Bilim Dünyası Art Arda Gelen Depremler için Ayağa Kalktı

Son dönemlerde ülkemizde ve Dünya’da gerçekleşen toprak hareketliliği, bilim dünyasını atağa geçirdi. Araştırmalarında “Deprem önceden tahmin edilebilir mi? Sismolojik bulgular erken uyarıyı sağlayabilir mi?” sorularını inceleyen bilim insanları önemli cevaplar edindi.

Bir süredir art arda yaşanan depremler Dünya’da ve Türkiye’de büyük endişe konusu oldu. Özellikle 22 Ocak günü ülkemizde Manisa, İzmir ve İstanbul’da hissedilen depremin artçıları 100’ü aşmıştı, Dünya’da ise Los Angeles, Meksika depremler meydana geldi. Devamının geleceği söylenen deprem dalgaları konuşulurken, Dünya çapında uzmanlar araştırmaya koyuldu.

“Büyük depremler bir anda mı geliyor yoksa onları hazırlayan ve öngörülebilir kılan bir değişim süreci var mı?”

Şimdiye dek kesin bir cevap elde edilemeyen bu soru artık kafaları karıştırmayacak. Çünkü bilim insanları yapılan bilimsel araştırma sonucunda, büyük depremlerin büyük bir çoğunluğunun öncül küçük depremlerden kısa bir süre sonra geldiğini ortaya koydu.

Araştırma kapsamında, Güney Kaliforniya’da 2008 ile 2017 yılları arasında gerçekleşmiş olan büyük depremler incelendi. Bu depremlerin en az yüzde 72’sinin öncül şoklara sahip olduğu saptandı. Araştırmada öncül sarsıntıların son derece yaygın olduğu sonucuna varıldı.

Araştırmada yapay zekadan faydalanıldı

Araştırma sırasında toplanan veriler yapay zeka tarafından özdevimli öğrenme (machine learning) ile işlendi. Araştırma raporuna göre, küçük ölçekli öncül depremler, ana depremden haftalar ya da günler öncesinde depremin gerçekleşeceği bölgenin derinliklerinde gelişmeye başlıyor.

Los Alamos Ulusal Laboratuvarında çalışan bir sismolog Daniel Trugman, “Yeni bilgisayarların sağladığı işlem gücü sayesinde ulaştığımız bulgulara göre neredeyse tüm önemli depremlerin bizim tespit edebileceğimiz küçük ölçekli öncülleri bulunuyor. Bu çalışmadan önce depremlerin sadece yüzde 50’sinin bu tarz öncüllere sahip olduğu varsayılıyordu” sözlerini kaydetti.

Deprem öncesinde hazırlık süresi sağlanabilecek mi?

Edinilen bulgular ile birlikte sismoloji uzmanları sarsıntıların önceden tespit edebilecek matematiksel bir ardışıklık düzeninde var olup olmadığını anlamaya çalışıyor. Eğer öncül sarsıntı silsilesi tespit edilirse, insanoğlunun yıkıcı depremlerden korunmak ve kaçmak için 3 ila 35 gün arasında bir zamana kavuşabileceği ön görülüyor.

Yapay zeka ne kadar yardımcı olacak?

Hali hazırda yapay zeka algoritmaları kullanarak depremi önceden tespit etmemizi sağlayacak kodları bulunmaya çalışılıyor. Şimdilik yaşanan depremlerin ölçümlenmiş verileri süper bilgisayarlara işlenebiliyor.

Ancak henüz bu sarsıntıları anlık olarak kaydedebilecek ve gerçek zamanlı öngörüler oluşturabilmek mümkün değil.

Raporu incelemek için tıklayınız.

İlginizi çekebilir: Deprem Bilgisi Veren Her Uygulamaya Güvenmeyin!