Bu yazımızda, Linux dosya sistemindeki klasörler ve işlevlerini açıklıyoruz.
Linux dosya sistemindeki klasörler, özellikle Linux evrenine yeni adım atan kişiler için bir merak konusu olmuştur. Diğer işletim sistemlerine kıyasla çok daha farklı isimlerde klasörler bulunmakta. Bu yazımız ile birlikte bu klasörler hakkında kafanızdaki tüm soru işaretlerini yok edeceğiz.
Linux dosya sisteminin klasörleri ve yapısı neden Windows ve macOS’a kıyasla daha farklı?
Bu sorumuzun cevabını verebilmek için, öncelikle Linux’un tarihçesine bakmalıyız. Linux, UNIX’ten esinlenerek yazılmıştır ve UNIX ise 60-70’li yıllarda oda boyutunu kaplayan bir bilgisayara, yüzlerce kullanıcının bağlanacağını göz önüne alarak tasarlanmış bir işletim sistemidir. O yıllarda bilgisayarlarda devasa boyutlarda ve birden fazla sayıda kaset sürücüleri gibi depolama birimleri kullanılırdı.
Bu sistemi şu an bilgisayarlarımızda ve hatta cep telefonlarımızda kullanmaktayız ve bu modern cihazlarımızda bir ya da iki adet depolama birimi bulunmakta. Fakat yıllar öncesinin bilgisayarları ile aynı işlevleri yapabilmekteyiz. Bu yüzden de UNIX prensibi hala daha geçerli ve bilgisayarlar hızlandıkça daha da hızlı çalışmakta.
Linux klasörlerine genel bakış
Bu klasörleri bir diyagram üzerinde görmek, onların işlevlerini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır.
Dizinler
Kök dizin ve “home” klasörü dışında diğer klasörlerde değişiklik yapmak için kök hesabının yetkilerine sahip olmanız gerekmekte. Bunun için “sudo” komutunu kullanabilirsiniz veya uzun bir işlem yapacaksanız da “sudo su” yazarak terminal açık olduğu sürece kök hesabının yetkilerini kullanırsınız.
Kök Dizin (root directory)
Kök dizinimizi UNIX ve Linux sistemlerdeki kök kullanıcı (root, superuser) ile karıştırmamalıyız. Birisi tüm dosya ve klasörleri içinde bulunduran dizin iken, diğeri sistemin tüm yetkilerine sahip olan kullanıcı hesabıdır.
Yukarıdaki diyagramda görüldüğü üzere, en üstte “/” isminde bir dizin bulunmakta. Bu dizin, bizim kök dizinimizdir. Kök dizin, tüm klasörlerin içinde durduğu ana dizindir. Aygıtlardan belgelerinize kadar, tüm bilgisayarınız bu dizinin altındadır. Çünkü UNIX‘i temel alan sistemlerde her şeyin bir dosya olduğu (everything is a file) prensibi benimsenmiştir.
“bin” klasörü
Bu klasörün içinde, yüklemiş olduğumuz (veya sistemimizle gelen) uygulamalar bulunmaktadır. Bu uygulamaları ise terminal yardımıyla veya herhangi bir menü aracılığıyla çalıştırabilirsiniz.
“sbin” klasörü
Yine “bin” gibi bir uygulama klasörüdür fakat sistem uygulamalarını barındırmaktadır. Bilinen çoğu komut, buradaki uygulamalardır.
“boot” klasörü
Bilgisayarınızın başlamak için gereksinim duyduğu dosyaları içermektedir. Linux çekirdeğiniz, önyükleyiciniz ve Memtest86+ gibi araçlar bu klasör içerisinde bulunmaktadır.
“cdrom” klasörü
Linux’un eski zamanlarında CD sürücüsüne CD takıldığı zaman içeriklerini görebildiğimiz bir klasördü, şu an sadece geriye dönük uyumluluk amacı ile kullanılmakta, çünkü onun yerine “media” klasörü kullanılmakta.
“dev” klasörü
Bu klasörde, bilgisayarınıza bağlı olan cihazlar bulunmakta. Hatırlayacağınız üzere, UNIX prensibi ile çalışan sistemlerde her şeyin bir dosya olduğundan bahsetmiştik.
Özellikle bu klasör, eğer bir cihazdaki veriyi başka cihaza DD metodu ile yazdıracaksanız çok işe yarayacaktır.
“etc” klasörü
Konfigürasyonlarınız bu klasörde barındırılmaktadır. Bir ayarı değiştirmek istediğiniz zaman sıkça ziyaret edeceğiniz bir klasör.
“home” klasörü
Kullanıcıların doküman, müzik, video, resim, masaüstü gibi kişisel verilerini barındıran klasördür.
“lib” ile başlayan klasörler
Bu klasörler, kütüphane dosyalarını barındırmaktadır. Windows’taki DLL sistemi gibi, UNIX mimarili sistemlerde ise “shared library” sistemi bulunmaktadır.
“media” klasörü
Bir depolama birimi taktığınızda içindekilerin otomatik olarak gözükeceği klasördür.
“opt” klasörü
Bazı kapalı kaynak kodlu yazılımların kendi dosyalarını barındırmak için tercih ettiği bir dizindir.
“tmp” klasörü
Geçici dosyalar bulunur ve genellikle sistem yeniden başladığı zaman silinir.
“usr” klasörü
Bu klasörde neredeyse aradığınız her şeyi bulabilirsiniz. İkon paketlerinden, “shared library”lere kadar çoğu şey burada bulunmaktadır.
Bazı kullanıcılar bu klasörün isminden dolayı kullanıcı klasörü olduğunu düşünmekte fakat kullanıcı klasörü değildir, “universal system resources” (genel sistem kaynakları) kelimelerinin kısaltmasıdır.
“var” klasörü
Bu klasörde loglar, yedekler gibi dosyaları bulabileceksiniz. Bazı kişiler bunu başka bölümlemeye koymayı tercih etmekte.
Özet
Eğer Linux üzerinde çalışma yapmak istiyorsanız, UNIX temellerinden başlamanız iyi bir fikir olabilir. Böylece işletim sistemleri hakkında da genel bir fikir sahibi olabilirsiniz.
Kafanızda bir soru işareti varsa, Technopat Sosyal üzerinden sorularınızı iletebilirsiniz.
