Hem sivil hem de askeri alanda teknoloji kullanımında önemli yeri olan GPS sisteminde yenilenmeye gidiliyor.
ABD’nin önemli yatırımlar yaptığı GPS 3 projesi, bu yatırımların karşılığını vermeye hazırlanıyor. Henüz dağıtım sürecinde olan GPS 3, uzay tabanında iki yörüngede ve sekiz farklı gelişim evresinde olmak üzere dünyaya sunulacak.
GPS 3, dünyaya göre şekil alacak
İlk GPS 3 uydusunu piyasaya süren, ileri teknoloji ve havacılık şirketi Lockheed Martin’in açıklamalarına göre, uydunun inşa edilmesi yaklaşık 529 milyon doları buldu. GPS 3 projesinin dünyaya tanıtılması ve kullanıma açılması ile birlikte değerinin 5,5 milyar dolara yükseleceği de söylentiler arasında. Öte yandan proje için verilen maliyetin yüksek olmasına karşılık, uydunun uzun ömürlü olması bekleniyor.
7,5 yıllık tasarım ömrüne sahip olan eski GPS uydularına göre, GPS 3 uyduları yörüngedeki en eski uyduların iki katı ve GPS filosundaki en yeni uyduların yüzde 25’i kadar uzun olacak. Aynı zamanda GPS 3 uydu sistemi yenilenen dünya düzeni içerisinde, gelişen ve değişen teknolojiye uyum sağlayabilecek şekilde tasarlandı.
Yanılma payı 3 kat daha az
Yeni nesil GPS’in mevcut GPS teknolojisinden 3 kat daha doğru olması bekleniyor. Bu demek oluyor ki, mevcut GPS teknolojisiyle şimdi gördüğünüz 5 ila 10 metrelik doğruluk, 1 ila 3 metreye düşmüş olacak. GPS 3 sinyal alma konusunda hassas olduğu gibi, sinyali azaltan durumları da etkisiz hale getirme konusunda daha güçlü olacak.
GPS hedef kitlesi genişliyor
GPS 3 doğruluğunun yanı sıra teknolojisini daha fazla insana sunma için genişletecek. Bu genişleme ise diğer uluslararası küresel navigasyon uydu sistemleri (GNSS) ile birlikte çalışabilen yeni L1C sivil sinyali sayesinde gerçekleşecek.
L1C sinyali, Avrupa’nın Galileo ağı, Japonya’nın QZSS’si ve Çin’in Beidou ile aynı merkez frekansını paylaşıyor. Aslında, Japonya ve Avrupa’dan gelen sinyal tasarımları bu uyumluluğu sağlamak için ABD ile birlikte çalıştı. Gelecekte, GPS alıcıları aynı anda birden fazla küresel navigasyon uydu sisteminden konum verilerini toplayabilecek ve bu bilgileri, kesin bir izleme sağlamak için kullanabilecekler.
Yeni nesil askeri güç haline gelecek
Tüm bu sivil gelişmelerden farklı olarak, GPS’in askeri bir teknoloji olduğunu da unutmamak gerek. Hükümet, yeni GPS 3 uydularıyla birlikte mevcut GPS uydu filosunu kontrol edebilecek yeni komuta merkezleri kuruyor. Bu yeni nesil GPS Operasyonel Kontrol Sistemi(OCX), Raytheon tarafından üretilecek ve programlanacak. Üretime geçiş tarihinin ise 2022 veya 2023’e kadar ertelendiği biliniyor.
Öte yandan Lockheed, mevcut komut merkezlerini GPS 3 uydu filosuyla iletişim kurmak için gerekli olan programlama ile yükseltiyor. Lockheed uyduları, OCX’in tamamlanmasını beklerken test etmeye devam edebilecek.
Askeri anlamda da kullanılacak olan GPS 3, mevcut askeri sinyallerden daha güçlü bir şifreye sahip M Kodu ile sinyalleri iletiyor. Bu sinyaller sadece askeri operasyonlar için daha güvenilir olmayacak, aynı zamanda sıkışmalara karşı sekiz kat daha dayanıklı olacak. GPS 3 teknolojisinin askeri tarafı, OCX sistemi faaliyete geçene kadar kullanılmayacak.
Tarih belirlendi
Beklenen GPS 3 sistemi için adımlar atılmaya devam ediyor. Bundan önce “Vespucci” adlı ilk GPS III uydusu Aralık 2018’de başlatılmıştı, ardından ikinci “Magellan” Ağustos 2019’da uçuruldu. Sırada, testten geçen üçüncü GPS 3 uydusunun Ocak 2020’de, SpaceX Falcon 9 roketinin üzerine fırlatılarak süzülmesi bekleniyor. İki yörüngeli uydu test edilirken Lockheed, üçüncü uyduyu fırlatmaya hazırlıyor, şirket aynı zamanda diğer GPS 3 uydularını montaj hattı tarzında inşa etmeye devam ediyor. 2023 yılına kadar uydu sisteminin tamamının gökyüzünde faaliyette olacağı belirtiliyor.
2026 yılının da altı çizildi
GPS 3’ten sonra, Lockheed yeni bir uydu sistemi için de duyuru yaptı. 22 GPS III Takip (GPS IIIF) uyduları için sözleşme imzalandı.
2026’dan itibaren piyasaya sürülecek olan bu uyduların, tamamen dijital bir navigasyon ile arama ve kurtarma özelliği barındıracağı aktarıldı. Ayrıca bölgesel askeri destek sağlayacak ikinci bir antene sahip olacakları da biliniyor. Her uydu, iki anteninden iki ayrı sinyal iletebilir özellikte olacak. Biri, halihazırda mevcut GPS IIR-M uyduları tarafından yayınlanan bir tam dünya sinyali, ikincisi ise yönlü bir “spot ışın” anteninden yeni bir bölgesel spesifik sinyal olacak. Çatışma zamanlarında, dünya çapında ışın kapatılabilir ve bölgesel ışın navigasyon sağlamak için de kullanılabilir performansa sahip olacağı söyleniyor.
