Western Digital’in NVMe protokolünü kullanan Black serisi SN750 model M.2 SSD’sini inceliyoruz.
Dizüstü bilgisayarlarda SATA portlarının emekliye ayrılması ve anakart üreticilerinin de NVMe yuvalarını artırması ile birlikte M.2 SSD’ler gittikçe daha popüler olmaya başladı. Tabii bundaki en büyük etkenlerden biri de performans. SATA SSD’lerle saniyede 600 MB barajına takılmışken, PCIe 4.0 x4 NVMe SSD’lerle teorik olarak saniyede 8 GB’a kadar çıkabiliyoruz. İncelemesini yapacağımız Western Digital’in PCI Express 3.0 x4 arabirimli NVMe SSD’si de bu veriyolunu sonuna kadar kullanabilen ürünlerden. Şirketin saniyede 3430 MB okuma ve 3000 MB yazma hızı vaat eden SSD’sini kapsamlı olarak test ediyoruz.
Öncelikle ürünün iki sürümü olduğunu belirtelim; soğutuculu ve soğutucusuz. Bizim inceleyeceğimiz ürünün model kodu WDS100T3X0C-00SJG0. Western Digital şu anda ürünü 250 GB, 500 GB, 1 TB ve 2 TB kapasite seçenekleriyle birlikte sunuyor. Soğutuculu modellerde ise 250 GB seçeneği mevcut değil. Bizim incelemesini yapacağımız model ise 1 TB kapasiteye sahip. Ürün hem dizüstü, hem de masaüstü bilgisayarlarda en sık kullanılan M.2 biçimi olan 2280 standardında geliyor.
Ürün Numaraları
| Kapasite
|
Model Kodu
|
| 250 GB, Soğutma Bloğu Yok
|
WDS250G3X0C
|
| 500 GB, Soğutma Bloğu Yok
|
WDS500G3X0C
|
| 500 GB, Soğutma Bloğu Var
|
WDS500G3XHC
|
| 1 TB, Soğutma Bloğu Yok
|
WDS100T3X0C
|
| 1 TB, Soğutma Bloğu Var
|
WDS100T3XHC
|
| 2 TB, Soğutma Bloğu Yok
|
WDS200T3X0C
|
| 2 TB, Soğutma Bloğu Var
|
WDS200T3XHC
|
3D NAND Nedir?
Geleneksel olarak verilerin depolandığı NAND flash yongalar yatay olarak konumlandırılıyor. Söz konusu yongaların içerisinde de verilerin depolandığı hücreler yer alıyor. NVMe SSD’ler de sadece 22 mm genişliğinde olduğundan, fiziksel olarak bir yongaya koyabileceğiniz hücre sayısı kısıtlanmış oluyor. Bu durumda üretim teknolojisini geliştirip hücrelerin nanometre bazında boyutunu küçülterek yan yana daha fazla hücre koyabilirsiniz, fakat burada da fiziğin limitlerine takılıyorsunuz. Aşırı yakın hücreler arasında elektron sıçraması olabiliyor ve bu da veri kaybı ile sonuçlanabiliyor. İşte burada yeni bir yaklaşım devreye giriyor: üç boyutlu yonga tasarımı.
3D NAND yongalarda hücreler yatay olarak dizilmek yerine dikey olarak konumlandırılıyor. Bu sayede yonganın içerisine çok daha fazla hücre koymak mümkün oluyor. Bu hem üretim maliyetini düşürüyor, hem de SSD kapasitesinin artmasını sağlıyor. Buna ek olarak V-NAND flash mimarisi, geleneksel NAND’dan iki kat daha hızlı okuma ve yazma işlemlerine izin veriyor. Ayrıca yüzde 50 daha az güç tüketirken 10 kat daha uzun süre dayanabiliyor.
Western Digital Black SN750 modeli iki adet 64 katman SanDisk 3D TLC NAND ihtiva ediyor. Buna ek olarak da 1 GB SK Hynix DDR4 önbellek yongası mevcut. Kontrolcü de yine şirketin kendi üretimi SanDisk 20-82-007011 serisi. Yani ürünün DRAM hariç bütün parçaları Western Digital tarafından üretiliyor.
Performans Testleri
Teste başlamadan önce diski formatlıyoruz ve bu işlem bize 931.5 GB kullanılabilir kapasite sunuyor.
- İlk testimizi AS SSD ile gerçekleştiriyoruz. SN750 bu testte 3035 MB/s okuma ve 2610 MB/s ardışık yazma hızlarına ulaştı.
- Bir sonraki test yazılımı ATTO’da ise 3.2 GB/s okuma ve 2.9 GB/s yazma değerlerine ulaşıyoruz.
- SSD’nin bu esnada yük altında 47 dereceye çıktığını görüyoruz ki Western Digital’in belirttiği 70 C değerinden uzak. Yine de M.2 SSD’lerinizi serin tutmanızda fayda var, zira SSD ısındığında performans geçici olarak düşebiliyor.
- CrystalDiskMark 7 ile testlere devam ediyoruz ve burada da 3426 MB okuma ve 3107 MB yazma hızına ulaşıyoruz.
Burada en sık sorular sorulardan biri de neden yazılımlar arasında bu kadar hız farkı olduğu. Bunun sebebi yazma yöntemi ve kullanılan verinin sıkıştırılma oranı. Bu da yazılımdan yazılıma değişiyor.
Gerçek dünya testi de olmazsa olmaz tabii ki. Burada 6.2 GB boyutundaki dosyayı 4 saniyede SSD’ye kopyalayabiliyoruz. Boyutu 33 GB yaptığımızda ise saniyede 1.7 GB ile işlem 20 saniye altında tamamlanıyor.
Girdi/Çıktı Performansı
SSD’lerde hem okuma performansı, hem de IOPS dediğimiz saniyedeki girdi/çıktı işlemi kapasiteye göre değişiyor. Western Digital, 1 TB kapasiteli SN750 modeli için Rastgele Okuma 4KB (Kuyruk=32, İş Parçacığı=8) için en fazla 515.000 girdi/çıktı vaat ediyor. Yazmada da bu değer 560.000. SATA SSD’lerle NVMe SSD’ler arasındaki en büyük farklardan biri de burada yatıyor. SATA, sabit diskler için tasarlanmış olan eski AHCI protokolünün limitlerine takılırken, M.2 PCI Express SSD’ler NVMe protokolü ile çok daha yüksek girdi/çıktı işlemi yapabiliyorlar. WD Black SN750 de NVMe 1.3 protokolünü kullanarak PCI Express 3.0 x4 arabirimiyle bilgisayara bağlanıyor.
SSD’nin G/Ç performansını AS SSD ile test ettiğimizde 4K 64 Thread’de 441.596 okuma ve 566.826 IOPS değerine ulaşıyoruz. Gerçek dünya kullanımında genelde boyutu 4 KB olan dosya az. Bu senaryo sunucular için daha uygun. Burada da saniyede 560.000 yazma işlemi ile SSD’nin sunucu seviyesinde performans sunduğunu söyleyebiliriz.
Dayanıklılık
SSD’lerin iddia edilenin aksine sabit disklerden çok daha uzun ömürlü olduğunu ispatladık. İçerisinde mekanik aksam olan sabit diskler genelde 6 sene sonunda hata vermeye başlarken, SSD’lerde kullanım ömrü ne kadar yazma yaptığınıza bağlı. Bu oran da kapasiteye göre değişiyor. WD, 1 TB Black modeli için 600 TB yazma ömrü vaat ediyor. Pratikte ise daha önce farklı markalarda bu değerin 10 katını bile aşmayı başarmıştık! Yani SSD’lerin ömrü yıl bazında değil, ürüne ne kadar veri yazdığınıza bağlı. Bu da normal bir masaüstü kullanıcı için rahatlıkla 10 yıla çıkabiliyor. Yazma ömrüne ek olarak ürünün 5 yıl garantili olduğunu da belirtelim. Öte yandan TBW daha önce dolarsa garantiniz bu süreden önce bitmiş oluyor. WD ayrıca ürünün hata vermeye başlamadan önce 1.750.000 saat çalışabileceğini belirtiyor.
Güç Tüketimi
NVMe SSD’ler güç tüketimi konusunda da avantajlı. Ürün en yüksek seviyede 2,8 A tüketirken PS3 modunda (Power State 3) 70 mW, uyku modu olan PS4’te ise 2.5 mW güç harcıyor.
Çalışma Sıcaklığı
M.2 SSD’nizi serin tutmanızda fayda var. Yine de SN750’nin 0 C ila 70 C arasında çalışabildiğini belirtelim. Sıcaklık -55 C seviyesine düştüğünde ya da 85 C üstüne çıktığında ise sorunlar başlıyor.
WD Black SSD Dashboard
Türkçe dil desteği olan yazılımı kurduktan sonra kullandığınız SSD’nin türüne göre bir temaya bürünüyor. Black serisi bir SSD ile birlikte doğal olarak siyah bir arabirim karşımıza çıkıyor.
SSD’nizin sağlığını kontrol etmek ve Firmware güncellemelerini yapmak için yazılımı kullanabilirsiniz. Yine yazılım içinden “Oyun Modunu” açarak SSD’nin düşük güç tüketim modunu da kapatmış oluyorsunuz.
Performans sekmesi altından diskin sıcaklığını ve okuma/yazma işlemlerini izleyebilirsiniz. Araçlar sekmesinden Firmware güncellemesi yapabilir, diski silmek için USB hazırlayabilir, SSD sağlığını test edebilir veya Western Digital disk sahipleri için sunulan Acronis disk klonlama yazılımını indirebilirsiniz.
Son olarak Ayarlar altından SSD Dashboard güncellemelerini kontrol edebilir ve arabirimin dilini değiştirebilirsiniz.
Sonuç Değerlendirmesi
WD Black SN750, piyasadaki yazma hızı en yüksek SSD’lerden biri. Girdi/Çıktı performansı da saniyede 560.000 ile takdire şayan. Ürünün soğutma bloğu olmayan anakartlar için kendi soğutucusu ile gelmesi de güzel düşünülmüş. Fakat soğutuculu sürümün fiyat farkı yaklaşık 200 TL ile biraz fazla. 5 yıl veya 600 TB yazma garantisi de beğenimizi kazanan bir başka özellik oldu. Son olarak kendi yazılımı ve buna ek olarak ücretsiz Acronis True Image uygulamasını sunması da bir başka artı.
1 TB kapasiteli modelin güncel fiyatına buradan ulaşabilirsiniz.
