Bu yazımızda, ayrı bir diske Kubuntu işletim sistemini nasıl kuracağınızı gösteriyoruz.
Rehberimize geçmeden önce, Kubuntu’nun ne olduğuna bakalım. Kubuntu, Linux çekirdeği üzerine kurulmuş bir işletim sistemidir. Temelinde, Debian dağıtımından türetilen Ubuntu vardır. Ancak Ubuntu’nun GNOME masaüstü ortamı yerine, KDE masaüstü ortamı kullanmaktadır. İsmi de buradan gelmektedir: Kubuntu’nun başındaki K harfi, KDE ortamını simgelemektedir.
KDE ortamının yanında, uygulamalarıyla beraber de gelmektedir. Kubuntu da Ubuntu ile eşzamanlı olarak altı ayda bir yeni sürüm çıkartır. Yine Ubuntu gibi, her iki senede bir Uzun Süreli Destek (LTS) sürümü çıkmaktadır.
Kubuntu pek çok yönden Ubuntu’ya benzemektedir. Ubuntu’da çalışan uygulama ve scriptlerin çoğu Kubuntu’da da çalışmaktadır. Yine Ubuntu gibi, .deb uzantılı paket sistemini kullanmaktadır.
Ubuntu ile arasındaki farklardan öne çıkanlara örnek olarak, farklı paket yöneticisi kullanmaları ve Kubuntu’nun Gnome uygulamalarına sahip olmamasıdır. Fakat sonradan bu yazılımları yükleyebilirsiniz.
İki dağıtımı kullandıkça ve detaylara indikçe karşınıza çıkabilecek birçok farklılık bulunmaktadır. Fakat tek bir cümleyle özetlememiz gerekirse: Aynı şeyi kendi yöntemleriyle yapmaya çalışan iki farklı sistem benzetmesi yapabiliriz.
Kubuntu nasıl kurulur?
Kubuntu hakkında kısa bir bilgi tazelemesi sonrası, kurulum aşamasına geçebiliriz.
Kurulum öncesi hazırlıklar
Öncelikle ihtiyacımız olanlara ve dikkat edilmesi gerekenlere bakalım;
- En az 16 GB büyüklüğünde, tercihen USB 3.0 bellek
- Kubuntu ISO dosyası
- Rufus ISO yazdırma programı
- En az 30 GB alana sahip HDD ya da SSD (tercihen SSD, NVMe ve PCI portuna takılı SSD’lere de kurulum yapıp Boot edebilirsiniz.)
- Bu yazımızda UEFI kurulum yapacağız. Ancak sisteminiz UEFI desteklemiyorsa da BIOS/MBR olarak kurulum yapabilirsiniz.
Kubuntu için gerekli dosyayı edinmek amacıyla Kubuntu’nun resmi sayfasını ziyaret edebilirsiniz: Download Kubuntu
Listenin üst kısmında yer alan ve Latest etiketine sahip ISO dosyasını indirebilirsiniz.
İndirdiğimiz dosyayı USB belleğe yazmak için, Windows 10 yüklemelerinden de aşina olduğumuz Rufus yazılımını kullanacağız.
Rufus’u indirmek için: Rufus
ISO dosyasını Rufus ile USB belleğe yazma
Gerekli araçları hazırladığımıza göre artık kuruluma geçebiliriz.
- Rufus programını açın. Device kısmında, ISO’yu yazdıracağınız USB belleğin seçili olduğundan emin olun. SELECT simgesine tıklayın ve indirdiğiniz Kubuntu ISO dosyasını seçin.
- Partition scheme olarak GPT seçeneğini seçin. Eğer UEFI kurulum yapmayacaksanız, MBR seçeneğini seçin. Diğer ayarları değiştirmenize gerek yok.
- Her şey hazır olduğunda, START butonuna basabilirsiniz.
- Butona bastıktan sonra program, dosyayı nasıl yazdırmak istediğinizi soracak. Write in ISO image mode seçeneğini seçerek devam edin.
- OK tuşuna bastıktan sonra, program sizi USB belleğin içindeki verilerin silineceği hakkında uyaracak. USB belleğinizdeki verileri yedeklediğinizden emin olun.
- Tüm işlem bittikten sonra, artık kuruluma geçmeye hazırız.
BIOS ayarları
BIOS ayarları her bilgisayar ve anakarta göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle bu ayarlar varsa, kapatabilirsiniz. Eğer BIOS menünüzde bu ayarlar yoksa, başka bir değişiklik yapmanıza gerek yok.
- Fast BOOT –> Kapalı
- Operating System –> Other OS
- Secure Boot –> Disabled
İsteğe Bağlı: GRUB önyükleyicisi olmadan kurulum
Biz, bu rehberde ayrı disklerde Windows ve Kubuntu olan bir senaryoyu baz aldık. Bu durumda kurulumun daha rahat olması için, eğer masaüstü bilgisayara sahipseniz, Kubuntu kuracağınız disk dışındaki diskleri çıkartabilirsiniz.
Bu ilk başta kulağa ilginç gelebilir, ancak Linux’a yeni başlayan birisiyseniz ve dosyalarınız hakkında endişeniz varsa, daha garantici bir çözüm olur. Bunun yanında, tüm Linux dosyalarınız bir diskte toplanır, bu sayede Linux’tan vazgeçerseniz ya da başka bir dağıtım yüklemek isterseniz, sadece Linux kurduğunuz diski formatlamanız yetecektir. Windows diskinde kalan Linux dosyalarıyla uğraşmanıza gerek kalmaz.
Bu bir öneridir. Bu öneriyi uygulamadan da güvenli bir şekilde, verileriniz zarar gelmeden Kubuntu kurulumu gerçekleştirebilirsiniz.
Kubuntu kurulumu
USB belleğiniz bilgisayara takılıyken bilgisayarı yeniden başlatın. Ardından bilgisayarınıza ya da anakartına özel Boot menüsü klavye kısayoluna, ekran gelene kadar basın.
Boot menusune girdikten sonra, USB belleğinizi seçin ve onaylayın.
USB belleğinizi seçtikten sonra sistem USB bellek üzerinden başlayacak. Kısa bir süre sonra sizi Kubuntu menüsü karşılayacak.
Linux’ta USB bellekler, Windows’ta olduğu gibi sistemi kurtarmak için de kullanılabiliyor. Bu nedenle karşımıza farklı seçenekler de çıktı. Biz, Start Kubuntu seçeneğini seçerek devam edeceğiz. Endişelenmeye gerek yok, bu seçenek hemen Kubuntu kurulumu yapmayacak, sadece Kubuntu’yu USB üzerinden çalıştıracak. Bunun nedenine değineceğiz.
Bu noktada Kubuntu, USB içindeki verileri doğrulayabilir. Bu nedenle süreç uzayabilir. Arkanıza yaslanın ve bekleyin.
Biraz bekledikten sonra karşımıza Kubuntu karşılama ekranı gelecek.
Windows kullanmaya alışkın kişiler için bu ekran garip gelmiş olabilir. Evet, çoğu Linux dağıtımı, işletim sistemini kurmadan USB üzerinden deneme fırsatı sunuyor. Eğer işletim sisteminin nasıl göründüğüne bakmak istiyorsanız, bu seçeneği deneyebilirsiniz.
Ancak unutmamakta fayda var. USB üzerinden denemek, özellikle donanım uyumluluğu konusunda doğru fikir vermeyebilir. Tabii ki de bu, bir noktada sizin özelleştirmenize bağlı, ancak özellikle donanım uyumluluğu konusunda endişeniz varsa, temiz bir kurulum yaparak denemek daha sağlıklı olacaktır.
Temiz kurulum yapacağımızdan, Türkçe dilini seçiyoruz ve Kubuntu’yu Kur diyerek kuruluma başlıyoruz.
Sonraki ekran klavye düzenini seçmeniz istenecek. Size ve cihazınıza uygun dili seçebilirsiniz. Düzen olarak Turkish seçip devam ediyoruz.
Sonraki ekranda Kubuntu’nun güncelleştirmeler ve temel yazılımları nasıl kurmamızı istediğini cevaplamamız gerekiyor.
Kubuntu’yu tüm bulunan sürücüler, güncelleştirmeler ve 3. parti yazılımlarla kurabilir veya kısıtlı bir kurulum tercih edip, asgari oranda ve gerekli programları kurup, kendiniz sonradan özelleştirebilirsiniz.
Bu noktada normal bir kullanıcıysanız aşağodaki seçenekleri seçebilirsiniz:
- Normal kurulum
- Kubuntu yüklenirken güncelleştirmeleri indirin (İnternet bağlantısı gerektirir)
- Üçüncü parti yazılımları kur
Kubuntu, sisteminizdeki donanımlara göre uygun bulduğu sürücüleri kurmaya çalışacaktır.
Önemli bir hatırlatma: Sürücüleri otomatik kur seçeneği, özellikle ekran kartı gibi sürücüsü gibi yazılımları bulmakta zorlanabiliyor. Bu nedenle Kubuntu’nun tüm sürücüleri kuramayacağını unutmamakta fayda var. Kurulum sonrası gerekli sürücüleri elle kurmak gerekebilir.
Sonrasında, kurulum yapacağımız diski seçeceğimiz ekran geliyor.
Disk seçimi
Bu rehberde biz Kubuntu’yu ayrı bir diske kuruyoruz ve bu senaryoya göre örnek göstereceğiz. Fakat Windows ile aynı diske de kurabilirsiniz.
Kubuntu, diski seçmek için bize iki seçenek sunuyor. Diski elle seçip, biçimlendirip, bölüntüleyebileceğimiz gibi, Kubuntu’nun sihirbazını da kullanabiliriz. Biz, tek bir diskte kurulum yapacağımızdan dolayı, tüm diski biçimlendireceğiz. Bu nedenle sihirbazı kullanabiliriz.
Diskin tümünü kullanacaksanız:
- Yardımcı ile – diskin tamamını kullan
Diskteki boş alandan faydalanacaksanız:
- Yardımcı ile /<Diskteki bölüntü yolu>/ bölümünü yeninden boyutlandır ve serbest alanı kullan
Biz, “Yardımcı ile – diskin tamamını kullan” seçeneğini seçerek devam ediyoruz.
Sonraki adımda sistem, seçtiğimiz disk/bölüntüdeki tüm verilerin silineceği hakkında bizi uyarıyor. Ayrıca Windows’taki sistem dizinlerine benzer bir şekilde, Linux da sağlıklı çalışabilmesi için diski birkaç küçük parçaya daha bölüyor.
Bu seçeneği seçtikten sonra kurulum aracı USB’deki verileri seçtiğimiz diske kopyalamaya ve çıkarmaya başlıyor.
Ancak yapmamız gerekenler bitmedi. Kubuntu arka planda kurulurken, ayarlamamız gereken bazı ayarlar daha var.
İlk olarak bulunduğumuz bölgeyi ve saat dilimini seçmemiz gerekiyor.
Türkiye ve Türkiye Saati seçimlerini yaparak devam ediyoruz.
Sonraki adımda, kullanıcı hesabı bilgilerimizi girmemiz gerekiyor.
Ad, kullanıcı adı, parola gibi gibi bilgileri girerek devam ediyoruz.
Ve bu kadar! Ayarlamamız gereken tüm ayarlarlamaları yaptık.
Kurulum hala devam ediyor. Ancak Kubuntu ekibi, bu süre zarfında boş durmayalım diye, bize Kubuntu’yu tanıtan küçük bir slayt hazırlamış.
Kurulum hızı, yükleme yaptığınız USB, yüklediğiniz sistem diskinin ve seçtiğiniz yükleme tipine göre değişiklik gösterebilir. Güncelleştirmeler ve 3. parti sürücüler gibi seçenekleri seçtiğimizden, kurulum uzun sürecek gibi duruyor. Bir bardak çay ya da kahve almakta fayda var.
Ve bekleyişimizin ardından, sistem kurulumun tamamlandığıyla alakalı bize bildirim gösteriyor. Artık yükleme USB’mizi çıkartabilir ve sistemimizi yeniden başlatabiliriz.
Kubuntu’yu ilk kez Boot etme
Normalde yeniden başlattığınızda eğer sistemde sadece Linux varsa Kubuntu ile, eğer sistemde Windows da varsa GRUB ön yükleme ekranıyla karşılaşabilirsiniz. İki durumda da Kubuntu’ya sorunsuz şekilde Boot edecektir.
Ancak bazen yeniden başlatma sonrası ilgili Boot seçeneği anakartın Boot sırasında ilk seçeneğe alınamayabiliyor.
Bu durumda, aynı rehberin başında yaptığımız gibi, anakartınızın ya da bilgisayarınızın Boot tuşuna basarak, Kubuntu’yu kurduğunuz diski seçebilir ve Kubuntu’yu Boot edebilirsiniz.
Boot ettiğiniz zaman, sizi Kubuntu’nun giriş ekranı karşılayacak.
Giriş yapıyoruz ve artık Kubuntu’dayız!
Kurulum sonrası
Yeniden başlattıktan ve Kubuntu’ya ilk girişimizi yaptıktan sonra, bizi ilk karşılayacak olan “Güncelleştirmeler var” bildirimidir.
Bu güncelleştirmeler, çeşitli sistem ve sürücü paketlerini içermekle beraber, genel olarak kurulum sırasında yüklenemeyen, dolayısıyla kurulum sonrası yüklenmesi gereken paketleri içerir.
Sol alttaki Güncelle butonuna tıklayarak, güncelleştirmeleri yükleyebiliriz. Bu noktada bizden parolamızı girmemiz istenecek. Parolamızı girdikten sonra indirme ve yükleme arka planda devam ediyor olacak.
Güncelleştirmeler yüklendikten sonra sistemi yeninden başlatın. Artık sonraki adımlara geçmeye hazırız.
Ekran kartı sürücüleri
Kurulumun başlangıcında, sürücülerin otomatik yüklenmesini seçmiştik. Bu bağlamda, Kubuntu sistemimizdeki donanıma uygun olarak bulduğu ya da bulabildiği sürücüyü yüklemeye çalışıyor.
Bu durum, Intel HD/UHD grafikli cihazlarda pek sorun yaratmıyor. Ancak harici ekran kartı bulunan cihazlarda ve özellikle Nvidia ekran kartı bulunan cihazlarda, sürücü sorunları kullanıcıların canını sıkabiliyor.
Ancak Kubuntu’da sistemde kurulu sürücüleri görüntülemek oldukça kolay. Bunun için Sistem Ayarları –> Sürücü Yöneticisi yolunu izlemek gerekiyor.
Sürücü Yöneticisi’ne tıkladığımızda, sistem bizden parolamızı istiyor. Parolamızı girdikten sonra, artık tüm sürücü ve paketlerin kontrolüne sahibiz.
Additional Drivers sekmesine geldiğimizde, ekran kartı sürücülerimizi görüyoruz. AMD, Intel ya da Nvidia kullanıcıları, farklı seçenekler görebilirler. Bu noktada, ekran kartınız için, üretici sitesinde belirtilen son sürücü numarasının ya da o numaraya en yakın sürücünün seçili olduğundan emin olun. Gerekli sürücüyü seçtikten sonra sistemi yeniden başlatın.
Eğer grafik takılmaları mevcutsa ve saydam alanlar istenildiği gibi çalışmıyorsa, grafik kartı sürücünüzde sorun olabilir. Her ne kadar grafik kartı sürücüleri için genel çözümler olsa da, çoğu zaman bu çözümler kendi sisteminiz için çalışmayabiliyor. Bu nedenle grafik kartıyla alakalı bir sorun yaşadıysanız, Technopat Sosyal – GNU/Linux bölümünde konu açabilirsiniz. Bu şekilde sorununuzu daha sağlıklı bir biçimde çözebilirsiniz.
Kubuntu Uygulama Merkezi – Keşfet
Kubuntu, kendi içinde gayet kullanışlı bir uygulama mağazasına sahip. Aradığınız birçok uygulamayı Keşfet ile bulmanız mümkün. İnternetten bir uygulamayı indirmeden önce, mutlaka Keşfet’te olup olmadığına bakın.
Önerilen uygulamalar ve sistem özelleştirmeleri
Linux, uçsuz bucaksız, derya deniz bir alandır. Dağıtımdan dağıtıma değişmekle beraber, kullanıcıya Windows’ta alışık olmadığı derecede özelleştirme imkanı sunabilir. Kubuntu da bu yönüyle öne çıkan bir dağıtım. Ubuntu tabanlı olması, Ubuntu uyumlu çoğu eklenti, uygulama ve paketi Kubuntu’da da çalıştırma imkanı tanıyor. Bunun yanında kendi içinde gelen uygulama mağazası gayet kullanışlı.
Yazımızı bitirirken, deneyimlerimden yola çıkarak birkaç uygulama ve tema önermek istedim. Tabii ki de Kubuntu’nun özelleştirilmesi bundan ibaret değil, ancak başlangıç olarak bu özelleştirmeleri kullanabilirsiniz.
Snap paket yükleyicisi ve Snap Store
Snap, Canonical tarafından Linux çekirdeğini kullanan işletim sistemleri için geliştirilmiş bir yazılım paketleme ve dağıtım sistemidir. Şahsen çok kullanışlı bulduğum ve kullandığım neredeyse bütün Linux dağıtımlarında yanımdan eksik etmemeye çalıştığım bir paket yükleyicisidir. Bunun yanında Snap Store adı altında uygulama mağazasına sahip olması da, Snap ve Snap Store’u önermemdeki bir başka sebep.
Snap ve Snap Store’u yüklemek için:
sudo apt update
sudo apt install snapd
sudo snap install snap-store
Brave tarayıcı
Kubuntu, kendi içinde Firefox yüklü olarak geliyor. Ancak ben, Chromium tabanlı Brave tarayıcısını daha kullanışlı buldum. Bu, biraz da kişisel olmakla beraber, Brave hakkında Technopat Sosyal’deki birçok kullanıcının olumlu geri dönüşler yaptığını gördüm.
Brave’i, Snap Store ya da Keşfet uygulama mağazasından indirebilirsiniz.
FlameShot
FlameShot yakın zamanda keşfettiğim, oldukça kullanışlı bir ekran görüntüsü alma aracı. Ekranın istediğiniz biçimde görüntüsünü almanıza olanak tanıması, sistem açıldığında arkaplanda çalışmaya başlaması, sistem tepsisinde tıklandığı anda aktif hale gelmesi, sevdiğim özelliklerinden.
FlameShot’ı, Snap Store ya da Keşfet uygulama mağazasından indirebilirsiniz.
Latte Dock
Hiç kuşkusuz Latte Dock, Linux dağıtımları için oluşturulan docklar arasında en popülerlerden biri. Kolay kullanımı, sisteme görece az yük bindirmesi, hoş tasarımı öne çıkan özelliklerinden.
Latte Dock’u, Snap Store ya da Keşfet uygulama mağazasından indirebilirsiniz.
NeoFetch
NeoFetch, terminalden yazdığınız kısa bir komutla, sistem hakkında tüm bilgileri size sunuyor. Linux kullanan kişiler arasında oldukça popüler bir uygulama.
NeoFetch’i yüklemek için:
add-apt-repository ppa:dawidd0811/neofetch
apt-get update
apt-get install neofetch
Çalıştırmak için:
neofetch
Tema önerileri
Özelleştirme alanlarından birisi de temalar. Kubuntu’da, özelleştirebileceğiniz ve dilediğinizi seçebileceğiniz bir çok tema mevcut.
Temayı değiştirmek ya da yeni temalar bulmak için Sistem Ayarları –> Global Theme yolunu izlememiz gerekiyor. Burada, yüklü bulunan temaları görüntüleyebilirsiniz. Yeni bir tema edinmek istediğinizde, sağ altta bulunan Get New Global Themes butonuna tıklayarak, onlarca tema arasından dilediğinizi seçebilirsiniz.
Ben, iki temayı Kubuntu için güzel buldum. Ancak daha birçok temayı bulabilirsiniz. Bunlar, WhiteSur Dark ve Adapta Nokto temaları.
Bu temaları, tema bulucudan yükleyebileceğiniz gibi, GitHub repolarından indirip, Kvantum ile de kullanabilirsiniz.
WhiteSur Dark teması:
Adapta Nokto teması:
Bitirirken
Technopat olarak Linux’u seviyor ve destekliyoruz. Özellikle son dönemlerde, pandeminin de etkisiyle, Technopat Sosyal’de GNU/Linux bölümünün hareketliliği arttı. Rehberlerimizle daha çok kullanıcıya Linux’u ulaştırmayı, sevdirmeyi ve kullandırtmayı amaçlıyoruz. Bunun yanında GNU/Linux bölümümüz ve bu bölümde emeği büyük olan kıymetli üyelerimizle beraber, sizlerin Linux kurulumlarında yaşadığı sorunları çözmeye çalışıyoruz.
Kubuntu ile alakalı sorularınızı bu yazının altında ya da Technopat Sosyal‘de konu açarak iletebilirsiniz. Bunun yanında, bu yazı ve rehber hakkındaki görüş, öneri ve eleştirilerinizi, yorumlarda veya Technopat Sosyal’de belirtebilirsiniz.
Yorumlarınız ve eleştirileriniz, bizler için büyük bir önem arz ediyor. Ayrıca kıymetli üyelerimizin deneyimleri, Linux’a yeni başlayacak kişiler için de büyük bir öneme sahip. Bu nedenle Kubuntu ya da Linux üzerine olan deneyimlerinizi bizlerle paylaşmanız, bizim için ve kullanıcılar için çok yararlı olacaktır.
