Bilinen en iyi Linux dağıtımlarından openSUSE nasıl kurulur? Detaylıca anlatıyoruz.
openSUSE, Novell tarafından geliştirilen Linux tabanlı bir işletim sistemi olan SUSE’un açık kaynak kodlu ve topluluk desteğiyle beraber geliştirilmesine başlanmasıyla ortaya çıkan, kararlılığı yüksek bir dağıtım. Red Hat bazlı dağıtımlar arasında genellikle kurumsal kullanıma uygunluğu ve temizliği ile bilinen SUSE Enterprise Linux, ülkemizde pek popüler olmasa da aslında bilişim sektöründeki önemli işletim sistemlerinden.
Red Hat’ın CentOS projesini rolling release bir dağıtım ve test ortamı (bir nevi RHEL’in betası diyebiliriz) haline getireceğine dair yaptığı açıklama sonrası Novell tarafından da oldukça ilginç bir hamle geldi. Nisan ayından itibaren openSUSE dağıtımının rolling release olmayan Leap versiyonunun SUSE Enterprise Linux sürümünün birebir aynısı olacağı ve kurumsal sürümün bunun üzerine inşa edileceği açıklandı.
Bu karar sonrası openSUSE’un sunucu ve geliştirme ortamlarında kullanılabilecek en makul dağıtımlardan biri haline geldiğini de söyleyebiliriz. İşte biz de bu bu rehberimizde openSUSE dağıtımı nasıl kurulur, bunu anlatacağız.
openSUSE Leap ve TumbleWood Farkı
Kurulum aşamalarına geçmeden hemen önce openSUSE’un iki adet sürümü olduğunu belirtmiş olalım. Bu sürümlerin bu kadar keskin şekilde ayrılmasının asıl nedeni geliştirilme şekillerinden kaynaklanıyor.
Leap sürümü, openSUSE projesinin özellik güncellemelerini nispeten daha az ve yavaş alan stabilite ve güvenlik odaklı geliştirilen hali diyebiliriz. Artık Nisan ayında yapılan duyuru sonrasında da SUSE Enterprise Linux’un temel aldığı ve inşa edildiği dağıtım olacağını biliyoruz. Eğer sürekli güncelleme alması yerine sistemin kararlılığı sizler için önemliyse ve kurup unutayım şeklinde bir bilgisayar kullanıcı iseniz openSUSE Leap sizler için en ideal dağıtımlardan biri olacaktır. Fakat güvenlik güncellemeleri dışında yeni özellikleri içeren geliştirme paketlerini ise daha geç alacağınızı belirtmiş olalım.
Tumblewood sürümü ise openSUSE’un sürekli güncelleme alan ve rolling release olan hali. Bu sürümü de birçok Linux dağıtımına göre kararlıdır diyebiliriz fakat bir nevi test ve beta dağıtımı olduğu için ara sıra sistemin çalışmasını etkileyebilecek bazı güncellemeler sunulmakta. Elbette ki bu tarz sorunlu bir güncelleme kurduğunuzdaysa kolayca sistemi güncellemenin yapılmadığı zamana alabiliyorsunuz. Olumlu yönleri ise hızlıca yeni özellikler ve geliştirmelerle sisteminizi kullanabilmeniz. Ayrıca bir kere kurup hiçbir zaman sistemi üst sürümlere geçirmek için yeniden kurmanız gerekmiyor zira rolling release olduğu için her zaman güncel kalıyor.
openSUSE Kurulum Aşamaları
ISO Kalıbını İndirme
openSUSE projesinin web sitesine girelim. Hemen sonra zaten karşımıza bir önceki başlığımızda bahsettiğimiz iki sürüm de çıkıyor. Bizler bu rehberde openSUSE Leap versiyonunu kuracağız. Zaten kurulum şekline bakıldığında ikisi arasında herhangi bir fark bulunmuyor. Sizler hangisini isterseniz onu kurabilirsiniz elbette. “Install Leap” diyerek devam ediyoruz.
Açılan bu sayfada “Download” kısmına geldiğimizde iki adet ISO kalıbının var olduğunu görüyoruz. Bunlardan ilki genellikle hep kullandığımız türden olan çevrimdışı ISO kalıbı. Bu kalıbı kullanarak yapacağınız sistem kurulumunda internet olması şart değildir, olmadan da kurabilirsiniz.
Network Image kalıbı ise sadece kurulum arayüzünü barındırır, sistem için gereken dosyaları internet üzerinden indirerek kurulumu yapar. Bu kalıpla yapacağınız openSUSE kurulumunun hızının, büyük ölçüde internet hızınız ve diğer faktörlerden etkileneceğini unutmayın. Ayrıca live sistem kalıpları gibi alternatif ISO dosyalarını “Alternative Download” kısmından bulabilirsiniz.
Bizler klasik çevrimdışı imajı seçip indiriyoruz.
Bu tarz ISO dosyalarını indirirken mümkün mertebe indirme yöneticilerinden faydalanmanızda yarar var. Zira tarayıcıların kendi indiricileri ile indirilen imajların birçoğunda hash kontrolü yapıldığında uyumsuzluk yaşandığını yani dosyanın bütün bir şekilde inmediğini görüyoruz.
Bu tarz Linux ISO’larını indirdiğiniz yerde paylaşılan torrent dosyası varsa torrent istemcileri aracılığıyla, normal ISO dosyalarını ise ücretli bir yazılım Internet Download Manager ve ücretsiz olan alternatifi Free Download Manager gibi bir indirme yöneticisi yardımıyla hızlı ve güvenli bir şekilde indirebilirsiniz. Bizler indirme sonrası yine de hash kontrolü yapacağız.
ISO kalıbımız indirildikten sonra kurulumda sıkıntı çıkmaması için dosya bütünlüğünü kontrol etmemiz gerekiyor. Bunu da her bir dosya için benzersiz olan hash değerlerini kullanarak yapıyoruz. Karşılaştırmayı yapabilmek için ISO’nun orijinal değerlerini bilmemiz gerekiyor. Bunun için openSUSE Leap kalıbını ilk indirdiğimiz yere gidiyoruz ve aşağıdaki ekran görüntüsünde görüldüğü gibi “Checksum” seçeneğini seçip “sha256” uzantılı dosyayı indiriyoruz.
Biz Windows sistemde olduğumuz için indirdiğimiz “sha256” uzantılı dosyanın kendisini kullanarak değil, içindeki hash değerine bakarak doğrulamayı yapacağız. İndirdiğimiz dosyayı not defteri ile açalım ve işaretlediğim kısımda yer alan uzun değeri aklımızda tutalım.
Şimdi sıra geldi ISO kalıbımızın SHA256 hash değerini öğrenmeye. Bunu birçok şekilde yapabiliriz fakat ben en kolay yöntem olan 7-Zip’i kullanacağım. ISO dosyasına sağ tıklayıp CRC SHA kısmından SHA256 seçeneğini seçerek devam ediyoruz. Çıkan sağlama toplamı bizim SHA256 değerimiz.
Gördüğünüz gibi metin dosyasındaki değer ile bizim dosyamızın sahip olduğu SHA256 değeri aynı. Yani ISO kalıbımız düzgün bir şekilde inmiş diyebiliriz. Artık USB belleğimize yazdırıp hızlıca kuruluma geçebiliriz.
ISO Dosyasını USB Belleğe Yazdırma
Artık indirme aşamalarını yaptığımıza göre kuruluma geçmek için ISO dosyamızı USB belleğe boot edilebilir bir şekilde yazdırmamız gerekiyor. Bu aşama oldukça önemli zira ISO dosyamızı belleğimize uygun ve önyüklenebilir bir şekilde yazdırmazsak sisteminiz bellekten başlamayacağı için kuruluma geçemeyiz.
Linux dağıtımları söz konusu olduğunda belleği yazdırmak için tavsiye ettiğimiz üç adet yazılım bulunuyor. Bunlar:
- BalenaEtcher
- Win32DiskImager
- Rufus
Biz Win32DiskImager yazılımını Linux dağıtımları özelinde daha düzgün ve genellikle sorunsuz bir şekilde yazım yaptığı için anlatımı onun üzerinden yaptık. Sizler bunların arasından istediğiniz birisini kullanabilirsiniz. Tamamen tercih ve deneyim meselesi.
Win32DiskImager’ı projenin barındırıldığı siteye giderek indirelim ve setup’ı çalıştıralım.
Açılan pencerede lisans sözleşmesini okuyalım ve kabul edip diğer bütün aşamalarda “Next” diyerek devam edelim.
Kurulum bitti. Tikleri aşağıdaki gibi yapıp Win32DiskImager’i hemen kurulum sonrası çalıştıralım.
Eğer önceden USB belleğimizi takmadıysak, programı kapatalım ve USB belleğimizi bilgisayarımıza bağlayıp tekrar açalım. Otomatik olarak USB belleğin harfini seçecektir fakat yine de emin olmak için sizler de kontrol edin.
Her şeyin doğru olduğundan emin olduğumuzda ISO kalıbımızı seçmek için klasör işaretine basalım.
Klasör işaretine bastıktan sonra karşımıza klasik dosya seçme ekranı geldi. Burada Win32DiskImager’in ISO yazabilmesine rağmen IMG dosyalarını yazmak üzere dosya seçimi yapabildiğini görüyoruz. İşaretlediğimiz kısmı *.* olarak değiştirip ISO dosyamızı seçiyoruz.
ISO dosyamızı seçtikten sonra artık “Write” diyerek belleğe yazma işlemini başlatabiliriz. Çıkan ekranda USB bellekteki bütün verileri kaybedeceğimize/verilen silineceğine dair bir uyarı çıkıyor. Bunu da onaylayıp yazma işlemini başlatıyoruz.
Bu işlem bitene kadar bekleyin, USB belleğinizi bilgisayardan çekmeyin. Yazma işlemi belleğinizin hızına bağlı olarak uzun veya kısa sürebilir.
Yazma işlemi sürüyor, sabırla bitmesini bekleyelim.
Yazım işlemi bittikten sonra artık openSUSE kurmaya hazırsınız.
USB Bellekten Boot Etme ve Sistemin Kurulumu
USB belleğimizi yazdırdıktan sonra bilgisayardan çıkartalım, ardından bilgisayarımızı kapatalım ve USB belleğimizi bilgisayar kapalıyken tekrar takalım. Bu aşamada yapmanız gereken klasik Windows kurulumlarında da olduğu gibi boot menüsüne girip USB belleğinizi seçerek boot etmek. Ayrıca internet kablomuzun takılı olduğundan emin olalım. Wi-Fi kullanıyorsanız buna gerek yok fakat ben yine de Wi-Fi kartınızın görünmeme ihtimaline karşın bağlı bir şekilde kuruluma geçmenizi öneriyorum.
Her bilgisayarda anakart üreticisine bağlı olarak boot menü tuşları değişmekte. Sizler de kendi bilgisayarınızın boot menüsüne erişmek için hangi tuşu kullanmanız gerektiğini bilmiyorsanız daha önce hazırlamış olduğumuz Boot Menüsü Kısayol Tuşları Veritabanı konumuza göz atabilirsiniz.
Daha rahat anlaşılması açısından, boot sonrası kurulum aşamalarını ben sanal makine üzerinde gerçekleştireceğim. Sizlerde de herhangi bir farklılık olmadan kurulum aşamaları aynı olacaktır.
Sistemi USB belleğimizden boot ettikten sonra karşımıza bu şekilde bir ekran gelecek. “Installation” diyelim ve iki kez Enter’a basarak devam edelim. İlk seçenek olan “Boot from Hard Disk”i seçerseniz sistem kurulmayacak ve sistemde var olan diskten devam edecektir.
Bu aşamada kurulumu görebilmemiz için gereken birtakım sürücüler sistem belleğine yükleniyor ve gerekli kurulum aracı çalıştırılmak üzere ayarlanıyor. Sabırla bekleyelim.
Kurulum hazırlıkları devam ediyor. Kurulumu gerçekleştireceğimiz arayüz işte burası. Solda kurulum aşamalarını ve hangi aşamada olduğumuzu görebilirsiniz. Şu anda kurulum aracımız sistemin ağ konfigürasyonunu yapıyor. Sabırla bekleyelim, çok sürmez zaten. Ağ donanımınızı algılayıp ayarlayınca bitecektir. Eğer kablosuz bağlantı kullanıyorsanız Wi-Fi ağına bağlanmanızı da isteyebilir. Ben kablolu kullandığım için istemedi.
Karşımıza gelen lisans sözleşmesini okuyalım ve sistemimiz için uygun dil seçeneğini seçerek devam edelim. Bu noktada kesinlikle klavye testini yapmayı unutmayın. Ben Türkçe seçtim ve klavyemi test ettim. Herhangi bir sıkıntı yoksa “İleri” diyerek devam edebiliriz. Varsa da uygun klavye ayarını seçip devam edin.
Kurulum sistemde yer alan donanımları ve bağlı aygıtları hızlıca test ediyor. Bu aşama aslında önemli zira sistemi tanıyıp buna uygun şekilde sürücüleri kuracak.
Ek olarak karşımıza online yazılım depolarını eklemeyi isteyip istemediğimizi soruyor. Bizler online depoların eklenmesini istiyoruz, fiziksel olarak imaj indirip güncelleme yapmak hem uğraştırıcı hem de güncellik anlamında tavsiye edilmediğinden “Evet” diyerek devam edelim. Sizler ben el ile sürekli ISO mount edip repomu seçerim ve güncellememi yaparım diyorsanız “Hayır” diyebilirsiniz.
“Evet” diyelim. Böylece kurulum sürerken bir yandan da güncellemeleri kendisi yapsın. Bizleri uğraştırmasın. Yazılım kurabileceğimiz zaman da online repolardan faydalanabilelim.
Bizlere hangi çevrimiçi repoların aktif edileceğine dair ufak bir liste sunuyor. Eğer stabil olmayan test güncellemelerini de almak istiyorsanız ilgili repoları seçebilirsiniz fakat ben bu repoları kullanmanızı pek önermiyorum. Normal ve stabil bir sistem için dokunmadan “İleri” diyerek devam edelim.
Çevrimiçi repolar sisteme dahil ediliyor, aynı zamanda paket listesi de güncelleniyor. Hiçbir şeye dokunmayalım, bitmesini bekleyelim. Çok uzun sürmez.
Burası aslında kurulumun en önemli aşamalarından biri. Sistemi ne şekilde ve hangi masaüstü ortamıyla kullanacağınıza bu aşamada karar veriyorsunuz. openSUSE bu konuda oldukça çeşitlilik sunan bir dağıtım. Ayrıca neredeyse hepsinde oldukça stabil olduğunu da söyleyebilirim. Ben KDE masaüstü ortamını sevdiğim için “Desktop with KDE Plasma” seçeneğini seçtim. Sizler kullanım şeklinize göre birini seçebilirsiniz.
Ek olarak herhangi bir masaüstü ortamı içermeyen sunucu kurulumları da bulunuyor. Eğer sunucularda kullanacaksanız bu seçeneği de tercih edebillirsiniz.
“İleri” diyerek devam edelim.
Kurulumda en çok dikkat etmeniz gereken diğer aşama ise disk bölümleme. openSUSE burada sizin için otomatik olarak bir öneri yapacaktır fakat eğer ki dual boot kurulum yapıyorsanız Windows’un bulunduğu diskin de silinmediğinden emin olmalısınız. Eğer manuel bölümleme ve dosya formatı seçimi yapacaksanız “Guided Setup” ve “Expert Partitioner” seçeneklerini kullanabilirsiniz. Daha önce herhangi bir Linux dağıtımı kurma deneyimine sahip değilseniz bu aşamada bilgili birinden yardım almanızı öneririm.
Ben herhangi bir şeye dokunmayacağım, doğrudan kuracağım. BTRFS dosya formatını da seviyorum bu nedenle doğrudan “İleri” diyerek devam ediyorum.
Türkiye’yi seçip saat dilimimizi belirleyelim. Sistem bunu genellikle otomatik olarak ayarlar.
Kurulumun bu kısmında sistemi kullanabilmeniz için bir kullanıcı oluşturmanız gerekiyor. Burada kullanıcının normal adı, login olurken kullanacağı kullanıcı adı ve bir parola belirlememiz gerekiyor. Ayrıca “Use this password for system administrator” seçeneği ile bu parolayı sistemde yönetici olarak rahatça hareket edebilmek için de kullanacağız. “Automatic Login” ise bilgisayarımızı açtığımızda bizden şifre istemeden otomatik giriş yapma ayarını ifade ediyor. Ben ikisini de tikli bıraktım. “İleri” diyerek devam edebiliriz.
Son kez yaptığımız değişiklikleri dosyaları kopyalamaya başlamadan önce bizlere soruyor. Eğer hatalı yaptığınız bir şey varsa bu aşamada geri dönüp düzeltebilirsiniz. Kurulum başladıktan sonra böyle bir şansınız kalmamakta. “Kur” diyerek devam edelim.
Sabit disk yapılandırmamızın da ayarladığımız şekilde yapılacağını söylüyor. Emin değilsek geri gidip ayarlarımızı kontrol edelim. Eminsek tekrardan “Kur” diyerek devam edelim.
Şu anda kurulum başladı. Sistemimiz bir yandan kuruluyor, bir yandan da gerekli olan bazı paketleri internet üzerinden indirerek tamamlıyor. Ayrıca güncellemelerin birçoğu da bu aşamada yapılıyor. Böylece sistem kurulumu bittiğinde yüzlerce güncellemeyle uğraşmak zorunda kalmıyorsunuz.
Kurulum tamamlandı. Sistemimiz yeniden başlayacak.
Kurulum tamamlandığı için bizleri openSUSE’un kendi GRU tabanlı bootloader’i bizleri karşılıyor. Dikkat ederseniz üç adet seçenek var, bunlardan biri snapshot almak için diğeri ise gelişmiş ayarlar menüsünü ifade ediyor. Gelişmiş ayarlar bölümünde herhangi bir güncelleme sisteminizi bozarsa diye kurtarma yapabileceğiniz bir bölüm mevcut.
Bizler openSUSE yazan seçeneği seçerek sistemimizi başlatalım.
Sonunda masaüstüne gelebildik. Kurulum başarıyla tamamlandı. Sistemi yeni kuranlar için karşımıza ufak bir bilgilendirme penceresi geliyor. Buradan openSUSE’un genel kullanımı hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Eğer ek sorularınız varsa Technopat Sosyal’de GNU/Linux bölümümüzdeki OpenSUSE bölümünü kullanabilirsiniz.
