Bilgisayarınızda uzun zamandır SSD kullanıyorsanız, kullanım süresine bağlı olarak değişme zamanının geldiğini hissetmiş olabilirsiniz. Genelde bu tarz durumlarda depolama birimleri eskimeye, yavaşlamaya ve kapasite sınırına ulaşmaya başlar. Aklınıza gelen ilk çözüm SSD’yi sıfırlamak olacaktır. Ancak uzun yıllar boyunca çalışan bir SSD’nin ilk günkü gibi performans vermesini beklemek zor.
Bu durumda en mantıklı seçenek, SSD’yi tamamen yenilemek gibi duruyor. Ancak bu da kolay bir işlem değil. Hiçbir verinizin kaybolmasını istemiyorsanız SSD’nizi klonlamanız gerekecek. Yeni bir kurulum yapmak istiyorsanız herhangi bir şey yapmanıza gerek yok. Ancak verilerini, dosyalarını ve önemli belgelerini kaybetmek istemeyen biriyseniz verilerinizi koruyabilmenizin en kolay yolunu gösteriyoruz.
Yeni bir SSD aldıktan sonra eski sürücünüzün bir kopyasını yaparak yeni oluşturacağınız sürücüye kopyalayabilirsiniz. Bu işlem çok karmaşık gibi görünse de, basit bir önyükleyici sayesinde hiç vakit kaybetmenize gerek yok. Bu işlem sonrasında, hem yeni bir SSD’ye sahip olacak hem de hiçbir verinizi kaybetmemiş olacaksınız.
Yeni SSD’nizi Nasıl Seçmelisiniz?
Büyük kapasiteli SSD’ler artık piyasada oldukça fazla. Dilediğiniz marka ve modelden istediğinizi seçebilirsiniz. Ancak seçim yapmadan önce dikkat etmeniz gereken birkaç nokta var.
Almak istediğiniz SSD ne kadar ucuzsa, beklediğinizden yavaş çalışma olasılığı bir o kadar fazladır. Ayrıca beklemediğiniz birkaç özelliğe sahip olabilirler; kronik problemler gibi. İlk ve en önemli dikkat etmeniz gereken nokta sürücüde kullanılan NAND flaş türü. En hızlı flaş türü SCL olarak bilinir. Ancak bu az miktarda bir veri tutar. Bu sebeple genellikle 100 doların altındaki büyük SSD’ler neredeyse tamamen farklı bir hücre türü kullanır.
MLC, TLC ve QLC (çoklu/üçlü/dört düzeyli hücre), SLC’den giderek daha fazla veri depolar. Ancak bir dezavantaj olarak her birinin ömrü diğerinden daha kısadır ve çalışma hızı olarak daha yavaştır. Ancak son kullanıcı için bu değerler çok önemli bir yere sahip değil. Yani henüz çok dert etmenize gerek yok çünkü tüketicilerin çoğunu ilgilendiren en önemli istatistikler değiller.
İkincisi çok yaygındır ve çoğu ihtiyaç için gereğinden fazla performans sağlar. Ayrıca büyük kapasiteli diskler (örn. 1 TB veya daha büyük) bol miktarda dayanıklılığa sahiptir. Genel depolama için kabul edilebilir olsa da, yoğun kullanım için genellikle QLC’den kaçınılmalıdır.
Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, SSD’nin bir DRAM’e sahip olup olmadığıdır. Önyükleme sürücüsü için DRAM bulunmayan bir SSD kesinlikle önerilmez. Önyükleme sürücünüzün olabildiğince hızlı olmasını istiyorsanız, yerleşik belleğe ayrılmış bir sürücü aldığınızdan emin olmalısınız.
SSD Veri Yongası ve Denetleyiciler
Çoğu SSD sürücüsü, sürücünün veri konumunun bir haritasını depolamak için kullanılan ve aynı zamanda talimatlar vb. için geçici bir önbellek görevi gören tek bir bellek modülü içerir. Bazı modeller sistem belleğinin bir kısmını da kullanır. Bu, genel performansı yavaşlatırken, SSD’nin daha az güç kullanacağı ve daha ucuza satın alınacağı anlamına gelir.
Mevcut Önyükleme Sürücüsünü Klonlamak İçin Neye İhtiyacınız Var?
Mevcut önyükleme sürücünüzün karbon kopyasını oluşturmak için yeni bir SSD’nin yanı sıra ihtiyacınız olacak iki şey daha var: Yeni SSD’nin takılacağı boş bir yuva ve işlemi sizin yerinize yönetecek bir yazılım paketi.
Klonlamanın çalışması için, mevcut önyükleme SSD’nize ve aynı zamanda bilgisayarda takılı olan yeni SSD’ye ihtiyacınız var. Şu anda ne tür bir bağlantı noktası kullandığınıza, yeni sürücünün ne kullanacağına ve hangi bağlantı noktalarına sahip olduğunuza bağlı olarak bu kısımda biraz zorlanabilirsiniz.
Modern masaüstü bilgisayarların anakartlarında genellikle çok sayıda SATA bağlantı noktası bulunur. Bu nedenle her iki depolama birimi de SATA kullanıyorsa sorun olmaz. Aynı durum, SATA’dan M.2’ye geçiyorken de geçerli çünkü son birkaç yıldaki çoğu anakartta en az bir M.2 soketi bulunuyor.
Peki ya hiç boş bağlantı yeriniz yoksa ne olacak? Dizüstü bilgisayarlarda genellikle tüm slotlar kullanımda olur. Böyle bir durumda yeni aldığınız SSD’yi bilgisayara nasıl bağlarsınız?
Bu durumda, USB bağlantı noktasına ya da PCI Express yuvasına takılacak adaptörlerden satın alabilirsiniz. Genelde bu ihtiyaçlar için ayrı donanım üreten firmalar bulunuyor. Ancak ekstra bir donanım kullanmanın klonlama işlemini yavaşlayacağını unutmayın. Eğer imkânınız varsa hızlı bir USB bağlantı noktası kullandığınızdan emin olun.
Sıra geldi SSD klonlama işlemine. Bunun için SSD üreticinizin mevcut yazılımını kontrol etmeniz işe yarayabilir. Çünkü çoğu SSD üreticisi, yazılımlarında SSD klonlama özelliği de sunuyor. Örnek olarak Samsung Magician ve WD Acronis True yazılımları.
Piyasa bu işi kolayca yapabilen pek çok yazılım bulunuyor. Ancak bazı yazılımlar, önyükleme sürücüsünü klonlamak için ücretli bir sürüm tercih etmenizi istiyor. Bu makalemizde Macrium Reflect 8 yazılımını kullanacağız.
Reflect 8 yazılımı, tamamen işlevsel 30 günlük deneme sürümü sunan bir yazılım. Bu süre, SSD’nizi yükseltmeniz ve klonlama yapmanız için gayet yeterli bir süre. 30 günlük deneme süresi sonrasında ise uygulama için lisans satın almanız gerekiyor.
Yazılımı İndirme ve Kurulum
Yazılımı yüklemek için ilk olarak resmi internet sitesine gidin. İster iş ister bireysel kullanım için 2 farklı seçenekten birini seçebilirsiniz. Uygulama lisansını satın almak istemiyorsanız 30 günlük deneme sürümü seçeneğini seçmelisiniz. Seçeneği seçtikten sonra e-posta adresinizi girin.
Geçerli bir e-posta adresi girdiğinizden emin olun çünkü yazılımın indirme bağlantısı mail adresinize gelecek. Mail adresinizi kontrol edin ve gelen bağlantıya tıklayarak yazılımı indirin. İndirme işlemi bittikten sonra çift tıklayarak yazılımı açın ve kuruluma başlayın. Kurulum sırasında tekrardan mail adresinizi ve posta kutunuza gelen kayıt olma kodunu girmeniz istenecek. Her şeyi tamamladıktan sonra uygulama kurulumu başarıyla gerçekleşecektir.
Kurulum bittikten sonra bilgisayarınızı yeniden başlatmanız gerekiyor.
Klonlamaya Başlamadan Önce Bilmeniz Gerekenler
Yeni SSD’nizi takmadan ve eskisini klonlamaya başlamadan önce yapmanız gereken en önemli şey, mevcut depolama biriminizde bulunan tüm dosyaların bir yedeğini almak. Windows bunun için yerleşik bir yedekleme uygulamasına sahip. Bunun için yardımcı programlar da kullanabilirsiniz. Windows üzerinden yedekleme yapmak istiyorsanız da Ayarlar > Hesaplar > Windows yedeklemesi adımlarını takip edebilirsiniz.
Klonlama işleminin %100 risksiz olacağını garanti edemiyoruz. Bu sebepten dolayı düşük ihtimal de olsa arada birkaç aksaklığın yaşanabileceğini unutmayın.
Yüzlerce GB veriyi klonlayacağınız için tüm süreç biraz uzun bir zaman alacaktır. Kullanılan sürücülerin hızına ve bağlantı noktası türlerine bağlı olarak, her şeyi tamamen kopyalamak saatler alabilir. Bu süre zarfında bilgisayarınızı tam olarak kullanamayacaksınız ve diskler çok çalışacak. Dizüstü bilgisayarlardaki hızlı SSD’lerin çalışırken masaüstündekileri oranla daha fazla ısındığını unutmayın. Klonlama işlemini yaparken mevcut SSD’nizi olabildiğince serin tutmanız önemlidir.
Adım Adım Klonlama
Mevcut SSD’nin içerisindeki tüm verileri yedeklediğinizden, yeni SSD’nizi bilgisayara taktığınızdan ve son olarak klonlama yazılımının hazır olduğundan emin olun. Tüm bunlar hazırsa klonlama işlemine başlayabiliriz. SSD’nin kullanılabilmesi için ilk olarak doğru bir şekilde biçimlendirilmesi gerekiyor.
1. SSD’yi Kullanılabilir Hâle Getirme
Yeni depolama birimi, başlatma/tanıtma işleminden geçmeden kullanılamaz. Bunu yapabilmek için de Windows Başlat düğmesine sağ tıklayın ve Disk Yönetimi’ni seçin. Bu kısımda yeni taktığınız depolama birimi de dahil olmak üzere sistemdeki tüm disklerinizi göreceksiniz.
Windows, yeni depolama birimi bağladığınızda sürücünün ayarlanması gerektiği konusunda sizi uyaracaktır. Değiştirdiğiniz depolama birimi de öncekiyle aynı olmalıdır. Şu anda GPT kullanıyorsanız bu seçeneği belirlediğinizden emin olun. Aksi takdirde, eski MBR seçeneğini seçin.
Bu süreç genellikle hızlı gerçekleşir. Tüm her şey tamamlandığında, disk yönetimi yeni depolama biriminin alanının büyük bir kısmını ayrılmamış olarak gösterecektir. Bu durum oldukça normal, çünkü klonlama işlemi klonlanmış tüm verileri bu alana aktaracaktır.
Klonladığınız sürücünün kapasitesi kopyaladığınız veriden daha azsa, fazladan alanın tamamını otomatik olarak kullanmayacağını unutmayın. Örnek olarak kullanılan birimde sürücünün boyutu 512 GB. Dolayısıyla da yeni ayarlanacak sürücü başlangıçta yine aynı boyutta olacak.
Bu durumu nasıl düzelteceğimizi birazdan ele alacağız.
2. Klonlama İşlemini Başlatın
Bu adımda eski SSD’nin klonlamasını başlatacağız. Bu aşamada Macrium Reflect 8 ya da kullanacağınız diğer yazılımı yükleyin. Program varsayılan olarak, tıpkı Windows Disk Yönetimi’nde olduğu gibi sisteminizde yüklü olan tüm depolama birimlerini size gösterecektir.
İlgili onay kutularının işaretlenmemiş olduğundan emin olarak klonlamak istemediğiniz tüm sürücüleri tıklayın. Sonrasında klonlamayı planladığınız sürücüyü o genel alana tıklayarak veya sürücüdeki her bölüm için ayrı kutuları işaretleyerek seçin.
Disklerin altında “Diski klonla” seçeneği görmelisiniz. Diski klonlama seçeneğine tıkladığınızda kaynak diski ve hedef disk için boş bir alanı görüntüleyen yeni bir pencere açılır.
İleri seçeneğini seçerseniz, klonlamayı daha ileri bir tarihe planlayabileceğiniz bir ekranla karşılaşacaksınız. Tekrar ileri seçeneğini seçerseniz uygulama size tüm eylemlerin özetini göreceksiniz.
Bir kez daha ileri seçeneğini tıklayarak onaylayın. Sonrasında size klonlama yapılandırmasının bir yedek dosyasını oluşturma seçeneği sunulur. Bu işlemi birden çok kez tekrarlamayı planlamıyorsanız bu adımı atlayabilirsiniz. Bu nedenle iki seçeneğin seçimini kaldırın ve ‘Tamam’ düğmesini tıklayın.
Klonlama olayının başlaması için son bir kez onay penceresi ile karşılaşacaksınız. İşlemi başlattıktan sonra işlem bitene kadar bilgisayarınızı kapatmamanız gerekiyor. Veri kopyalamanın engellenmemesi için bilgisayarınıza herhangi bir müdahalede bulunmayın.
Kopyalanacak ne kadar veri olduğuna ve SSD’nin hızına bağlı olarak tüm işlemler birkaç saat sürebilir.
3. Bilgisayarın Hangi SSD’den Önyüklendiğini Değiştirin
Artık bilgisayarınıza bağlı ve aynı verileri içeren 2 farklı SSD’niz bulunuyor. Ancak şu anda bilgisayarınız hâlen eski SSD’den önyükleme yapacaktır. Yenisine geçiş yapmak için ilk olarak sisteminizi tamamen kapatın.
Bundan sonraki aşamada eski SSD’nizi sökmeniz ve yerine yenisini takmanız gerekli. M.2 SSD montajı nasıl yapacağınızı merak ediyorsanız belirli zamanlayıcı verilmiş örnek videomuza bakabilirsiniz.
Videonun 8. dakikasından itibaren M.2 montajının nasıl yapıldığını detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz.
Montajı güvenli bir şekilde yaptığınızda sistemi tekrar açabilirsiniz. Bazı bilgisayarlar yeni donanım algılamasından sonra açılmak için birkaç kez yeniden başlayabilir. Yapmanız gereken tek şey beklemek. Klonlama, eski diskinizin bit halinde kopyasını ürettiğinden dolayı her şey olması gerektiği gibi ilerlemelidir.
Hatırlarsanız bu makalede 512 GB’lık bir SSD’yi klonlamak için 1 TB’lık SSD kullanmıştık. Ancak görüldüğü üzere yeni SSD’nin sadece yarısı kullanımda. Bunun nedeni, Reflect’in bölüm boyutlarını tam olarak kopyalaması. Bu nedenle yeni SSD yalnızca 512 GB bölümlenmiş alan gösteriyor.
4. Bölümlenmiş Boyutları Düzeltme
Bu problemi çözmek için MiniTool Bölüm Sihirbazı aracını kullanabilirsiniz. Yazılımı indirmek için resmi sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Ticari olmayan bir kullanımda genelde ücretsiz bir şekilde kullanabilirsiniz. Bölümleri taşımak ve yeniden boyutlandırmak için kullanabileceğiniz kullanışlı bir araçtır.
Örnekteki eski sürücü toplamda 4 ana bölümden oluşuyordu. Ana bölümle beraber toplamda 3 kurtarma bölümü bulunuyor. Yeni SSD’ye kopyalandığında, son bölümden sonraki tüm alan kullanılmadan bırakıldı. Bu nedenle, ayrılmamış alanı doğrudan ana Windows bölümünün yanında olacak şekilde taşımamız gerekiyor.
Bunu yapmanın en güvenli yolu ise, kurtarma bölümleri gibi küçük bölümleri sürücü alanının sonuna taşımaktır. Yazılımın SSD üzerindeki herhangi bir veriyi fiziksel olarak taşımadığına dikkat edin.
Taşımak istediğiniz bölüme sağ tıklayarak farklı seçeneklerle dolu geniş bir menüyü görebilirsiniz. Taşı seçeneğini seçin ve bölümü gitmesini istediğinizi yere taşımanızı sağlayan bir kaydırıcı içeren pencere ile karşılaşacaksınız.
Bu bölümde kaydırma çubuğunu en sağa doğru çekerek kurtarma bölümlerinin her birini sürücünün sonuna taşıyoruz.
Bu işlem, ayrılmamış alanı otomatik olarak Windows bölümünün yanına konumlandırır. Bölüm Sihirbazı programının sol alt köşesinde, Uygula seçeneğini seçerseniz her şey doğru yere taşındığında tüm bölümleri yeniden konumlandırma prosedürünü başlatır.
Windows bölümüne sağ tıklayıp Genişlet seçeneğini seçerek ayrılmamış alanın tümünü kullanmak için bu alanı seçin. Önceki sürücünün klonlanmış versiyonu artık SSD’nin tüm kapasitesini kullanacak.
Seçimi yaptıktan sonra Uygula seçeneğine tekrar tıklamanız ve işlem sonrasında da bilgisayarı yeniden başlatmanız gerekebilir. Tüm her şeyi doğru bir şekilde yaptıysanız başarılı bir şekilde eski SSD’nizi klonlayarak yeni bir depolamaya yükselttiniz demektir.
