Bilgisayar donanımlarında yüksek performans seviyeleri hedefleniyor lakin ne yazık ki güç tüketimi de hızla artıyor. Ekran kartı üreticileri, yeni mimarilerle, üretim teknolojileriyle ve iyileştirmelerle birlikte verimlilik tarafında gelişim sağlamayı başarıyor. Ancak tüm bunlar artan performans ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli değil.
Son yıllarda yapay zekanın da desteğiyle birlikte yazılımsal teknolojilerde hızlı bir gelişim serüveni yaşandı, yaşanmaya devam ediyor. NVIDIA’nın DLSS teknolojisi bu konuda öncü konumda. Öte yandan AMD, FSR’yi sürekli geliştirmeye devam ediyor. Harici GPU pazarına ayak basan Intel, XeSS yükseltme teknolojisiyle müşterilerinin karşısına çıktı. Bu teknikler oyunlarda ciddi performans artışları sağlarken, 2K ve 4K monitörlerin kullanımı yaygınlaşmaya başladı. Ayrıca yeni nesil oyunların grafikleri muazzam hale geldi. Dolayısıyla tüm bunlar bir hesaplama gücü gerektiriyor.
Bilgisayarın genel güç tüketimi söz konusu olduğunda ekran kartları kesinlikle büyük bir pay sahibi. Oyun sistemlerinde en fazla GPU’lar güç tüketir. Bu nedenle kullanıcılar artık ekran kartı alırken güç tüketim değerlerine daha fazla dikkat etmeye başladı.
Ekran Kartı Güç Tüketim Değerleri
Dikkat etmiş olmalısınız, şirketler ürettikleri ekran kartlarının güç tüketim seviyelerini listelerken farklı kavramlar, kafa karıştırıcı kısaltmalar kullanıyor. Çoğu üretici, ürün sayfalarında veya tanıtım materyallerinde 3 farklı güç tüketimi derecelendirmesi gösteriyor. Şimdi bu durumu aydınlatmak için TGP, TDP ve TBP gibi derecelendirme kavramlarına yakından bakalım.
TDP Nedir?
Ekran kartlarındaki TDP aslında işlemcilerin TDP derecelendirmesinden biraz farklı. CPU’larda TDP kısaltması Thermal Design Power (Termal Tasarım Gücü) anlamına gelirken, grafik kartlarında aslında Thermal Design Parameter (Termal Tasarım Parametresi) anlamına gelir. Bu, GPU’nun güç çekimini manuel olarak ölçmeden şu anda sahip olduğumuz gerçek GPU gücünün en yakın ölçüsüdür.
GPU ve CPU’ların TDP değeri önemli bir noktada benzer. Tıpkı işlemcilerde olduğu gibi, ekran kartının TDP’si de üretici tarafından tanımlanıyor ve GPU’nun ürettiği termal parametreyi ifade ediyor. Burada aslında çipin watt biçiminde yaydığı ısı tanımlanıyor, bu nedenle watt gibi bir parametre kullanılmakta.
TDP aslında GPU güç tüketimini ölçmek için yeterli bir parametre değil. Ayrıca teknik özelliklerde TDP değerinin listelenmesi aslında her şeyi açıkça ifade etmiyor. Güç çekişi elektrik watt cinsinden ölçülürken GPU’nun ısı çıkışı yine termal watt cinsinden ölçülmekte. Her ikisi de aslında aynı şey, ancak GPU tarafından çekilen güç ile üretilen ısı arasında bir fark var ve bu fark aslında GPU’nun aktif olarak gerçekleştirdiği işe dönüştürülür.
TDP, ekran kartı tarafından üretilen ve soğutma sisteminin normal koşullar altında dağıtması gereken maksimum ısı miktarı olarak da tanımlanabilir. Ancak dediğimiz gibi, asla bir ekran kartının toplam güç tüketimini doğrudan yansıtmaz. Testlerde denk gelmişsinizdir, oyunlarda ve ağır iş yüklerinde ekran kartlarının çok daha yüksek veya daha düşük seviyelere ulaştığına tanık oluyoruz.
Üreticiler ve perakendeciler bir ürünü listelerken genelde TDP değerini kullanıyor. Öte yandan, ekran kartı sektöründe iki farklı derecelendirme sistemi daha var.
TGP Nedir?
Aslına bakarsanız anlaşılabilirlik açısından TGP daha iyi. Toplam Grafik Gücü, GPU’nun ve ekran kartının tüm PCB’sinin güç tüketim seviyesini ifade eder. Ancak bu hesaplamaya soğutma ve aydınlatma sistemleri dahil değil. Başka bir deyişle, burada grafik işlemcisi ve çipin çalışması için destek veren diğer bileşenlerin toplam gücünden bahsediyoruz. Dediğimiz gibi, PCB’nin üstüne oturtulan soğutma fanları ve soğutma tasarımının diğer unsurları bu işin içine dahil değil.
TGP, doğrudan kartın üzerinde bulunan etkenleri dikkate aldığı için daha spesifik bir değer. MSI, Gigabyte ve ASUS gibi çeşitli üretim ortakları, üretim süreçlerinde farklı yollar benimseyebilir. Bu şirketler genellikle referans PCB tasarımını kullanır, ancak bazı bileşenlerde değişiklik yapabilirler. Soğutma ve RGB aydınlatma sistemleri ise tamamen farklı.
Sonuç olarak, TGP’ye karttaki tüm soğutma ve aydınlatma bileşenleri dahil edilmediğinden geriye yalnızca PCB’nin üzerindeki bileşenler kalıyor. Çoğu üretim ortağı referans PCB’leri ortak olarak kullandığından TGP genellikle aynı seviyededir, ancak küçük farklılıklar olabilir.
TGP her zaman TDP’den daha yüksektir. Bu parametre, sistem güç kaynağının grafik kartına sağlayabilmesi gereken maksimum grafik kartı gücü miktarı olarak da tanımlanabilir. Dolayısıyla güç kaynağı seçimi konusunda ciddiye alınması gereken bir değer.
TBP Nedir?
Toplam Kart Gücü (Total Board Power), TGP’den biraz farklı. Bu ibare çoğunlukla AMD tarafından Radeon ekran kartları için kullanılıyor. Aslında sırayla gitmiş olduk. TBP değeri her zaman TGP’den biraz yüksektir.
Adından da anlaşılacağı gibi TBP, kartın toplam ve yük altında ulaşacağı maksimum güç tüketimini ifade ediyor. Yani aslında tüm kart üreticilerinin TBP’yi kullanması daha mantıklı.
Bunun temel nedeni, TBP değerinin kartın soğutma sistemi, fanlar ve LED gibi aydınlatma sistemi tarafından yayılan ısıyı da içermesi. Tüm bu faktörleri kartın toplam tüketim sayısına dahil etmek, kartın belirli koşullar altında potansiyel olarak ulaşabileceği en yüksek tüketim hakkında bir fikir verdiği için mantıklı. Bu noktada, kullanılan bellek (GDDR6, GDDR6X, HBM gibi), voltaj kontrolcüleri, VRM bileşenleri, bobinler, kapasitörler ve hatta kart üzerindeki küçük LED’lerin güç tüketimi de topyekün hesaba katılmakta.
Son olarak frekans hızlarından da bahsedelim. Üreticiler, tasarladığı soğutma sistemine bağlı olarak GPU’nun daha yüksek saat hızlarına çıkmasını sağlayabilir. Bu modeller fabrika çıkışlı olarak hız aşırtmalı olarak gelirken güç tüketiminde küçük farklar olabilir.
TGP, TDP ve TBP
Üç ayrı derecelendirme arasındaki farklı bu şekilde özetleyebiliriz. En doğru ve orantılı olarak en yüksek değerler şu şekilde sıralanıyor: TBP > TGP > TDP. Bir kartın bütün olarak ne kadar güç tüketeceğini bilmek istiyorsanız TBP değerine bakmalısınız. Yalnızca GPU için TDP, grafik işlemcisi ile birlikte PCB’nin güç tüketimini öğrenmek için TGP değeri önemli.
Peki bu rakamların önemi ne? Bahsettiğimiz derecelendirmelerin her biri için belirli kullanım durumları vardır. Güç tüketim değerleri ekran kartı ve soğutma çözümlerinin üretimi konusunda çok önemli.
TDP, GPU’ya eşlik eden soğutucuların tasarım ve üretim süreçleri için kritik derecede önemlidir. Üretim ortakları, parametre sayesinde soğutucu tasarımını kullanmadan önce fikir sahibi olur. NVIDIA, AMD ve Intel gibi üreticiler, TDP değerlerini ortaklarıyla paylaşmak zorunda.
Standart kullanıcıların bu değerlere bakması için iki neden var. Birincisi, farklı ekran kartları arasında seçim yaparken dikkat ederler. İkincisi ise PSU satın alırken ekran kartı önemli bir faktördür.
Yöntemdeki farklılıklar nedeniyle her derecelendirme aslında toplam güç tüketimi hakkında farklı fikirler veriyor lakin temel amaç aynı. Hepsi de oldukça tutarlı ve güvenilir değerler. Ancak ekran kartında kullanılan birçok donanım farklılık gösterebilir. Örneğin, aynı GPU’nun benzer sürümleri arasında bile önemli farklar olabilir. Bunun yanında, PCB’de ve soğutmada kullanılan bileşenleri unutmayalım.
Her şey bir kenara, gerçek hayatta ölçülen gerçek güç tüketimi verileri bu derecelendirmelerden daha doğrudur. Bitirmeden önce, kullanım senaryosuna göre ekran kartlarının çok farklı seviyelerde güç tüketebileceğini hatırlatalım.
