Yıllardan beri kullandığımız Windows işletim sistemi, grafik ve GPU ayarları açısından oldukça kısıtlı işlevlere sahipti. Windows üzerinden sadece belirli ayarlamalar yapabiliyorduk, genellikle grafik özellikleri için donanım sürücülerini kullanıyorduk. Son yıllarda gaza basan Microsoft, özellikle Windows 11 ile birlikte (bazı özellikler Windows 10’a da geldi) grafik tarafında geliştirmeler yaparken aynı zamanda işletim sistemine yeni özellikler dahil etti.
Windows 11 ile birlikte Ayarlar uygulaması üzerinden GPU Tercihi, Otomatik HDR, Pencereli oyunlar için optimizasyonlar ve daha fazlasını artık yapabiliyoruz. Yazılım devi, Build 25281 ve üzerindeki sürümleri kullanan Windows Insider’lar için birçok yenilik sunuyor. Özelliklerin bazıları son kullanıcıya ulaştı, bazıları ise zaman içinde hazır olacak. Biz de şimdi Microsoft’un yeni Ayarlar tasarımına, yeni özelliklere ve oyun deneyimini geliştirebilmemiz için yapabileceğimiz bazı şeylere bakacağız.
Windows Grafik Ayarları
Ayarlar > Sistem > Ekran kısmındaki grafik ayarları bölümü baştan aşağı yeniden tasarlandı. Microsoft, ‘Varsayılan grafik ayarları’ sayfasında listelenen özellikleri grafik ayarları sayfasında birleştirdi. Özellikle belirtelim, bu bölümden yaptığınız ayarlar bilgisayarınızdaki tüm uygun oyunları etkiliyor.
Örneğin Otomatik HDR özelliğini açarsanız, Otomatik HDR için uygun olan tüm oyunlar bu özellikten etkilenecek. Ek olarak, Microsoft’un gelişmiş performans için bazı belirli uygulamalarda ayarları varsayılan olarak devre dışı bıraktığını veya etkinleştirdiğini, bu nedenle tüm uygulamaların sistem genelindeki ayarları kullanmadığını da hatırlatalım. Şimdi sözü fazla uzatmadan sunulan özelliklere değinelim:
Pencereli Oyunlar İçin İyileştirmeler
Bu özellik ‘Pencereli (Windowed)’ ve ‘Kenarlıksız Pencereli (Borderless Windowed)’ modlarına sahip DirectX 10 ve DirectX 11 oyunlarında gecikme süresini önemli ölçüde iyileştirmekte. Ayrıca Otomatik HDR (Auto HDR) ve Variable Refresh Rate (Değişken Yenileme Hızı-VRR) gibi diğer özellikler de destekleniyor.
Peki bu özelliği açtığımızda arka planda neler oluyor? Oyunları Tam Ekran olmayan modlarda oynadığımız zamanlarda oyunun bir sahneyi çizmesi ile ekrana sunması arasındaki gecikme önemli oranda azaltılmakta. Bu optimizasyonlar özellikle Pencereli ve Kenarlıksız Pencereli oyun ayarları için geçerli. Çünkü Tam Ekran’da (Fullscreen) çalışırken bahsi geçen optimizasyonlar zaten oyunlara uygulanıyor. Yeni ayar ise hangi modda olursa olsun tutarlı bir oyun deneyimi sağlıyor.
Pencereli Oyun Optimizasyonları Windows’ta Nasıl Açılır?
- Başlat’a sağ tıkladıktan sonra Ayarlar‘a tıklayın.
- Ayarlarbölümünden Sistem > Ekran > Grafikler > Varsayılan grafik ayarlarını değiştir‘e tıklayın.
- Pencereli oyunlar için iyileştirmeler‘in altındaki ayarı aktif hale getirin.
Otomatik HDR
Otomatik HDR, mevcut DirectX 10 ve DirectX 12 oyunlarındaki renklerin işlemesini otomatik olarak standart dinamik aralıktan (SDR) yüksek dinamik aralığa (HDR) yükseltirken, oyunların daha parlak ve daha gerçekçi görseller sunmasını sağlıyor. Başka bir deyişle, HDR sorunsuz bir şekilde oyuna uygulandığında tamamen yeni bir renk yelpazesi hayata geçiyor. Bu özelliği kullanabilmek için bir HDR monitöre ve HDR özellikli bir cihaza ihtiyaç olduğunu hatırlatalım.
Otomatik HDR Nedir?
Windows 11 Otomatik HDR desteği, SDR içeriğini otomatik olarak hesaplıyor ve mümkün olduğu şekilde HDR’ye yakın içerik kalitesine dönüştürmeye çalışıyor. Böylelikle HDR’yi desteklemeyen oyunları HDR kalitesine yakın şekilde oynamak mümkün oluyor.
Koyu renklerin daha koyu ve açık renklerin daha açık görünmesini istemez misiniz? Bu değişiklikleri çalışırken görmek için önce Auto HDR özelliğini etkinleştirmek gerekli.
Otomatik HDR Desteğini Kontrol Etme
Windows 11 PC’ye bağlı tüm HDR destekli monitörler ve TV’ler, teorik olarak Auto HDR modunu kullanmanıza izin vermeli. Ancak bu noktada bazen sorunlar yaşandığını görebiliyoruz. Bu nedenle HDR10 özelliğini destekleyen bir HDMI 2.0 veya DisplayPort 1.4 üzerini destekleyen bir cihaz kullandığınızdan emin olun.
Ekranınızın HDR’yi destekleyip desteklemediğinden emin değilseniz, bunu önce Windows 11 Ayarlar menüsünden kontrol edebilirsiniz. Ayarlar menüsünde Sistem > Ekran > HDR’yi seçin, ardından açılır menüden HDR destekli monitörünüzü seçin.
Harici ekranlar için resmi gereksinimler şunlar:
- HDR10‘u destekleyen bir HDR ekran.
- DisplayPort 1.4 veya HDMI 2.0 veya üstü.
- Aşağıdakiler gibi PlayReady 3.0 desteğine sahip entegre veya harici GPU:
- Intel UHD Graphics 600 serisi veya üstü.
- Nvidia GeForce 1000 serisi veya üstü.
- AMD Radeon RX 400 serisi veya üstü.
Bu yeni grafik efektlerinin keyfini çıkarmak için gereken ilk şey, HDR özellikli donanım, daha doğrusu HDR’ye hazır bir monitör.
HDR Destekli Monitörler
Ekranınız dizüstü bilgisayar, tablet veya ikisi bir arada bilgisayar türü gibi yerleşik bir ekran olabilir. Ayrıca bilgisayarınıza bağlı harici bir ekran kullanabilirsiniz.
- Yerleşik ekranlar: Yerleşik ekranın en az 1080p çözünürlüğe ve en az 300 nit önerilen maksimum parlaklığa sahip olması şart. Belirli bir dizüstü bilgisayar veya tablet için detayları merak ediyorsanız, üreticinin web sayfasına göz atabilirsiniz.
- Harici ekranlar: HDR ekran veya TV’nin HDR10, DisplayPort 1.4 HDMI 2.0 veya üstünü, USB-C ya da Thunderbolt’u desteklemesi gerekmekte. Yine monitör hakkında detaylı bilgiler için detayları bulmak için cihaz üreticisinin web sitesini ziyaret edebilir veya Technopat Sosyal‘de konu açabilirsiniz.
İster yerleşik, ister harici bir ekrana sahip olun, satın alırken HDR sertifikalı ekranlara göz atmanızda fayda var. HDR özellikli bir ekran veya Windows 11 bilgisayar satın alırken dikkate alabileceğiniz bazı sertifikalar aşağıdaki gibi.
- AMD FreeSync Premium Pro
- Dolby Vision
- NVIDIA G-Sync Ultimate
- VESA DisplayHDR sertifikası
Gelişmiş Grafik Ayarları
Şimdi yeni grafik ayarlarına bakalım. Eğer Windows’a ve genel olarak teknolojiye hakim değilseniz bu ayarları değiştirirken dikkatli hareket etmenizi öneriyoruz.
Varsayılan GPU Ayarı
Dizüstü veya masaüstü bilgisayarların çoğu aslında birden fazla GPU’ya sahip. Kullandığımız CPU’ların çoğunda entegre grafik işlemcisi yer alıyor. Sisteminizde birden fazla GPU varsa, oyun ve uygulamaların kullandığı GPU’yu özel olarak ayarlamak isteyebilirsiniz. Aslında grafik sürücülerinde bu tür ayarlar mevcut, ancak Microsoft Windows tabanlı olarak bazı özellikler sunuyor.
Donanım Hızlandırmalı GPU Zamanlama
Bu ayar yalnızca sisteminizde destekli bir GPU ve uyumlu sürücüler varsa görünüyor. Donanım hızlandırmalı GPU zamanlama özelliği, Windows’un GPU zamanlama sürecini GPU’daki özel donanıma aktarmasını sağlayarak CPU üzerindeki yükü azaltıyor. GPU zamanlama özelliğinin temel görevi ise GPU’nun işletim sisteminden etkilenmeden entegre ve harici ekran kartlarının doğrudan kendi VRAM’ini yönetmesini sağlamak. Bize artısı ise oyunlar, çeşitli video ortamları ve uygulamalarda performans kazançları ve düşük gecikme süreleri olarak geri dönüyor. Ayrıca bunun yeni bir donanım özelliği değil, yeni bir API desteği olduğunu belirtmekte fayda var.
Donanım Hızlandırmalı GPU Zamanlama Özelliği Nasıl Aktif Edilir?
Özelliği Windows 10 ve Windows 11’de etkinleştirilmek oldukça basit.
- Windows Ayarları üzerinden Sistem menüsüne gidiyoruz.
- Sonrasında Ekran sekmesindeki “Grafik ayarları” seçeneğine tıklıyoruz.
- Sonrasında donanım hızlandırmalı GPU zamanlama (hardware-accelerated GPU scheduling) özelliğini aktif ediyoruz.
- Değişikliklerin geçerli olması için bilgisayarı yeniden başlatmamız yeterli.
Değişken Yenileme Hızı (VRR)
Değişken Yenileme Hızı (VRR), AMD FreeSync, NNVIDIA G-SYNC ve VESA DisplayPort Adaptive-Sync gibi VRR özelliklerine sahip bir monitörün, görüntülenen görüntünün kare hızına göre yenileme hızını ayarlamasını sağlıyor. Bu özellik, VRR’yi yerel olarak desteklemeyen tam ekran DirectX 11 oyunlarında VRR desteğini etkinleştirmekte. Yine aynı şekilde, VRR ayarı yalnızca gerekli sürücüler ve VRR özellikli bir monitörünüz varsa aktif olacak. VRR aslında Windows 10 sürüm 1903 ile birlikte Ayarlar bölümüne eklendi. Yani hem Windows 10 hem de Windows 11’de kullanılabiliyor.
VRR Özelliği İçin Gereksinimler
- G-Sync, FreeSync veya Adaptive-Sync özellikli bir monitör.
- G-Sync / FreeSync / Adaptive-Sync’i ve bu yeni işletim sistemi özelliğini destekleyen, WDDM 2.6 veya üzeri sürücülere sahip bir ekran kartı.
Windows’ta Uygulamaya Özel Grafik Ayarı Nasıl Yapılır?
Windows grafik ayarlarının alt kısmında, yüksek performanslı GPU’yu kullanmasını istediğiniz oyun ve uygulamaları belirleyebileceğiniz bir bölüm göreceksiniz. Buradan Masaüstü veya Microsoft Store uygulaması ekleyebilirsiniz. Masaüstü uygulaması eklemek istiyorsanız oyun veya uygulamanın kurulu olduğu konumdaki “.exe” uzantılı dosyayı seçmeniz gerekiyor. Microsoft Store uygulamaları ise Microsoft’un kendi mağazası aracılığıyla yüklenen uygulamaları ifade ediyor ve tıkladığınızda karşınıza seçim yapabileceğiniz bir liste çıkacaktır.
Her oyun/uygulama için GPU tercihini ayarlayabilir, Otomatik HDR’yi açıp kapatabilir ve pencereli oyunlar için optimizasyon seçeneğini değiştirebilirsiniz. Bu arada, belirli bir uygulama için yaptığınız tercihin sistem genelindeki ayar tercihini geçersiz kılacağını belirtelim. Yani bir özellik için sistem genelinde ayarları devre dışı bıraksanız bile, belirli bir uygulama için etkinleştirebilirsiniz. Ayrıca bu ayarların yalnızca uygun oyunlarda geçerli olacağını unutmayın.
Eğer uygulamayı listeden kaldırmak istiyorsanız üzerine bir kez tıklayın ve “Kaldır” seçeneğine tıklayın. Ayrıca, uygulamayı kaldırabilmeniz için önce özel ayarları sıfırlamanız gerekebilir.
