Monitör Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tüm donanımlar bir kenara, monitörler (veya TV) sistemin en önemli parçalarından biridir. Bilgisayarlarımızda oyun oynarız, fotoğraf ve video düzenleriz, film izleriz, metin okuruz ve daha birçok şey yaparız. Yaptığınız şey ne olursa olsun, doğru monitör seçimi yapmadığınızda bu deneyiminizi doğrudan olumsuz etkileyecektir.

Profesyonel uygulamalarla çalışan kişiler için renk kalitesi çok önemlidir. Film/dizi izleyen kişiler de görsel doğruluk ister. Oyuncular ise yüksek çözünürlük, hız ve renk derinliği gibi birçok faktöre dikkat eder.

Monitör listelerinde kafa karıştırıcı birçok farklı ekran özelliği görmeniz mümkün. Örneğin 4K (2160p), 2K (1440p) ve Full HD (1080p) gibi çözünürlüklerden hangisini tercih etmelisiniz? Yenileme hızları (Hz) ve tepki süreleri (ms) ne kadar önemli? Titreşim özellikleri, düşük mavi ışık modu, G-Sync ve FreeSync gibi özellikler ne kadar önemli? Gelin şimdi monitör teknolojilerine ve tüketicilerin dikkat etmesi gereken hususlara beraber bakalım.

Hızlıca Bakış: Monitör Alırken Nelere Dikkat Etmeli?

• Monitörün ana kullanım amacını belirleyin: Oyun, profesyonel kullanım veya gündelik temel işler. Genel olarak, oyuncular hızlı yenileme hızlarına ve düşük tepki sürelerine öncelik verirler. Ayrıca hikayeli oyunlar oynayanlar için çözünürlük ve ekran panel tipi de önemlidir. Profesyoneller için en önemlisi renk doğruluğu, parlaklık, panel ve kontrast oranlarıdır. Genel kullanıcılar bu detaylara daha az dikkat eder, ancak ortalama bir monitör seçerler; yüksek kontrastlı VA panelli bir monitör gibi.
• Çözünürlük: Çözünürlük ne kadar yüksekse görüntü de o kadar iyi görünür. Bir monitörün çözünürlüğü, monitörün genişlik x yükseklik formatında kaç piksele sahip olduğunu gösterir. Günümüzde en az 1920 x 1080 (1080p, Full HD (FHD) ve HD olarak da belirtiliyor) çözünürlüğe sahip bir monitör tercih etmelisiniz. Eğer bütçeniz yüksekse QHD (1440p) ile daha keskin, 4K (UHD) ile çok daha keskin, kaliteli görüntüler elde edersiniz.
• Monitör boyutları: Elbette monitör boyutu ilk bakmanız gereken detaylardan. Öncelikle oturma şekliniz ve kullanım amacınıza göre bir boyut belirleyin. Ancak iş burada bitmiyor. Piksel yoğunluğunun monitör kalitesi üzerinde büyük bir etkisi vardır ve en uygun nokta inç başına 109 pikseldir (ppi). Büyük bir monitör düşük çözünürlüğe sahipse piksel yoğunluğu düşük olacağından dolayı sizi memnun etmeyen görüntülerle karşı karşıya kalabilirsiniz. Örneğin 1080p çözünürlüklü bir monitör için 27 inç sınırdır. Hatta bazı kullanıcılar, bu tür monitörlerde metin okurken veya farklı işler yaparken görüntünün yeterince keskin olmadığını fark edebiliyor. 27 inç ve 2K bir monitörde ise hiçbir sorun yaşamazsınız.
• Yenileme hızları: Yüksek yenileme hızı her zaman daha iyidir. Yenileme veya tazeleme hızı, monitörünüzün saniyede kaç kez yeni bilgilerle güncellendiğini gösterir ve hertz (Hz) cinsinden ölçülür. Daha büyük sayılar daha iyi, daha akıcı, daha az dalgalı görüntüler anlamına gelir. Yenileme hızı özellikle en az 75 Hz (oyun için tasarlanmış monitörlerin çoğu artık en az 120-144 Hz sunuyor) bir monitör seçmenizi öneriyoruz. Bunun yanında tepki süresi de düşük olursa daha iyi bir deneyim yaşarsınız. Eğer oyun oynamıyorsanız, 60 Hz yenileme hızı genel kullanıcılar için yeterli olacaktır. Bu arada hatırlatmadan geçmeyelim, yüksek yenileme hızları oyun dışında da kendini hissettiriyor. Örneğin 60 Hz ve 144 Hz monitörlerde bir web sayfasını aşağı-yukarı kaydırdığınızda bile farkı hissedersiniz.
• Tepki süreleri: Tazeleme hızının aksine, düşük tepki süresi her zaman daha iyidir. Ancak ms değeri oyun oynamadığınız sürece bir öncelik değildir. Tepki süresi, bir monitörün tek tek pikselleri siyahtan beyaza veya GtG ile ölçülüyorsa grinin bir tonundan diğerine ne kadar sürede değiştirdiğini gösterir. Daha uzun tepki süreleri, oyun oynarken veya hızlı tempolu videolar izlerken hareket bulanıklığı yaratabilir. Oyuncu monitörleri genellikle en fazla 5 ms tepki süresine sahiptir, gelişmiş modellerde bu değer 0.5 ms’e kadar düşebilir.
• Panel teknolojisi: Ucuz olan TN monitörler, yan açıdan bakıldığında daha düşük görüntü kalitesi verir, ancak daha iyi tepki sürelerine sahiptir. IPS monitörler biraz daha yüksek tepki sürelerine sahiptir ve renkleri VA panellerden daha iyi gösterir. Ancak VA monitörler üç panel türü arasında en iyi kontrastı sunan seçenektir. Panel türleri arasındaki farklara birazdan daha yakından bakacağız.
• Kavisli monitörler:Kavisli monitörlerin geniş görüş alanıyla deneyiminizi daha sürükleyici hale getirdiği ve gözleri daha az yorduğu söylenir. Üreticiler, kavisli ekranları kullanıcıyı sarmalamak, görsellerin içine çekmek için üretiyor. Bununla birlikte, belirli açılardan bakıldığında parlamalar (ışık kaynakları bir değil, çeşitli açılardan gelir) görebilirsiniz. Eğimli yapı daha çok 30 inç ve üzeri monitörlerde farkını hissettirir. Böyle bir monitör alacaksanız kavis özelliklerine dikkat etmelisiniz. Örneğin 1800R kavis, 1800 mm kavis yarıçapına ve 1,8 metre önerilen en iyi maksimum görüntüleme mesafesine sahiptir. Eğrilik ne kadar düşükse (1000R’ye kadar olabilir) ekranın eğim oranı da artar.

Ekran Çözünürlüğü Nedir?

LCD panel üzerindeki görüntüler milyonlarca küçük noktadan oluşur. Her piksel, her ana renk için bir tane olmak üzere üç alt pikselden oluşur. Bir monitörün çözünürlüğü, ekranın piksel cinsinden uzunluk x genişlik ölçülerini verir. Bir monitörün her bir inç karesine ne kadar çok piksel sığdırabilirseniz, görüntü o kadar gerçekçi ve pürüzsüz hale gelecektir. Eğer 27 inçten daha büyük bir monitör istiyorsanız 1080p’den daha yüksek çözünürlükler (2K veya daha üstün) şart diyebiliriz.

Bir monitörün kaç piksele sahip olduğunu çözünürlüğünün adına bakarak anlayabilirsiniz. Bazen internet üzerinde veya perakendecilerde farklı isimlendirmeler görebilirsiniz. Aşağıdaki tabloda yüksek kaliteden düşük kaliteye doğru (16:9 en-boy oranıyla) çözünürlükleri farklı isimleriyle görebilirsiniz.

Yüksek çözünürlük her zaman daha iyi olsa da dikkat etmeniz gereken birkaç nokta daha var. Bunlardan en önemlisi, sisteminizde çalışan ekran kartıdır. Ekran çözünürlüğü ve pikseller arttıkça, ekran kartının bu pikselleri değiştirmek, üretmek için sahip olması gereken güç de artar.

Örneğin 4K monitörler muazzam görseller sunar ancak sisteminizi kare başına 8,3 milyon pikseli oluşturacak kadar güçlü değilse deneyiminizin kalitesi tersine dönebilir. Özellikle oyun oynuyorsanız, bu yüksek çözünürlükler sizin için bir engel haline gelecektir. FPS değerlerini artırmak, akıcı şekilde oyun oynamak için çözünürlüğü düşürebilirsiniz. Bu bir seçenek olsa da 4K monitöre ödediğiniz binlerce liranın ne anlamı kalıyor?

Bu yazıyı hazırladığımız sıralarda NVIDIA’nın RTX 4060 ve RTX 4060 Ti ekran kartları henüz yeni tanıtılmıştı. NVIDIA bu kartları 1080p oyunculuk için hazırlıyor. Öte yandan AMD, Radeon RX 7600 modelini doğrudan 1080p oyuncular için tasarladığını tüm sunumlarında belirtiyor. 2K (1440p) çözünürlük istiyorsak RTX 4070 serisine yönelmekte fayda var. 4K çözünürlüğe geldiğimizde ise RTX 4080 veya RTX 4090 modellerine yükselmemiz gerekiyor.

Yüksek çözünürlüklü bir monitörü engelleyebilecek ikinci şey ise işletim sisteminizin yazı tipi ölçeklendirme yetenekleri. Windows en iyi şekilde 90-110ppi piksel yoğunluğunda çalışır. Bir monitörün piksel yoğunluğu bundan çok daha fazlaysa, nesneler ve metinler son derece küçük görünecek ve okunması imkansız olacaktır.  Ölçeklendirmenin kalitesi monitörler arasında farklılık gösterir.

Çoğu ekonomik monitör 1080p (1920×1080) doğal çözünürlüğe sahiptir. Biraz önce söylediğimiz gibi, 1080p çözünürlük için en iyi boyut 24 inçtir. Daha büyük ekranlar tercih ettiğinizde keskinlik, netlik eksikliği daha belirgin hale gelecektir.

27 inç ve 32 inç modeller 1440p (2560×1440) çözünürlükte daha iyi seçenekler. Çoğu kişi web sayfalarında gezinirken bile keskinlikteki artışı fark eder. 1080p’den sonra, 1440p oyun oynamak için harika bir çözünürlük. Bu arada, PlayStation 4 ve PlayStation 5’in bu çözünürlüğü desteklemediğini hatırlatalım.

4K (3840×2160) daha büyük monitörler için idealdir. Ancak yine de 27 ve 32 inç monitörlerde 4K çözünürlük mükemmel sonuçlar verecektir. Oyunlar ve filmler 4K’da çok daha fazla keyif verir. FPS oyunlar oynayanlar ise çözünürlüğe fazla takılmaz, tazeleme hızları onlar için daha önemlidir.

Fiyat konusuna gelince, doğal olarak çözünürlük arttıkça fiyatlar da katlanarak artıyor. Bu sebeple 1080p halen popülerliğini koruyor. 2K ve 4K monitörler, zamanla daha ulaşılabilir hale gelmeye başlıyor.

Monitör Panel Türleri: TN, VA, IPS

Monitörlerin arkasındaki teknoloji oldukça karmaşık. Biz burada son tüketiciyi ilgilendiren kısımlara daha yalın haliyle odaklanacağız. Monitör üreticileri ve perakendeciler bir monitörün teknik özelliklerinde panel türünü de listeler. Peki bu önemli mi? Evet.

Günümüzün PC monitörlerinde kullanılan üç ana LCD teknolojisi vardır: twisted nematic (TN), vertical alignment (VA) ve in-plane switching (IPS). Artık yüksek maliyetli OLED oyuncu monitörleri de yaygınlaşmaya başladı. Tahmin edebileceğiniz üzere bu modeller çok pahalı.

Tüm panellerin farklı avantajları ve dezavantajları var. Ayrıca hepsi sıvı kristalleri kullanma şekline göre farklılık gösterir. Aslında her biri için ayrı bir makale yazmak bile mümkün, ancak burada en önemli detaylara ve pratikte bekleyebileceğiniz farklılıklara bakacağız.

TN Panel

TN (twisted nematic) ekranlar, yüksek yenileme hızları ve düşük fiyatları ile bilinir. Sıvı kristaller burada ışığın geçmesine izin vermek için 90 derece bükülür.

Artıları

• TN ekranlar genellikle IPS ve VA ekranlardan daha ucuzdur.
• TN ekranlarla yüksek yenileme hızlarına ve düşük yanıt sürelerine ulaşmak daha kolaydır. Ancak daha pahalı IPS ve VA panel ekranlarda benzer seviyelerdeki gecikme sürelerine ve tazeleme hızlarına ulaşmak mümkün. 2022 yılında duyurulan ve en hızlı monitör olması beklenen ASUS ROG Swift 500 Hz oyuncu monitörü, yenileme hızı açısından normal TN’ye göre %60 daha iyi yanıt süreleri sunabilen “E-TN” panel kullanacak. IPS veya VA panellerde 360 Hz’e kadar yenileme hızları sunan monitörler görmek mümkün olsa da, sınırlar halen TN panel ile aşılıyor.

Eksileri

• TN, IPS ve VA teknolojisine kıyasla daha kötü renk üretimine sahip. Basitçe söylemek gerekirse, görüntü daha kalitesiz ve renkler daha solgun görünmekte.
• TN ayrıca IPS ve VA’dan daha kötü görüş açılarına sahip. Yani ekrana bir açıdan veya yukarıdan bakarken görüntüyü görmek daha zordur.

IPS Panel

IPS (In-plane switching) ekranlar, güçlü görüş açıları ve canlı renkleri ile bilinir. Bu paneller cam katmanlara paralel sıvı kristaller kullanır. Kristaller ışığın geçmesine izin vermek için paralel olarak dönerler.

Artıları

• IPS paneller, VA ve TN ekranlara göre daha geniş görüş açılarına sahiptir.
• IPS, özellikle TN olmak üzere rakiplerinden daha zengin, daha geniş renk gamları sunar.
• IPS ekranlar özellikle son birkaç yılda giderek daha popüler hale geldi.

Eksileri

• Düşük tepki sürelerine ve yüksek yenileme hızına sahip IPS monitörler, benzer özellikler taşıyan TN panel monitörlere göre çok daha pahalıdır.
• IPS monitörler genellikle VA ekranlardan da pahalıdır.

VA Panel

Dikey hizalama (Vertical alignment) ekranlar güçlü kontrastlarıyla bilinir. Sıvı kristalleri cam yüzeylere diktir ve kristaller eğilirken ışığın geçmesine izin verir.

Artıları

• VA paneller, genellikle görüntü kalitesinde en önemli faktör olarak kabul edilen kontrastta üstündür. Bu tür monitörler genellikle 3.000:1 kontrasta sahipken, tipik bir IPS monitör 1.000:1 oranla gelir. Öte yandan IPS Black türünde daha gelişmiş ürünler piyasaya çıkmaya başlıyor. Bu panel türünde kontrast ikiye katlanarak 2.000:1’e kadar uzanıyor.
• VA monitörler genellikle (her zaman değil) benzer IPS seçeneklerinden daha ucuzdur.

Eksileri

• VA panel taşıyan ekranlar genellikle TN monitörlerden daha pahalıdır.
• Piyasada çok sayıda VA monitör bulunurken, IPS biraz daha yaygın hale gelmeye başladı.

OLED

Artıları

• OLED ekranlar, mükemmel siyah bölgeler oluşturmak için piksel bazında çalışır, bu da teorik olarak sınırsız kontrast seviyeleri sağlar.
• OLED paneller tipik olarak geniş renk gamı sunar. Yüksek kontrol oranıyla birleştiğinde karşımıza çok zengin ve doygun bir görüntü çıkar.
• Bu tür ekranlarda parıldama (blooming) sorunu yaygın değildir.

Eksileri

• OLED ekranlar, LED ekranlardan çok daha pahalıdır.
• OLED paneller tipik olarak LED panellerden daha sönüktür. Modele bağlı olarak 600 nit ile maksimum parlaklık seviyeleri görebiliyoruz. Samsung Odyssey Neo G8 gibi üst düzey Mini LED monitörler ise 2.000 nite ulaşabiliyor. LG Display, henüz yeni çıkan çıkan OLED EX TV‘lerinin tipik OLED ekranlardan %30’a kadar daha parlak görüntüler sağladığını söylüyor.
• OLED ile statik görüntülerin yanması hala bir risktir.

TN vs IPS vs VA

Monitör Yenileme Hızı ve Tepki Süresi

Yenileme Hızı, Hertz (Hz) Nedir?

Şimdi daha çok oyuncuların dikkat ettiği, ancak gündelik kullanımda da farkını hissettiren yenileme hızlarından ve tepki süresinden bahsedelim. Yenileme hızı özellikle oyuncular için önemlidir, bu nedenle çoğu oyun monitörü en az 120 Hz yenileme hızına sahip. Öte yandan gelişmiş modeller 360 Hz’e kadar tazeleme hızlarına erişebiliyor.

Bilgisayar monitörlerinde 60 Hz, 120 Hz veya 144 Hz gibi farklı Hertz değerleri karşımıza çıkar. Bu Hertz değerleri aslında ekranın yenileme hızıdır. Refresh Rate, yani tazeleme oranı denilen bu değer, ekranın bir saniyede kaç kez tazelendiğini belirtir. Ekran, her tazelemede bir kare çizdiği için monitörünüzde gördüğünüz kare sayısı doğrudan tazeleme hızına bağlıdır.

60 Hz’lik bir ekran tercih ederseniz ve oyun oynamayı planlıyorsanız, G-Sync veya FreeSync gibi senkronizasyon teknolojileri daha önemli hale geliyor. Buna birazdan değineceğiz.

Eğer oyunlarda yüksek kare hızlarını yakalayabiliyorsanız yüksek Hz oranına, yani yenileme hızına sahip monitörler tercih etmek daha mantıklıdır. Örneğin, oyunda 60 FPS aldığınızda monitörün 144 veya 360 Hz olmasının bir faydası yoktur. Bu arada, düşük çözünürlükte güçlü bir ekran kartıyla oyun oynarsanız aldığınız FPS değerleri de “genel olarak” yüksek olacaktır.

Tepki Süresi (ms) Nedir?

Milisaniyelerle ifade edilen tepki süresi yani Response Time ise ekrandaki piksellerin renk değiştirme hızıdır. Ekran yenileme hızı yükseldikçe, piksellerin de daha hızlı tepki verip renk değiştirmesi gerekir. Aksi takdirde ekranda Ghosting denilen hayalet ya da çamurumsu görüntüler oluşur. Teki süresi Grey to Grey veya White to Black, Black to White yani griden griye veya siyah – beyaz geçiş süresi olarak farklı şekilde hesaplanabilir.

Giriş gecikmesi, monitörünüzün ekran kartınızdan gelen veriyi veya klavye/farenizdeki bir düğmeye bastığınızı algılamasının ne kadar sürdüğünü gösterir. Yani oyuncular için önemlidir. 1 ms’lik tepki süresi artık standart haline geldi, maksimumda ise 5 ms’i geçmesini pek istemeyiz.

FreeSync ve G-Sync

Oyun monitörü alırken bazı senkronizasyon teknolojilerinin reklamı yapılıyor. Adaptive Sync, bir bilgisayarın video çıkışını bir ekranın yenileme hızıyla senkronize etmek için kullanılır. Bu teknolojiler takılma, duraksama veya ekran yırtılması olmadan akıcı bir oyun deneyimi sunmak üzere geliştirilmiştir. PC oyuncuları buna dikkat etmeli, ancak üretkenlik ve ofis işleri için tasarlanmış bütçe monitörlerinde bile Sync özelliğini yaygın şekilde görebiliyoruz.

AMD FreeSync ve NVIDIA G-Sync ortak standartlardır. Her iki özellik de ekran yırtılmasını ve takılmayı azaltır ve fiyat etiketini etkiler. Ancak G-Sync monitörler genellikle FreeSync monitörlerden daha pahalıdır. Tüm detayları aşağıdaki makalemizde bulabilirsiniz:

• FreeSync vs G-Sync: Hangisini Tercih Etmeli?

Hatırlatmamız gereken başka bir şeye gelince, G-Sync’i kullanmak için DisplayPort şart. FreeSync ise hem HDMI hem de DisplayPort kablosuyla çalışıyor. Şimdi G-Sync ve FreeSync tercihi yapabilmek için birkaç önemli noktaya değinelim:

• Hangi donanıma sahipsiniz? Örneğin RTX 4080 veya RTX 3070 ekran kartına sahipseniz cevap açık: G-Sync. Eğer Radeon RX 6700 veya Radeon RX 6600 gibi bir ekran kartı kullanıyorsanız FreeSync.
• Bu arada, standart kullanıcılar G-Sync ve FreeSync arasında büyük farklar göremez. Her iki teknoloji de karşılaştırılabilir performanslar sunuyor.
• Birçok FreeSync monitör G-Sync desteği de sunuyor. Aslında geçmişte G-Sync desteği çok kısıtlıydı. NVIDIA sonrasında FreeSync özellikli monitörlerle uyumluluk sağlamaya başladı. Şirket bunu “G-Sync Compatible” olarak adlandırıyor. Sertifikalı olmayan birçok monitör G-Sync’i çalıştırabilir, ancak performans garantisi verilmiyor. Bu listeden G-Sync ve G-Sync Compatible monitörlerin listesini bulabilirsiniz. Listede yer alan ürünler, şirket tarafından test edilen, onay verilmiş monitörler.

FreeSync ve G-Sync Özellikleri

Ergonomi

Bazı monitörler ayar gerektirmeyen sabit plastik standla gelirken, bazıları neredeyse her açıda ve yönde ayar imkanı sunan standlarla birlikte geliyor. Bu seçim tamamen size kalmış, ancak en azından yükseklik ve eğim ayarı sunan bir stand öneriyoruz.

100x100mm VESA montaj standardına da dikkat edin. 100x100mm VESA destekli monitörler, daha sonra üçüncü taraf bir monitör standı veya kolu kullanmanıza olanak tanıyor. Günümüzde satılan çoğu monitörde bu özellik var ancak bazı ekonomik modellerde yok.

Diğer Monitör Özellikleri: Hoparlör, USB-C, HDR

Geriye kalan özelliklerin çoğu kullanıcıya göre önem taşıyabilir. Bazılarında hoparlör varken birçoğunda bulunmuyor. Eğer hoparlörler sizin için önemliyse teknik özellik detaylarına daha dikkatli bakın.

USB-C bağlantısı daha önemli bir detay. USB-C’ye sahip bir monitör, dizüstü bilgisayar gibi bağlı bir cihazı şarj edebilir veya USB-C hub gibi bağlantıyı genişletmek için kullanılabilir. USB-C’nin ayrıca birçok farklı avantajı olduğunu zaten çoğu kullanıcı biliyor.

Hareket Bulanıklığı

Overdrive ve hareket bulanıklığı azaltma (motion blur reduction) artık birçok oyun monitöründe mevcut. Bu özellikler doğrudan gölgelenme sorunuyla ilgili. Gölgelenme tabirini hareketli bir nesnenin ekranda oluşturduğu bulanık izler için kullanıyoruz. Peki gölgelenme neden oluyor? Bunun nedeni eşit olmayan piksel geçişleridir. Monitör pikselinin A renginden B rengine geçişi B renginden A rengine geçişine kıyasla daha uzun sürüyorsa gölgelenme oluşur.

Overdrive, piksellerin daha yüksek voltajlara geçiş hızını artırarak gölgelenmeyi azaltır. Piksel belirli seviyeye hızlı bir şekilde ulaşır, ardından voltaj çok yükselmeden bir sonraki kare için değişir.

Bu arada, ultra düşük hareket bulanıklığı (ULMB olarak da tanımlanır) olarak da bilinen hareket bulanıklığı azaltma, ekrandaki eylem daha yoğun hale geldiğinde hareket çözünürlüğünü korur.

HDR Önemli mi?

Yüksek Dinamik Aralık anlamına gelen HDR, görüntü ve video içeriğinde, ekran panellerinde ve grafik oluşturmada kullanılan, ışık ve rengin maksimum-minimum değerleri arasındaki farkı artıran teknolojileri tanımlamak için kullanılmakta.

Dinamik aralık olarak da adlandırılan bu fark, maksimum değerin minimuma kıyasla kaç kat daha yüksek olduğunu gösterir. Örneğin, monitörün aydınlatması söz konusu olduğunda dinamik aralık kontrast oranını (maksimum parlaklığın minimum parlaklığa bölünmesi) ifade eder.

HDR teknolojisi, karanlık veya aydınlık alanlarda kaybolacak ince ayrıntıların korunmasına yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra, ekranda görülen renklerin derinliğini ve aralığını da iyileştirebiliyor. Statik görüntüler, filmler ve işlenmiş grafikler, yüksek kaliteli bir HDR ekranda sunulduğunda çok daha iyi görünmekte.

En iyi HDR deneyimini OLED ekranlarla yaşayabiliyoruz ki bildiğiniz gibi bu monitörler çok pahalı. Öte yandan monitörlerin bir çoğu HDR desteğine sahip değil, sahip olsalar bile alt seviye sertifikasyonlar görüyoruz.

Microsoft ve diğer şirketler HDR’nin kullanımını teşvik etmeye çalıştılar, ancak bu özelliğe sahip donanımlar halen çok pahalı. Bu nedenle teknoloji meraklılarının HDR’ye ısınması ve teknolojinin yaygınlaşması gecikiyor.

Ek olarak, uygun fiyatlı HDR monitör alsanız bile sonuçtan memnun kalma ihtimaliniz düşük. Bu modeller ayrıntıları öne çıkarmak için yeterli dinamik aralığa sahip değildir. Yine de HDR teknolojisi günden güne ucuzluyor, zamanla daha ulaşılabilir hale geliyor.

Profesyoneller Monitörde Neye Dikkat Eder?

Profesyonel kullanıcıların odak noktası tahmin edebileceğiniz gibi çok farklı. Fotoğrafçı, web tasarımcısı, özel efekt sanatçısı, oyun tasarımcısı veya hassas renk kontrolüne ihtiyaç duyan biriyseniz aşağıdaki maddelere dikkat etmelisiniz:

• Satıcı tarafından renk doğruluğu sertifikası verilen monitörler daha pahalıdır ancak bu konu sizin için önemli. Kutudan çıktığı gibi doğru renk veren bir monitör istiyorsanız böyle ürünler tercih edebilirsiniz. Özellikle kalibrasyon özelliği olmayan monitörler için daha da önemli. Profesyonel monitörler hiçbir ayar gerektirmeden çalışmaya hazır olarak gelmeli. DeltaE (dE) değerinin 2 veya daha düşük olması iyiye işarettir. 3’ün altındaki bir dE genellikle insan gözü için görünmez olarak kabul edilir.
• Kalibrasyon seçenekleri sunan bir monitör istiyorsanız bunun iki yolu var: ekran üzerinden kontrol menüsü (OSD) veya yazılımlar. Kalibrasyon seçenekleri farklı renk gamları, renk sıcaklıkları ve gama eğrileri için seçenekler içerir. En azından sRGB ve Adobe RGB standartları için ön ayarlar olmalı. TV veya film prodüksiyonu için kullanılan monitörler BT.1886 gama standardını da desteklemeli.
• Ekranın karşısında çok fazla zaman geçiriyorsanız “Flicker-free (titreşimi önleme teknolojisi)” size fayda sağlayacaktır. Günümüzde birçok profesyonel monitör bu özelliğe sahip.

Gündelik Monitör Kullanıcıları Hangi Özelliklere Bakar?

Hem oyun hem de profesyonel monitörler, standart kullanım senaryoları için fazlasıyla yeteneklidir. Ancak her şeyden biraz olsun diyorsanız ve ortalama bir ürün istiyorsanız dikkat etmeniz gereken bazı noktalar şu şekilde:

• Kontrast çok önemlidir, bu nedenle günlük kullanım için VA panel oldukça başarılıdır. Ancak IPS panellerin renk derinliği konusunda başarılı olduğunu tekrar hatırlatalım. Kontrast görüntü kalitesi söz konusu olduğunda ilk sırada gelir, Sonrasında bunu renk doygunluğu, doğruluk ve çözünürlük izliyor. Bir ekran geniş bir dinamik aralığa sahip olduğunda, görüntü daha gerçekçi ve 3D benzeri olur. VA paneller genellikle IPS veya TN ekranların 3-5 katı kontrast sunar. VA ve IPS monitörü parlaklık seviyeleri ve kalibrasyon standartları aynı olacak şekilde yan yana koyarsanız, VA ekran görüntü kalitesi açısından daha önce olacaktır.
• Ekran karşısında uzun vakit geçiriyorsanız yine “Flicker-free (titreşimi önleme teknolojisi)” özelliğine dikkat edin.
• “Düşük mavi ışık” göz yorgunluğu konusunda önem taşır. Windows 10 da çoğu işletim sistemi, mavi ışığın uykuyu engellediği teorisine dayanarak mavi ışığı azaltma modlarına sahip. Bazı monitörler ise bunu dahili olarak sunuyor. Düşük mavi ışık bir bilgisayar görüntüsünün gözlerinizi daha az zorlamasını sağlar, ancak bunu doğru kalibrasyonla yapabilir. Mavi ışık parlaklığı diğer tüm renkleri de etkilediğinden, grafiklerde ve fotoğraflarda doğal olmayan bir görünümle karşılaşabilirsiniz. Bu durum özellikle oyunlarda ve videolarda sizi rahatsız edebilir.