AV1, video kalitesini düşürmeden büyük veri tasarrufu sağlaması beklenen ve daha yüksek kare hızları, 8K çözünürlük, HDR standartları ve ses ürünleri için teknoloji dünyasına ilerlemenin anahtarı olabilecek, gelişmiş bir sıkıştırma sistemine sahip telifsiz bir video standardı olarak piyasaya çıktı.
Çoğu modern cihaz artık daha verimli sıkıştırma ve daha kaliteli video sağlayan donanım hızlandırmalı kod çözme desteği içeriyor. Uzun lafın kısası, kalitedeki bir sonraki sıçrama evresi AV1 olarak bilinen HEVC’nin halefi tarafından gerçekleşecek.
AV1 Nedir?
AV1 (AOMedia Video 1), en basit tabirle video içeriğinin sıkıştırılması ve tekrar çözülmesi için kullanılan bir kodlama standardıdır. AV1; Prime Video, Apple TV+ , Disney Plus ve Netflix gibi platformlarda şu anda 4K HDR video için kullanılan HEVC (H.265) formatının halefi olarak planlanmaktadır.
“Kodek” (Codec) terimi, kodlayıcı (coder) ve kod çözücü (decoder) kelimelerinden türetilirken, endüstri genelinde verileri kodlamak veya kodunu çözmek için kullanılan bir yazılım veya donanım parçası olarak biliniyor.
Günümüzde video içeriği için standart kodlayıcı HEVC (High Efficiency Video Coding-Yüksek Verimli Video Kodlaması) veya H.265 olarak kabul görüyor. Bundan önce AVC (Advanced Video Coding-Gelişmiş Video Kodlama) veya diğer adıyla H.264 vardı. AVC’den HEVC’ye geçiş, daha gelişmiş kodek bileşeni kullanıldığında dosya boyutunda kabaca iki kat azalma sağladı.
HEVC donanım hızlandırmasına bağlı, bu nedenle HEVC ile kodlanmış videolar, bu kodek standart haline gelmeden önce piyasaya sürülen eski cihazlarda genellikle desteklenmiyor. Aynı durum HEVC’ye göre verimlilikte yaklaşık %30’luk bir iyileşme vaat eden AV1 için de geçerli olacak.
AV1 açık kaynaklı bir standart, yani telifsiz ve kullanmak için lisans gerektirmiyor. Bu da video platformlarının, cihaz üreticilerinin ve dolayısıyla kullanıcıların daha önce HEVC gibi kodeklerle ilişkilendirilen yüksek lisans masraflarından kurtulabileceği anlamına gelmekte.
Ek bir bilgi olarak bu standart Apple, Microsoft, Google, Amazon, NVIDIA ve Tencent gibi devlerden oluşan Açık Medya İttifakı (Alliance for Open Media) tarafından geliştirildi.
AV1 kodek bileşeni, şu anda kullanıldığı alan fark etmeksizin HEVC’den yüzde 30’a kadar daha verimli sıkıştırma performansı gösteriyor. Ancak biraz önce bahsettiğimiz büyük ittifak, zamanla daha büyük performans kazançları elde etmek için çabalamaya devam edecek.
Dosya boyutları ve verimlilik söz konusu olduğunda her şey kulağa hoş geliyor lakin önemli bir nokta var. İlk etapta videoları AV1’de kodlamak çok daha uzun sürüyor. Cep telefonunuzda bir video çektiğinizi ve ardından paylaşmak için uzun süreler beklediğinizi hayal edin. Bu AV1’in yaygın bir şekilde benimsenmeden önce çözülmesi gereken önemli bir sorun.
Donanım AV1 kodlamasını desteklemiyorsa yazılım tabanlı çözümlere bel bağlamak gerekiyor. Yazılımla birlikte H.265 için beş dakika süren aynı 15 saniyelik klip, AV1 söz konusu olduğunda en az 10 dakika sürüyor.
| 4K 15 saniyelik klibin kodlanması | Yazılım veya donanım | Süre |
|---|---|---|
|
H.264
|
Yazılım
|
1 dakika
|
|
H.264
|
Donanım
|
20 saniye
|
|
H.265
|
Yazılım
|
5 dakika
|
|
H.265
|
Donanım
|
20 saniye
|
|
AV1
|
Yazılım
|
10 dakika
|
AV1 Özellikleri
AV1 kod çözücüleri, her bir donanım parçasının özelliklerine bağlı olarak farklı profil ayarlarında ve düzeylerinde mevcut. Teorik olarak çok fazla alan var ve AV1’in henüz en üst sınırları tanımlanmadı.
Şu an için kodek, 800 Mbps ile 8K çözünürlükte 120 FPS’ye kadar destek sunuyor. Renk için bit derinliği 8, 10 ve 12-bit çeşitlerinde ve 4:4:4 tam piksel düzeyine kadar renk örneklemesi ile tanımlanıyor.
AV1 Videolarını Şu An İzleyebilir Miyim?
Google, YouTube tarafında AV1 desteği sağladı ve 8K videoları TV’de görüntülemek için AV1 desteğine ihtiyaç duyuluyor. Netflix ayrıca birkaç alanda AV1 içeriği yayınlamaya başladı. Yayın akışı yapan şirket, Android müşterileri için maliyetleri düşük tutmanın bir yolu olarak AV1 tercih etti. Android cihazlarda Netflix ‘Veri Tasarrufu’ özelliği, mümkün olduğunda daha az veri ağırlıklı AV1 akışlarının kullanımına öncelik veriyor. Şirket ayrıca AV1 kullanımını ileriye dönük olarak yönetim kurulu genelinde kullanmayı taahhüt etti.
Vimeo, belirli bir kanalın yayın akışları için AV1’i benimsemeye başlamıştı. Facebook, tarayıcı desteği ortaya çıktıkça AV1’in piyasaya sürüleceğine söz verdi. Twitch ise 2022 veya 2023 yılında destek vermeyi planlıyor. Evrensel desteğin gelmesi ise 2024-2025 yıllarını bulabilir.
AV1 Destekli Cihazlar Neler?
Bir AV1 içeriğini izlemek için hem donanım hem de yazılım desteği gerekmekte. Bu da çoğunlukla hangi cihaza sahip olduğunuza ve hangi işletim sistemini kullandığınıza bağlı. Şu anda macOS ve iOS’ta AV1 desteği bulunmadığını not düşelim, ancak gelecek elbette bu durum değişecek. Android (10 ve üstü), Chrome (70 ve üstü), Linux ve belirli Windows uygulamaları için Windows 10 cihazlar (güncellendikten sonra) AV1 akışlarının kodunu çözebiliyor.
AV1’i desteklemek isteyen herhangi bir cihazın çip düzeyinde yerleşik bir AV1 kod çözücüye sahip olması lazım. Kodek bileşenine uyumluluk, çoğu cihaz için bir Firmware güncellemesi ile sağlanamıyor. Yani şu anda piyasada bulunan cihazların çok büyük bir çoğunluğu buna hazır değil.
Cihazlar açısından Google, Nisan 2021’den sonra üretilen ve Android 10 kullanan tüm Android TV modellerinin, TV’nin yerel çözünürlüğünde saniyede 60 kareye kadar AV1’i desteklemesini zorunlu kıldı. Roku Ultra ve NVIDIA’nın RTX 30 serisi GPU’ları gibi diğer cihazlar da AV1 videosunun kodunu çözebiliyor. Ayrıca AMD’nin RDNA 2 mimarili RX 6000 serisi ekran kartları AV1 desteğiyle birlikte gelmişti. Yakın zamanda Intel tarafından piyasaya sürülen Arc Alchemist GPU’lar da yine AV1 desteği sunuyor.
LG’nin 2020’deki 8K TV’leri α9 (Gen 3) işlemcide yerleşik bir kod çözücü ile AV1 uyumluluğu getiriyor. Aynı zamanda Samsung’un belirli 8K televizyonlarında AV1 desteği mevcut. Bu bağlamda AV1 kodlu 8K içeriğini YouTube uygulamasından izlemek aslında mümkün.
Bazı akıllı telefonlar, Exynos 2100 sistemlerini kullanan Samsung Galaxy S21 serisinin sürümleri de dahil olmak üzere AV1 videoları zaten destekliyor. Şimdiye kadar Apple, M1 serisi de (Apple Silicon) dahil olmak üzere kendi donanımına AV1 desteğini dahil etmedi.
Geçiş Süreci
AVC’den HEVC’ye geçiş, yıllar süren yavaş, kademeli bir süreçti. Her iki format da önemli olan yerlerde hala destek görüyor ve AV1’e geçişle muhtemelen aynı senaryolar yaşanacak.
Pek çok kişinin TV’sinde veya akıllı telefonunda AV1 kod çözücü olmaması, şu anda çok az 8K içeriğin bulunmasının bir başka nedeni. Zamanla AV1 kodek desteğine sahip donanımlar artacak, insanlar elindeki teknolojik cihazları yenilemeye devam edecek ve çeşitli platformlarla birlikte AV1 kullanımı daha fazla yaygınlaşacak.
AV1 Destekli Donanımlar
- Samsung Galaxy S21 Serisi (Exynos 2100)
- Dimensity 1000
- Roku Ultra
- LG 8K TV
- Samsung 8K TV
- NVIDIA GeForce RTX 30 Serisi ekran kartları
- AMD Radeon RX 6000 serisi ekran kartları
- Intel Arc Alchemist ekran kartları
AV1 Destekli Yayın Servisleri
- Netflix
- YouTube
- Vimeo
- Twitch (2022/23)
- IQIYI
AV1 Destekli Tarayıcılar
- Chrome 70+
- Opera 57+
- Brave
- Vivaldi
- Firefox 67+
- Microsoft Edge (AV1 Video Uzantısı eklentisini gerekli)
Daha kapsamlı bir tarayıcı kontrolü için buraya bakabilirsiniz.
AV1 Destekli İşletim Sistemleri ve Platformlar
- Windows 10 (eklenti gerekli)
- Windows 11
- Linux
- Android 10 ve üzeri
- Chrome OS
