmış modellerin RAM ve PCIe slotlarının sayısı azaltıldığı için donanım özelliklerini dikkatli şekilde incelemeniz gerekiyor.
A320 Anakartlar
A320 anakartlar, bütçenin kısıtlı olduğu sistemlerde ya da Dell, HP gibi üreticilerin piyasaya sürdüğü giriş seviyesi kasalarda tercih ediliyor. A320 serisi 10 Gbps aktarım hızı destekleyen tek USB 3.1 Gen2, iki adet 5 Gbps USB 3.1 Gen1 (İşlemciye entegre edilmiş 4 adet USB 3.1 Gen1 portuyla birlikte toplam 6 adet) ve altı USB 2.0 portuna sahip. Bu kartlar M.2 SSD’ler, ek ağ ve ses kartları için de 2 adet ek PCIe yoluna sahip.
Her Ryzen işlemci overclock için uygun olarak üretilse de, A320 anakartlar overclock desteği sunmuyor. Eğer işlemcinize overclock yapmak istiyorsanız diğer kartlara yönelmeniz gerekiyor.
A320 anakartlara Gigabyte’s GA-A320M-HD2 ve MSI A320M Gaming Pro örnek olarak verilebilir.
B350 Anakartlar
Geleneksel tek GPU’lu sistem toplayan oyuncuların ilgisini çekebilecek bu anakartlar CPU overclock desteğine de sahip. A320’ye ek olarak, bir adet 10 Gbps USB 3.1 Gen 2 portuna ve hızlı SSD’leri desteklemesi için iki adet PCIe yoluna sahip.
Çoklu GPU’ya sahip bir bilgisayar toplamak istiyorsanız diğer yonga serilerine sahip anakartlara yönelmeniz gerekiyor. Bazı B350 modellerinin AMD CrossFire çoklu GPU desteği sunduğu belirtilse de bu gerçek bir destek değil. AMD’nin resmi çoklu GPU sunduğu yongaları tablomuzda görebilirsiniz. Eğer diğer AM4 yongalarında çoklu GPU’lu kurulumlar yapılırsa PCIe 3.0 bant genişliği aynı olmayacak ve bu kurulumlar resmi desteğe sahip olmayacak.
MSI Tomahawk B350, Asus Prime B350 Plus ve Gigabyte GA-AB350 Gaming 3 modelleri B350 anakartlara örnek olarak gösterilebilir.
B450 Anakartlar
Bütçe dostu olan bu anakart serisi 200$ fiyat etiketi altındaki ürünleri içeriyor. Özellikler bakımından ise Ryzen 2000 serisi işlemcileri için tam desteği içeren bu anakartlar, üst düzey X470 anakart serisine benzer özellikler ile birlikte geliyor.
X470 serisi anakartlarların sunmuş olduğu ek özellikler ise bu sınıf anakartlara yönelmiş kullanıcılar için gerekli olmayacaktır. Bu ek özellikler birkaç adet ek PCIe 2.0 yolu, daha fazla USB 3.1 Gen1 portu ve SLI desteğidir. (Anakart üreticisine bağlı olarak)
Asus Rog Strix B450 Strix-F (ya da Strix-I) Gaming, Asus TUF B450-Plus Gaming, Asus Prime B450, Gigabyte B450 Aorus Pro, MSI Arsenal (ya da Performance) Gaming B450M, B450 anakartlara örnek olarak gösterilebilir.
X370 Anakartlar
Üst düzey oyuncuların listesinde olan X370 anakartlar, B350’ye ek olarak 4 adet 5 Gbps USB Gen1 portuna, iki PCIe yoluna ve iki SATA III portuna sahip. Çift PCIe 3.0 x8 slotu ile birlikte CrossFire ve SLI çoklu GPU desteği sunan bu kartlar, overclock için daha fazla güç fazına ve dayanıklı donanıma sahip.
Üst seviye anakartlar, BIOS güncellemelerini ucuz olanlara göre daha hızlı aldığı için AM4 platformu olgunlaştıkça işlemcilerin performansının gelişmesi açısından avantaja sahipler. BIOS güncellemeleri güvenlik açıklarının kapatılması için de önemli bir role sahip.
X370 serisi kartlara MSI X370 Gaming Plus, Gigabyte Aorus GA-AX370 Gaming 5 ve Asus ROG Crosshair VI Hero modelleri örnek olarak gösterilebilir.
X470 Anakartlar
AMD ve anakart üreticileri X470 serisini 2. nesil Ryzen işlemciler ile birlikte Nisan 2018’de duyurdu. X370 serisine benzer özellikte olan bu kartların birkaç ek özelliği bulunuyor.
Ryzen’in ilk zamanlarında yüksek bellek hızı desteği stabil çalışmıyordu ve BIOS güncellemeleri ile stabil hale geldi. X470 serisi kartlar bellek hızı desteğini yapılandırmaya bağlı olarak 2933 Mhz’e kadar çıkarıyor. X370 serisi gibi ilk nesil anakartlarda 2667 Mhz’e kadar olan bu desteği overclock ile daha yüksek hızlara çıkarmak mümkün. AMD, X470 anakartların 2. nesil Ryzen işlemcilerin yüksek saat hızları için daha uygun olduğunu ve performans artışı sağlandığını belirtiyor. Ancak arada çok büyük bir performans farkı beklenmemeli.
X470’in en büyük yeniliklerinden biri AMD’nin StoreMI teknolojisini desteklemesi. StoreMI teknolojisi mekanik sabit diskleri SSD’ler ile ya da 2 GB RAM’e kadar eşleştirmek mümkün oluyor. StoreMI, iki depolama alanını birleştirerek tek bir sanal diskte topluyor ve sık kullandığınız uygulamaların ve dosyaların daha hızlı donanımda depolanmasını sağlıyor. RAID programları ve Intel Optane hafıza çözümlerinin aksine Store MI, Windows’u yeniden yüklemeye ya da diskleri sıfırlamaya gerek olmadan oluşturulabiliyor ya da devre dışı bırakılabiliyor.
X370 ve B350 anakart sahipleri StoreMI özelliğinden Enmotus FuzeDrive for Ryzen programını 20-60 dolar arasında değişen fiyat aralığından satın alarak kullanabilirler. Eğer X370 anakarta sahipseniz X470’e güncellemek için mantıklı bir sebep bulmanız oldukça güç. Ancak yeni ve üst düzey bir bilgisayar topluyorsanız X470 serisi anakartları düşünebilirsiniz.
Gigabyte X470 Aorus Ultra Gaming, Gigabyte Aorus Gaming 5 Wi-Fi, MSI X470 Gaming Pro Carbon ve Asus ROG Crosshair VI Hero modelleri X470 anakartlara örnek gösterilebilir.
2. Nesil AMD Ryzen işlemcileri ve özelliklerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
| Model | Çekirdek | İş Parçacığı | Saat Hızı (En Fazla/Temel) | Akıllı Ön Bellek | TDP | Soğutma | Yaklaşık Fiyat |
| Ryzen 7 2700X | 8 | 16 | 4.3/3.7 | 20 MB | 105W | Wraith Prism (LED) | 329$ |
| Ryzen 7 2700 | 8 | 16 | 4.1/3.2 | 20 MB | 65W | Wraith Spire (LED) | 299$ |
| Ryzen 5 2600X | 6 | 12 | 4.2/3.6 | 19 MB | 95W | Wraith Spire | 229$ |
| Ryzen 5 2600 | 6 | 12 | 3.9/3.4 | 19 MB | 65 W | Wraith Stealth | 199$ |
Toplayacağınız sisteme göre anakart seçiminizi gözden geçirmelisiniz. Örneğin Ryzen APU’ya sahip bir sistem toplayacaksanız ve dahili grafik bağdaştırıcısı kullanacaksanız, HDMI ya da DisplayPort çıkışına sahip bir anakart tercih etmek isteyeceksiniz.
Yeni Ryzen APU ve 2. nesil Ryzen işlemcileri X470 serisi dışındaki anakartlarla kullanacaksanız BIOS güncellemesi yapmanız gerekebilir. AMD, AM4 platformunu en az 2020 yılına kadar destekleyecek. Hangi anakartı seçtiğinizden bağımsız olarak sisteminizi uzun süre güncel şekilde kullanıp işlemcinizi yükseltebileceksiniz.
