Wi-Fi 6 olarak adlandırılan yeni kablosuz ağ standardı 802.11ax hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazımıda ele alıyoruz.
Öncelikle Wi-Fi 6 isimlendirmesi nereden geldi, bununla başlayalım. Bilgisayar endüstrisinde en çok şikayet edilen konulardan biri karmaşık teknik terimler. Kablosuz ağ standartlarını tanımlamada kullanılan 802.11 isimlendirmesi de bunlardan biri. Biraz geçmişe dönecek olursak 802.11g ile daha çok hayatımıza girmeye başlayan bu teknoloji daha sonra 11n, 11ac ve şimdi de 11ax olarak güncellenmeye devam ediyor. Bu da bir noktadan sonra standardı takip etmeyi zorlaştırıyor. Bu durumun farkında olan Wi-Fi Alliance nihayet 802.11ax ile herkesin kolayca anlayabileceği Wi-Fi 6 ismini kullanmaya başladı. Böylece 11ac Wi-Fi 5 ve 11n de Wi-Fi 4 oldu diyebiliriz. USB konsorsiyumu, ders alın ders!
Wi-Fi 6 Nedir?
Wi-Fi 6, yeni nesil Wi-Fi teknolojisine verilen isimdir. Temelde hala aynı işlevi görecek: Sizi internete bağlamak. Sadece bunun daha verimli olmasını sağlamak için bir sürü ek teknolojiyle geliyor. Gelin bunlara yakından bakalım.
Wi-Fi Nasıl Çalışıyor?
Öncelikle biraz temele inelim. Bir kablosuz ağın çalışması için öncelikle bir erişim noktasına ihtiyacımız var. Buna AP, yani Access Point diyoruz. Sonrasında bu ağa bağlı üç farklı cihazımız olsun: telefon, akıllı ampül ve dizüstü bilgisayar. Şimdi bu cihazlardan her birinin aynı anda erişim noktası ile iletişim kurması gerektiğini düşünelim. Normal şartlarda akılımıza gelen hepsinin aynı anda sinyal gönderip alabildiğidir değil mi? Maalesef öyle değil. AP, bu üç cihazla birden aynı anda konuşamıyor. Bu bağlamda sırası ile her bir cihaza cevap vererek iletişim kuruyor. Şu an kullandığımız 802.11ac standardı ve ondan önceki bütün standartlarda durum maalesef bundan ibaret.
Bu durumda şu soruyu sorabilirsiniz: peki neden benim kablosuz ağım 802.11ac dahi olmamasına rağmen gayet hızlı çalışıyor? Bunun sebebi kablosuz ağ teknolojisinin zamanla hızlanmış olması. Veriler cihazlara gayet hızlı bir şekilde aktarıldığından arada herhangi bir takılmaya maruz kalmıyoruz. Öte yandan bu yine de AP’nin her bir cihazla sırasıyla iletişim kurduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Wi-Fi 6 ne değiştiriyor?
Öncelikle bir önceki standart olan 802.11ac’nin bizlere sunduğu yeni bir teknolojiden bahsedelim: OFDM. Bunun açılımı Orthogonal frequency-division multiplexing. Türkçesi Dikey Frekans Bölmeli Çoklama. Bu da pek bir anlam ifade etmedi değil mi? Sorun değil. OFDM’nin yaptığı şey, kablosuz sinyal aktarımı esnasında sahip olduğumuz 20, 40 ve 80 MHz gibi farklı frekanslardan oluşan veri otoyolumuza yeni şeritler eklemek. Bu şeritlere alt kanallar diyebiliriz. Yani 802.11ac teknolojisi, kablosuz ağda iletişim kurulabilen kanal sayısını artırdı. Fakat bu işlem yine de bütün kanallarda aynı anda iletişim kurabildiğimiz anlamına gelmiyor. Erişim Noktası halen daha her bir cihazla tek tek iletişim kurmak zorunda idi.
Bu durum genelde en fazla üç cihazın bağlı olduğu ev ağınız için bir sorun teşkil etmiyor. Fakat iş aynı anda yüzlerce cihazın bağlandığı halka açık kablosuz ağlara geldiği zaman ciddi sorunlar doğuruyor.
OFDMA Teknolojisi
Peki nasıl oluyor da bir AP’ye birden fazla cihaz bağlandığında internet felç olurken bir baz istasyonuna binlerce kişi bağlanmasına rağmen herkes internete erişmeye devam edebiliyor? İşte burada OFDM’nin bir sonraki adımı olan OFDMA devreye giriyor. Wi-Fi 6 da bu teknolojiyi kullanıyor. Peki OFDMA nedir? Halihazırda LTE şebekesinde kullanılan OFDMA, Orthogonal frequency-division multiple access’in kısaltması. Türkçeye Dikey Frekans Bölmeli Çoklu Erişim olarak tercüme edebiliriz. Burada anahtar kelimeler Çoklu Erişim. OFDMA sayesinde AP artık aynı anda birden çok cihazla iletişim kurabiliyor. İşte bu, Wi-Fi 6’nın sunduğu en büyük yeniliklerden biri.
Fakat iş burada da bitmiyor. OFDMA ile kablosuz ağ kanallarının boyutu da değiştirilebiliyor. Peki buradaki amaç ne? Ağınıza bağlı cihazları düşünün. Bunların hepsi aynı bant genişliğine mi ihtiyaç duyuyor? Kesinlikle hayır. Neden binde bir veri aktarımı yapacak akıllı ampulünüz ile sürekli veri akışına ihtiyaç duyan dizüstü bilgisayarınız ağa aynı boyutta bir şeritten bağlı olsun ki? Wi-Fi 6 buna da bir çözüm getiriyor. Yeni teknoloji bağlanan cihazlarla iletişim kurup ne kadar bant genişliğine ihtiyaç duyduğunu belirliyor ve buna göre bir Kaynak Birimi (Resource Unit /RU) ayırıyor. Daha sonra da herhangi bir veri aktarımı gerektiğinde hepsiyle aynı anda iletişim kurabiliyor. Bu da Wi-Fi 6 teknolojisini önceki nesillere göre çok daha verimli hale getiriyor.
Gelen Trafik Kontrolü
Bugüne kadar olan kablosuz ağ standartlarında AP’nin gelen ağ trafiği üzerinde hiçbir kontrolü yoktu. 802.11ax ile bu da değişiyor artık. OFDMA ile Erişim Noktası artık cihazların ne zaman ve ne kadar bant genişliği ile veri gönderebileceğini kontrol edebilecek. Özetle AP artık hem veri gönderme hem de veri almada tam kontrole sahip. Bu, uzun vadede artan IoT cihazları da hesaba kattığımızda kablosuz ağların çok daha verimli hale gelmesini sağlıyor.
802.11ax önceki standart olan AC’ye göre hız konusunda da artış sunuyor. 802.11ac ile teoride en fazla 3466.8 Mbit hıza ulaşabilirken AX, 10.53 Gbit ile bunun üç katını vaat ediyor.
Target Wake-Up Time
Wi-Fi 6, artan IoT cihazları için bazı yenilikçi teknolojileri de beraberinde getiriyor. Bunlardan biri de Target Wake-Up Time, TWT. TWT’yi bir örnekle açıklayacak olursak içerisindeki mama miktarı azaldığında sizi uyaran bir mama kabına sahip olduğunuzu düşünün. Ya da kap size mama seviyesi hakkında bilgi versin. Bu veriyi sürekli duymanıza gerek yok. Günde bir defa bilmeniz yeterli diyelim. Bu durumda kabın ağa sürekli tam güçte bağlı olmasına ve enerji harcamasına gerek yok. TWT sayesinde iki cihaz anlaşıyor ve erişim noktası, IoT destekli cihazı veri gönderme zamanı geldiği zaman otomatik olarak uyarıyor.
Tek bir IoT cihazının harcayacağı enerji faturada devasa fark yaratmayabilir fakat binlerce cihazın ağa bağlı olduğu okullar, hastaneler veya fabrikalar için durum çok daha farklı olacaktır.
TWT sadece IoT cihazları için değil, akıllı telefonlarımızda da pil ömrünü iyileştirebilir. Üreticiler TWT’yi cihazlarına ekleyerek daha uzun pil ömrü sunabilir.
2.4 GHz Geri Dönüyor
Her ne kadar 802.11ac destekli Router’lar 2.4 GHz desteğine sahip olsa da bu 802.11n standardında çalışmakta. Nasıl derseniz aslında örneğin ASUS ve üst seviye ağ ürünleri üreten markalar, kendi AC Router’larında birden fazla işlemci ve özel yonga kullanarak bunları bir arada sunabiliyor. Bu da maliyeti artırıyor.
802.11ac, 5 GHz bandında çalışıyor. 5 GHz her ne kadar daha yüksek hız sunsa da kapsama alanı 2.4 GHz’e göre daha düşük. 802.11ax ise 2.4 GHz bandını geri getiriyor ve hem yüksek hız hem de geniş kapsama alanını aynı anda sunuyor. Buna ek olarak Wi-Fi 6, 1 ve 7 GHz arasındaki frekanslarda da çalışacak.
Bütün bunlara ek olarak 802.11ax, önceki standart olan AC’ye göre %75 daha düşük gecikmeye sahip.
BSS Color: Ağınıza Renk Katma
Kablosuz ağlardaki bir başka sorun da erişim noktasının bugüne kadar etraftaki bütün sinyalleri dinlemek zorunda kalması idi. Wi-Fi 6 ile birlikte gelen BSS Coloring sayesinde kablosuz ağınıza bir renk atadığınızı düşünün. Örneğin bizim ağımızın rengi yeşil, komşumuzun ağının rengi ise sarı olsun. Bu durumda ağımız artık sarı ağın sinyallerini göz ardı edecek ve ortak kanal sinyal karışması sorunu ortadan kalkacak.
Wi-Fi 6 ne zaman standartlaşacak?
802.11ax henüz resmi olarak son haline kavuşmadı. Buna rağmen üreticilerin Wi-Fi 6 destekli ürünlerini piyasada görebiliyoruz. Teknolojinin standartlaştırılmasının ise 2019 sonu gibi gerçekleşeceği bekleniyor.
Peki şimdiden 802.11ax cihazları satın alabilir misiniz? Evet, 802.11ax geriye dönük uyumlu olduğundan mevcut cihazlarınızı destekleyecek. Bu bağlamda şimdiden Wi-Fi 6 standardına geçiş yapabilirsiniz.
| IEEE 802.11 Ağ Standartları | |||||||
| Frekans Aralığı | Protokol | Çıkış Tarihi | Frekans | Bant Genişliği | Veri Akış Oranı | Yaklaşık Kapsam | |
| İç Mekan | Dış Mekan | ||||||
| (GHz) | (MHz) | (Mbit/s) | |||||
| 1-6GHz | 802.11-1997 | Haziran 1997 | 2.4 | 22 | 1, 2 | 20m | 100m |
| 802.11b | Eylül 1999 | 2.4 | 22 | 1, 2, 5.5, 11 | 35m | 140m | |
| 802.11a | Eylül 1999 | 5 | 5/10/20 | 6, 9, 12, 18, 24, 36, 48, 54 (20MHz bant genişliği için,10 ve 5 MHz için 2‘ye ve 4’e bölünür) |
35m | 120m | |
| 802.11j | Kasım 2004 | 4.9/5.0] | ? | ? | |||
| 802.11p | Temmuz 2010 | 5.9 | ? | 1,000m | |||
| 802.11y | Kasım 2008 | 3.7[A] | ? | 5,000m | |||
| 802.11g | Haziran 2003 | 2.4 | 38m | 140m | |||
| 802.11n | Ekim 2009 | 2.4/5 | 20 | 288.8’e kadar | 70m | 250m] | |
| 40 | 600’e kadar | ||||||
| 802.11ac | Aralık 2013 | 5 | 20 | 346.8’e kadar | 35m | ? | |
| 40 | 800’e kadar | ||||||
| 80 | 1733.2’ye kadar | ||||||
| 160 | 3466.8’e kadar | ||||||
| 802.11ax | Aralık 2019 | 2.4/5/6 | ? | 10,530’a kadar (10.53 Gbit/s) | ? | ? | |
Wi-Fi 6 Destekli ASUS Router’lar
- ASUS ROG Rapture GT-AX11000
- ASUS AiMesh AX6100 WiFi System (RT-AX92U 2 Pack)
- ASUS RT-AX88U AX6000 Dual-Band Gigabit Router
ASUS Routerların sahip olduğu avantajlar:
- ASUS’un güncel firmware desteği, kullanıcı dostu ve gelişmiş/özelleştirilebilir modem arayüzü
- Yüksek kapsama alanı
- AiMesh teknolojisi ve geniş alan kurulumlardaki performans avantajı
- Trend Micro destekli AiProtection Pro ile ekstra güvenlik
- Üç Katmanlı Oyun Hızlandırma
- GameFirst Destekli ROG Cihazlarına öncelik
- Oyun paketlerine öncelik – Game Boost
- Oyun sunucusuna en kısa yol için VPN
- Aileler için gelişmiş ebeveyn kontrolleri
- Adaptive QoS
AIMesh ile ilgili ayrıntılı bilgi için bu makalemize bakabilirsiniz:
