Android 10, bir önceki sürüme göre hem tasarım hem de performans noktasında belirgin farklar içeriyor. Ayrıca varsayılan olarak gelen uygulamalarda da özel optimizasyonlar söz konusu.
Geçtiğimiz Mart’ta ilk kez beta olarak gösterilen yeni Android versiyonu geçen ay Android 10 olarak resmîleşti. Daha önce tatlı isimleriyle anılan Android sürümleri bundan böyle Android 10, Android 11, Android 12 şeklinde çıkacak.
En güncel sürüm olan Android 10, önceki versiyonlara oranla birçok farklı yenilik barındırıyor. Biz de bu kapsamlı makalede Android 10’un tüm yeni özelliklerini temel alıyoruz. Aşağıdaki listeden maddeleri görebilirsiniz.
- Android 10
- Sistem Çapında Karanlık Mod
- Kaldırılan Geri Düğmesi
- Kilit Ekranına Geçiş
- Katlanabilir Telefonlara Destek
- Live Caption Özelliği
- Ses Kayıt Özelliği
- Akıllı Cevap Ve Önerilen İşlemler
- Focus Modu
- Dönme Kilidi
- Kullanım Sayacı
- Bildirimleri Duraklatma
- Uygulama Zamanlayıcısı
- Daha İyi İzinler Yönetimi
- Aile Bağlantısı
- Özelleştirilebilen Rahatsız Etme Modu
- Yüz Kimlik Doğrulaması İçin Destek
- TLS 1.3 Desteği
- Yeni Sensör Kapalı Geçişi
- Arama Kayıtlarına Ve Metin Mesajlarına Erişimi Kısıtlama
- Depolama Seçenekleri
- Arka Planda Konum Erişimi
- Masaüstü Modu
- Serbest Biçimli Pencereler
- Wi-Fi Şifresi Paylaşma
- Uygulamaların Titreşim Seviyesini Kontrol Etme
- Yüksek Kaliteli Ses Ve Video Desteği
- Çift SIM Kart Desteği
- Aktif Ekran
- Dahili Ekran Kaydedici
- Acil Durum Düğmesi
- Google Play Kartlarına Hızlı Erişim
- WPA3 Desteği
- 5G Desteği
- Batarya Göstergesi
- Batarya Tasarrufu
- Müzik Kontrolündeki Değişiklikler
- Uygulama Kurulum Ekranı
- Bildirim Seçenekleri
- Kilit Ekranında Bildirimleri Gizleme
- Ses Seviyelerini Ayrı Ayrı Ayarlama
- Bluetooth Ayarları Arasında Geçiş Yapma
- Yeniden Tasarlanan Simgeler
- Baloncuklar
- Animasyon
Android 10
Android’de ilk genel sürümünden bu yana her bir işletim sistemi güncellemesi için tatlı isimleri kullanılıyor. Bundan 14 yıl önce çıkan Android 1.5 Cupcake’ten başlayan süreç 2018’de Android 9 Pie ile son buldu.
Yıllar boyunca devam eden bu isimlendirme, az önce de bahsettiğimiz gibi Android’in 10.sürümüyle birlikte rafa kaldırıldı ve isim Android 10 şeklinde açıklandı.
Sistem Çapında Karanlık Mod
Android Pie piyasaya sürülmeden önce bir kullanıcı Google’a, Android’de sistem çapında bir koyu tema gelip gelmeyeceğini sormuştu. Koyu temaların mantığı OLED ekranlarda enerji tasarrufu sağlayıp göz yorgunluğunu azaltmak. Google’ın verdiği cevap yeni Android sürümüyle birlikte bu özelliğin sunulacağı yönündeydi, öyle de oldu.
Yeni sürümde karanlık mod Ayarlar / Ekran üzerinden aktif edilebiliyor. Böylece sistemde yüklü olan tüm uygulamalar koyu temaya bürünüyor.
Google aslında Geliştirici Seçenekleri altında da bu konuyla alakalı çeşitli detaylar sunuyor. ‘Zorlamayı geçersiz kılma’ özelliğiyle, herhangi bir uygulamanın koyu teması olmasa bile karanlık mod diğer uygulamalar için de geçerli oluyor.
Kaldırılan Geri Düğmesi
Google, nihayet jest kontrollerine daha fazla önem vermeye başladı. Bu sebeple geri düğmesi kaldırıldı. Android Pie’de yer alan bu düğme yerine artık pencerenin en solundan sağına doğru parmak kaydırma hareketiyle işlem gerçekleştirilebiliyor. Aslında bu kaydırma hareketi birçok popüler uygulamada uzun süredir yer alıyor. Yani aslında kullanıcıların yabancılık çekeceği bir durum söz konusu değil.
Kilit Ekranına Geçiş
Herhangi bir menü ya da uygulamada kilit ekranına geçiş için parmağınızı yukarı doğru kaydırıp basılı tutmanız yeterli. Böylece telefon kilit ekranında sabitlenmiş oluyor. Aslında epey kullanışlı bir hareket.
Katlanabilir Telefonlara Destek
Şubat sonunda tanıtılan Samsung Galaxy Fold ve Huawei Mate X aslında katlanabilir telefon standartlarının belirlenmesi açısından çok önemli. Çünkü hem işletim sistemi hem de arayüzde katlanabilir cihazlara özel seçenekler beliriyor. Bir sonraki versiyonla desteğin daha daha da artacağı biliniyor.
Live Caption Özelliği
https://youtu.be/YL-8Xfx6S5o
Android 10’da video izlerken istediğiniz zaman altyazıları etkinleştirebilirsiniz. İnternet kullanmadan Android 10’da yerel olarak videoyu izlerken altyazıları takip edebilirsiniz. Bu özellik, Google’ın farklı dilleri doğru şekilde deşifre edilmesini sağlayan makine öğrenimi yeteneklerinden yararlanıyor. Live Caption yalnızca Google tarafından geliştirilen uygulamalar değil, web içeriği ve üçüncü taraf uygulamaları içeren işletim sistemi genelinde de çalışır.
Ses Kayıt Özelliği
Android 10’da uygulamalardan gelen sesler doğrudan kaydedilebiliyor. Bu da aslında altyazı uygulamalarının artık daha iyi bir deneyim sunabileceği anlamına geliyor. Ek olarak Twitch gibi uygulamalarda oyunların sesini kaydetmek için de özelliğin epey işlevsel olduğu söylenebilir.
Akıllı Cevap Ve Önerilen İşlemler
Yeni sürümde akıllı yanıtlama özelliği tüm uygulamalar için aktif ediliyor. Böylece Gmail kullanıcılarının iki yılı aşkın süredir kullandığı bu özellik, telefonunuzda aldığınız herhangi bir uyarıya göre uygun bir yanıt belirlemek için makine öğreniminden yararlanıyor. Ayrıca Android bir sonraki hamleyi bile tahmin etmek için çalışıyor. Yani aslında biri size adres gönderdiğinde önerilen yanıtlardan biri Google Haritalar’ın açılması oluyor. Tek tuşla Google Haritalar’da bu adrese yol tarifi başlatabilirsiniz.
Focus Modu
Focus Modu, rahatsız edici bildirimleri geçici olarak devre dışı bırakmayı sağlıyor. Etkinleştirildiğinde, telefonunuza yüklenmiş herhangi bir uygulamadan gelen bildirimler pasif hale getirilebiliyor.
Dönme Kilidi
Otomatik döndürmeyi devre dışı bıraktığınızda, gezinme çubuğunda döndürme kilidi görünür. Bu düğme telefonu tek tuşla dikey ya da yatay olarak çevirmenizi sağlar. Güncellemeyle düğme ekranın sağ üst kısmına taşınıyor.
Kullanım Sayacı
Daha önce popüler birçok uygulamada karşımıza çıkan kullanım sayacı, Android 10 ile Chrome ve ek uygulamalar için de geçerli oluyor. Böylece kullanım bazlı ayrıntılara ulaşıp sınırlandırmak mümkün hale geliyor.
Bildirimleri Duraklatma
Günün geri kalanına illişkin bildirimleri artık tek tuşla durdurabilirsiniz. Bu özellik, Dijital Sağlık paketinin bir parçası ve artık erişmesi çok daha kolay. Genel bakış modunda uygulama simgesinin alt seçenekleri üzerinden ‘Pause’ düğmesine tıkladığınızda işlemi tamamlayabilirsiniz.
Uygulama Zamanlayıcısı
Kullanım Sayacı’ndan bahsetmişken Google’ın Uygulama Zamanlayıcıları olan uygulamalar için sınıra ulaşıldığında durumu fark etmelerini kolaylaştırıyor. Zaman kısıtlaması olan herhangi bir uygulama kartının altında kalan süre görüntülenebiliyor.
Daha İyi İzinler Yönetimi
Google, kullanıcıları Android 10 ile kötü amaçlı uygulamalardan korumak için çalışmalarını sürdürüyor. Yeni sürüm, izinler üzerinde daha fazla kontrol içeriyor. Artık uygulamaları aktif olarak kullanmadığınız durumlarda da sensörlere ve izinlere erişebileceğini belirleyebilirsiniz. Örneğin, uygulama açıkken Google Haritalar’ın konumunuza erişme iznini verebilir. Ancak kapalıyken konum iznini engelleyebilirsiniz.
Aile Bağlantısı
Akıllı telefon kullanım yaşı sürekli olarak düşüyor. Dolayısıyla Android’de her yeni sürümle birlikte ebeveynlere verilen kontrol önemli oranda artırılıyor. Aile Bağlantısı özelliğiyle ebeveynler çocukların hangi uygulamada ne kadar vakit geçirdiğini görebilir ve uygulamaların kapanma süresini belirleyebilir.
Özelleştirilebilen Rahatsız Etme Modu
Rahatsız Etmeyin modu artık uygulama bazlı özelleştirilebiliyor. Tüm uygulamalar için aynı ayara sahip olmak yerine belirlenen seçeneklerin değiştirilmesiyle daha esnek bir kullanım sunuluyor.
Yüz Kimlik Doğrulaması İçin Destek
Apple iPhone X’un çıkışıyla popüler hale gelen yüz tanıma özelliği Android ekosistemindeki üreticilere de ilham oldu. Artık giriş ve orta seviyede yer alan akıllı telefonlarda bile yüz tanıma özelliği yer alıyor. Üstelik hem parmak izi okuyucu hem de yüz tanıma özelliği sunan modeller de var. Android 10 ile birlikte kullanıcı, kimlik doğrulama işlemini gerçekleştirdiğinde ek bir onay vermeden bunu satın alma ya da benzer işlemlerde kullanabiliyor.
TLS 1.3 Desteği
Android 10, yeni TLS standardı olan 1.3’ü destekliyor. TLS, güçlü bir şifreleme sağlayan HTTPS’in omurgası olarak görülüyor. TLS 1.3’ün TLS 1.2’den %40 daha hızlı ve daha güvenli olduğu ifade ediliyor. Bu durum yalnızda daha iyi korunduğunuz değil verilerle olan tüm iletişimde daha hızlı olunacağı anlamına geliyor.
Yeni Sensör Kapalı Geçişi
Yeni sistemde Hızlı Ayarlar üzerine bir de sensörleri kapatma kısayolu eklendi. Bu gizlilik aracı, tek tuşla hızlı bir şekilde telefonda açık olan sensörleri kapatmaya yarıyor. Etkinleştirildiğinde kamera, ivmeölçer, sensörü, pusula, barometre, jiroskop, ortam ışık sensörü ve adımsayar devre dışı bırakılıyor. Hızlı Ayarlar’a dahil edilen bu özelliğin en güzel yanı, sizi birçok kullanıcının bilmediği saldırılara karşı koruyabilmesi. Bir geliştirici, çevrenizdeki bölgeyi, seyahet ettiğiniz yeri ya da daha fazlasını belirlemek için bu sensörlerden yararlanıyor. Dolayısıyla hızlıca bu ayarları kapatmak için özelliğin epey faydalı olduğunu söyleyebiliriz.
Arama Kayıtlarına Ve Metin Mesajlarına Erişimi Kısıtlama
Google, Android telefonlara zarar veren Google Play’deki sahte uygulamaları devre dışı bırakmak için önlemler alıyor. Ayrıca uygulamaların elde ettiği verileri kontrol altına almak için de çaba sarf ediyor. Bu noktada çok fazla kullanıcı verisine erişen uygulamaların sınırlandırılması için yeni seçenekler sunuluyor. Geliştirici Seçenekleri üzerinden herhangi bir servisin arama kayıtlarına ya da metin mesajlarına erişimi kısıtlanabiliyor.
Depolama Seçenekleri
Android 10 az önce de bahsettiğimiz gibi kullanıcı verilerini korumaya odaklanıyor. Dolayısıyla uygulamaların hem dahili hem de harici (microSD kart) depolama birimlerine erişmesi filtreli bir şekilde sağlanıyor. Bu filtrelenmiş görünüm bir sanal alan olarak işlev görüyor ve yalnızca belirli durumlarda okuma ve yazma yetkisiyle sınırlandırılıyor. Yani uygulamalar artık daha az kullanıcı verisine ulaşabiliyor.
Arka Planda Konum Erişimi
Android Oreo ve Android Pie, Google uygulamalarının arka planda konum erişimini sınırlamak için önemli adımlar attı. Değişiklikler, kötü amaçlı uygulamaların konum verilerine erişmesini engelliyor. Ama navigasyon gibi sürekli konum bilgisi gerektiren uygulamalar da bu süreçten zararlı çıkıyor. Android 10’da ise Google bu politikayı tekrardan gözden geçiriyor. Artık uygulamalar yine konuma dair bilgileri arka planda toplayabiliyor. Ancak her uygulama için bu düzenlemeyi kullanıcı kendisi yapıyor. Uygulamaların kullanım anında, arka planda ya da konuma her zaman erişebilmesi artık kullanıcı tarafından ayarlanabiliyor.
Masaüstü Modu
Hem Samsung hem de Huawei’nin geliştirdiği özel dock’lar telefonların bilgisayar gibi kullanılmasını sağlıyor. Geliştirici Seçenekleri’nde yer alan masaüstü modu telefonu bir monitöre bağlamaya imkan tanıyor.
Serbest Biçimli Pencereler
Android 10, ana ekran ya da diğer uygulamaların üzerine minik dikdörtgen pencereler eklemeyi sağlıyor. Bu pencereler aslında Resim İçinde Resim modundan farklı olarak özel boyutlandırma sağlıyor.
Wi-Fi Şifresi Paylaşma
iPhone’lar için bir süredir yer alan hızlıca Wi-Fi paylaşma özelliğinin bir benzeri Android 10’da da gerçek oluyor. Yeni işletim sistemi, QR kod sayesinde şifreyi kolayca paylaşmayı sağlıyor. Bu kodlar hem iPhone hem de Android telefonlar tarafından tarandığında kablosuz ağa dahil olunabiliyor.
Uygulamaların Titreşim Seviyesini Kontrol Etme
Android 10, uygulamaların titreşimlerini ayrı ayrı ayarlamayı sağlıyor. Yani her uygulama için düşük, orta ya da üst kademede titreşim belirlenebiliyor.
Yüksek Kaliteli Ses Ve Video Desteği
Google, Android 10’a HDR10+ AV1 desteği ekliyor. HDR10+, aslında gelişmiş bir HDR10 sürümü olarak belirtiliyor. Bu aslında HDR içeriğinin görüntüye göre çok daha iyi optimize edilmesi anlamına geliyor. AV1 ise Intel, Amazon, Microsoft, Netflix ve Google gibi şirketler tarafından tasarlanan ve yüksek kalitedeki videoları H.265’ten %20 daha düşük hale getirmeyi sağlayan bir kodek.
Çift SIM Kart Desteği
Çift SIM kartlı telefon kullandıysanız aslında bu ürünlerde aynı anda yalnızca tek bir numaranın aktif olduğunu fark etmişsinizdir. Yani iki numaranın eşzamanlı olarak kullanılması söz konusu değil. Android 10 ise bu desteği yazılımsal olarak sunuyor. Telefon desteklediği sürece her iki SIM de artık aktif olabiliyor.
Aktif Ekran
Akıllı telefonlarda özel bir ayar yapmadıysanız belirli bir süre sonunda ekran kararır ve kilit moduna geçer. Bu durumu engellemek için ya güç modu ayarlarını değiştirmek ya da kapanmasını önlemek için belirli aralıklarla ekrana dokunmak gerekir. Ama Android 10’daki yeni özellik bu durumu ortadan kaldırıyor. Aktif Ekran olarak geçen bu sistem etkinleştirildiğinde telefona baktığınız sürece ekran kilit konumuna geçmez. Samsung ve diğer birçok akıllı telefon üreticisinin yıllardır sunduğu özellik, Android 10 ile tüm cihazlar için geçerli hale geliyor.
Dahili Ekran Kaydedici
Android 10, gelişmiş bir dahili ekran kaydedici sunuyor. Ekran görüntüsü özelliğinde olduğu gibi ekran videosu için de ek bir uygulama ihtiyacı ortadan kalkıyor ve gelişmiş özellikler sunuluyor.
Acil Durum Düğmesi
Güç menüsüne yeni bir seçenek daha ekleniyor, acil durum. Android 10’da yer alan bu tuş hızlıca acil durum servislerinin (ABD’de 911) aranmasını sağlıyor.
Google Play Kartlarına Hızlı Erişim
Google Pay’de depolanan kayıtlı kredi ve banka kartlarıyla ödeme işlemi hızlanıyor. Ayarlar üzerinden etkinleştirildiğinde artık işlemlerden ödeme yapmak kolaylaşıyor.
WPA3 Desteği
Wi-Fi standartları ve sürümleri kafa karıştırıcı olabiliyor. Daha önce harflerle temsil edilen (802.11 b/g/n/ac gibi) kablosuz ağ teknolojileri, şu anda kablosuz bağlantı hızını ve performansını gösteren sayılarla (Wi-Fi 6 gibi) temsil ediliyor. En son güvenlik standardı ise WPA3. Kablosuz bağlantıya ekstra güvenlik katan bu teknoloji de Android 10’da destek verilenler arasında.
5G Desteği
Şu anda telefonların 5G şebekesine ne zaman dahil olacağı belli değil. Ancak Android 10, daha yüksek bant genişliği açısından bu teknolojiyi destekliyor. Dolayısıyla operatörler hazır olup bu teknolojiye geçiş yapıldığında aslında Android tarafında tam destek sunulmuş oluyor.
Batarya Göstergesi
Telefon bataryasını doğru olarak görmek kullanımı kısıtlamak ya da şarj etmek açısından çok önemli. Yüzdeye göre çeşitli tahminler yapılabiliyor. Yani %5 şarjınız varsa tüm servisleri kapatıp telefonun belirli bir süre açık kalmasını sağlayabilir ya da hemen şarja takabilirsiniz.
Google, Android 9 Pie ile pil konusunda telefon kullanım alışkanlıklarını keşfetmek için makine öğreniminden yararlanıyor. Adaptive Battery isimli bu teknoloji aslında her gün rutin olarak gerçekleştirilen işlemleri baz alarak pil tüketimini sınırlandırıyor. Tüm bu verilerle Android 10 aslında şarjların ne zaman bitebileceği daha doğru öngörülebiliyor. Durum çubuğundaki pil yüzdesini etkinleştirdiyseniz, bildirim panelini bir kez aşağı doğru kaydırdığınızda pil göstergesinin yanında şarjın ne zaman biteceğini de görebilirsiniz. Bu süre, doğruluğu artırmak için makine öğreniminden faydalanıyor ve sürekli gelişiyor.
Batarya Tasarrufu
Pil kullanımını sınırlandırma hususunda arka plan verileri çok önemli. Android 10 ile birlikte pilinizin rutin şekilde tasarruf moduna geçmesini sağlayabilirsiniz.
Müzik Kontrolündeki Değişiklikler
Müzik dinlerken bazen normal çalma denetimleri haricinde farklı kontrollere ihtiyaç duyuluyor. Bir şarkının belirli bölümünü dinlemek ya da ilerleme çubuğunun en başına gelmek için ek özelliklere ihtiyaç duyuluyor. Android 10, müzik kontrol bildirimlerini güncelleyerek daha yetenekli hale getiriyor. Normal oynatma kontrollerinin yanı sıra en sevilen şarkılar için çeşitli özellikler sunuluyor. Bunlara kilit ekranı üzerinden erişip birkaç tıklamayla seçeneklere erişmek mümkün oluyor.
Uygulama Kurulum Ekranı
Android 9 Pie’de uygulama kurulumu tam sayfada gerçekleşiyor. Yani bir uygulamaya kurulum komutunu vermek için tam sayfa boş bir ekrandan işlemi yapmak gerekiyor. Ama Android 10’da bu sistem yerini minik bir açılabilir pencereye bırakıyor. Böylece çok daha minimal ve hoş gözüken bir arayüzde kurulum başlatılabiliyor.
Bildirim Seçenekleri
Çok sayıda kontrol işleminden sonra Android ekibi nihayet bildirimlerle etkileşime geçmek için yeni bir metod uygulamaya başladı. Bu değişiklikler hem bildirimlerin uyarı durumunu hem de ertelemeyi etkiliyor.
Kilit Ekranında Bildirimleri Gizleme
Android 10, önceki sürümlerden farklı olarak bildirimleri kilit ekranında görüntüleme biçimini değiştiriyor. Önceki sürümlerde, mevcut seçenekler ‘tüm bildirim içeriğini göster’, ‘hassas içeriği gizle’ ya da ‘bildirimleri hiç gösterme’ şeklindeydi. Ama şu anda ‘yalnızca kilitlendiğinde hassas içeriği göster’ olarak ek bir seçeneğe yer veriliyor .
Bu küçük gibi görünen değişiklik, telefonunuzu biyometrik tarayıcı kullanarak ekranı açtığınızda uygulamadan gelen bildirimleri görmenizi sağlar. Yani aslında mesaj içeriklerinin hassas olduğu düşünüldüğünde biyometrik tarayıcıdan geçemeyen kişiler bildirimleri görememiş oluyor. Gizlilik ve güvenlik açısından önemli bir avantaj. Aslında iPhone’lardakiyle çok büyük benzerlikte çalışıyor. Bu sayede telefon elinizdeyken tüm içeriği kolayca görüntüleyebilirsiniz. Ama kilit ekranına geçtiğinizde bu sistem geçerli oluyor.
Ses Seviyelerini Ayrı Ayrı Ayarlama
Android 9 Pie, medya türlerine göre ses seviyelerini ayarlama konusunda önemli bir değişiklik yaptı. Android kullanıcılarının yıllardır istediği özellik bir önceki sürümle gerçek oldu. Ama Google Android 10 ile birlikte bu sistemi bir adım öteye götürüyor.
Ses seviyelerini değiştirmek için Ayarlar’a erişmek yerine fiziksel tuşlardan genel bölüme erişebilir daha sonrasında ise ayrıntılı düzenleme için bir kez tıklamak yeterli.
Bluetooth Ayarları Arasında Geçiş Yapma
Cihazınızı birden fazla Bluetooth aygıtına bağlandığınızda Android 10 ile birlikte bu geçişleri hızlandırabilirsiniz. Bluetooth menüsüne girmek yerine ses seviyesi çubuğu üzerinden kulaklık bağlantısıyla ilgili geçişler yapılabiliyor.
Yeniden Tasarlanan Simgeler
Bu epey küçük bir değişiklik. Android 10’da batarya ve Wi-Fi simgelerinde ufak bir değişim söz konusu. Boş kısım artık gri değil, tamamen şeffaf.
Baloncuklar
Android her zaman olduğu gibi çoklu görevlere öncelik veriyor. Doğal olarak Android 10’da da bu sistem devam ediyor.
Animasyon
Android 5.0 Lollipop yayınlandığında ekran kilit konumuna geçirilirken renkleri siyah – beyaz solan bir animasyona yer verildi. Daha sonrasında RAM’den fazla tüketmesi sebebiyle ortadan kaldırıldı. Ama Android 10 ile birlikte bu animasyon tekrardan hayata geçirildi. Artık ekran solma efektiyle kilitleniyor.
Android 10’un bunlar haricinde de irili-ufaklı bir dizi yenilik barındırdığını da ekleyelim.
