Bu yazımızda Linux çekirdeği ve Linux dağıtımı nedir kısaca göz atıyoruz.
Linux bilinenin aksine bir işletim sistemi değil, 1991 yılında Linus Torvalds tarafından UNIX’den esinlenilerek yazılmış bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux çekirdeğini UNIX’den ayıran en önemli fark Linux çekirdeğinde UNIX’den alınmış bir kod bulunmamasıydı. Yani Linux çekirdeği sıfırdan yazılmış olmasıyla UNIX’den tamamen ayrı bir çekirdek. Bu yanlış anlaşılmayı düzeltmek adına genellikle Linux yerine genellikle GNU/Linux (GNU’s Not UNIX/Linux) da denilmekte.
Linux dağıtımları ise Linux çekirdeğinin üzerinde gerekli araçlar ve yazılımlar eklenerek birer işletim sistemi haline getirilmiş haline denir. Temelde normal bir Linux dağıtımının içerisinde aşağıdakiler bulunur.
- Linux Çekirdeği
- Paket Yöneticisi
- GNU yazılımları ve araçları
- Tercihen masaüstü ortamı
Yani adını sıkça duyduğumuz Manjaro, Ubuntu gibi dağıtımlar üstte verdiğimiz yazılımların bir araya gelmesinden oluşur. İngilizce’de bu dağıtımlara “Linux Distribution” veya “distro” denilir. Çekirdek saf haldeyken işletim sistemi olarak kullanıma müsait değildir zira kullanıcıyı ilgilendiren tarafı daha çok sonradan eklenen yazılımlar oluşturur. Linux çekirdeği ve güvenlik güncellemeleri dağıtımın yayıncısı tarafından sunulur ve bir dağıtımın aldığı destek genelde yayımcı ile topluluğa bağlı olarak ilerler.
Linux çekirdeği özgür olduğu için yeterli bilgiye sahipseniz sizlerin de kendi dağıtımınızı oluşturabilmenize olanak tanır. Aynı zamanda Linux çekirdeğinin kodları açık kaynaktır yani kodlarını görebilir ve kontrol edebilirsiniz. Kısaca bu şekilde özetlemiş olduk.
Daha Teknik Anlat Diyenler İçin
Yukarıda Linux’un ve dağıtımların ne olduğuna dair özet geçtik. Bu başlık altında değineceğimiz şeyler biraz daha teknik olacak.
Katmanlar
Bilgisayar bilimlerinde yazılımlar belirli katmanlarda çalışırlar. Her katman içe doğru giden, kendisinden sonraki katmanlara bağlı kalır. Katmanlar, yazılımların donanım ile alakasını belirtmek için genelde bir şema ile ifade edilir. Dıştaki katmanlarda genelde normal ve donanıma pek hükmetmeyen klasik “application” yani uygulamalar bulunur. Katmanlar ortaya doğru ilerledikçe donanım ile iletişim artar.
En iç katmanda genelde sistem çekirdeği mevcuttur ve çekirdeğe işletim sisteminin donanım ile irtibatınIı ve çalışmasını sağlayan en önemli yazılım denilebilir. Kullanıcı, Linux sistemlerde uygulamalar ve kabuk aracılığıyla çekirdekle iletişime geçer. Çekirdek de donanıma yorumlamayı yapar.
Bütün bu anlattıklarımızı daha iyi anlamak adına şöyle bir örneği zihnimizde canlandırabiliriz. Doğalgazı düşünelim. Ne kadar da faydalı değil mi? Fakat yanacağı ortam olan kombi ve ufak bir kıvılcım olmazsa sıradan bir gaz kütlesinden ibaret veya arabaları düşünelim.
Motor, üzerinde çalışacağı bir şasi veya herhangi yapı olmadan metal yığınından ibaret bir hiç. İşte Ubuntu veya herhangi bir Linux dağıtımı ise doğalgazı kullanmanızı sağlayan kombi veya motorun üzerinde çalıştığı şasi gibidir.
Linux Çekirdeği Nasıl Kullanılır ve Nasıl Ortaya Çıktı?
Linux çekirdeğini en basit ve ilkel şekilde grafik arayüz olmadan Bash kabuk ile kullanabilirsiniz. Yalnızca çekirdek ve kabuk ve kabuğun çalışmasını sağlayan yazılımları içeren bir dağıtımda eskideki DOS sistemler gibi işlerinizi görebilmeniz için birtakım komutları bilmeniz gerekir. Bu komutlar kimi zaman Linux çekirdeğinin UNIX’den esinlenmiş olması nedeniyle UNIX komutlarına benzer veya aynı olabilirler.
Biraz daha geçmişe dönersek 1983 yılında daha Linux çekirdeği tabiri caizse “ortada yokken” Richard Stallman özgür yazılım projesi için GNU araçlarını geliştirmiş; cat, awk, shell ve grep gibi temel yazılımları bilişim dünyasına katmıştı. Henüz o senelerde ise UNIX oldukça sevilen fakat bir o kadar da pahalı bir çekirdekti.
Bu yüzden doğan alternatif ihtiyacına yönelik Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi Linus Torvlads, 1991 yılında Linux çekirdeğini geliştirdi ve GPL lisansı ile sunulan GNU araçlarıyla birlikte yeni bir işletim sisteminin meydana getirilmesine olanak sağladı.
Linux çekirdeği, GNU araçları ve kabuk olmadan bir hiç konumuna düşebileceğinden, Linux seven kitle tarafından daha çok Linux yerine GNU/Linux kullanılmakta.
Özetle bu yazımızda temel terimlerden bahsettik ve Linux’un aslında bilinenin aksine bir işletim sistemi değil, çekirdek olduğunu ayrıca Linux dağıtımlarının ise bu çekirdeğin üzerine ekstra yazılımlar eklenerek gerçek bir işletim sistemi haline getirilmiş hali olduğunu açıklığa kavuşturmuş olduk.
Sizlerin de eklemek istediğiniz bir şey varsa yorumlarda belirtebilir, sorularınız için Technopat Sosyal üzerinde konu açabilirsiniz.
