RAM (Rastgele Erişimli Bellek), çoğu kişinin bildiği üzere hayati bir bilgisayar bileşeni. Bilgisayarın performansını, gecikmeleri, açılma sürelerini ve bilgisayarın genel çalışma şeklini doğrudan etkileyen bir donanım.
RAM uçucu bir bellek türü. Peki bu ne demek? Bilgisayarı kapattığınızda veya yeniden başlattığınızda içerisindeki tüm bilgiler kaybolur. Bir programı veya dosyayı açtığınızda, işlemci tarafından hızlı erişim için veriler önce RAM’e aktarılır. Belleğin veri aktarım hızı ve gecikme değerleri bilgisayarın performansını ve yanıt verme hızını artırabilir.
Sistem RAM’inizin ne kadar hızlı çalıştığı aslında frekans, bant genişliği, toplam kanal sayısı, miktar, çift veri hızı (DDR), gecikme süresi ve hatta işlemcinizin hızı/genel mimarisi gibi çeşitli faktörlere bağlı. Çoğu kişi “RAM hızından” bahsederken aslında bellek frekansına (saniyede işleyebildiği komut sayısı) atıfta bulunuyor. Ancak farklı faktörler olduğunu belirtelim.
Bellekleriniz Yavaş Çalışıyor Olabilir
Her şeyden önce bahsetmemiz gereken bir konu var. Örneğin DDR4-3200 şeklinde tanıtılan bir RAM satın aldınız. Bu RAM’leri sisteminize taktığınız anda doğrudan 3200 MHz hızda çalışmayabilir.
RAM hızları arasındaki performans farkı kullanım senaryosuna göre değişiyor. Ancak daha hızlı RAM kullandığımızda uygulamalar ve oyunlar daha hızlı yüklenir. Bununla birlikte, aynı anda daha fazla program çalıştırırken de etkisini hissederiz. Hepsi bir kenara, kullandığınız uygulama veya oyunun performansını doğrudan etkileyebilir.
Bellekleri tüm potansiyeliyle kullanmak için BIOS üzerinden anakarta bağlı olarak XMP, EXPO veya DOCP ayarını aktif etmeniz gerekiyor. Peki belleklerin hangi frekansta çalıştığını nasıl kontrol ederiz?
Sistemimdeki RAM’ler Kaç MHz’de Çalışıyor?
RAM’in hızını Windows üzerinden kolayca öğrenebilirsiniz fakat daha fazla detay için ek yardımcı programlar da kullanabilirsiniz.
Görev Yöneticisi
Yalnızca bellek hızını kontrol etmek istiyorsanız, en kolay yol Windows 10 ve Windows 11’in yerleşik Görev Yöneticisi’ni kullanmak:
- Görev Yöneticisi’ni açmak için Ctrl + Shift + Esc tuşlarına basın veya görev çubuğuna sağ tıkladıktan sonra Görev Yöneticisi’ne tıklayın.
- Performans sekmesine tıklayın.
- Ardından sol bölmedeki Bellek kısmına giriş yaptığınızda bazı bilgiler karşınıza çıkacak. Ekran görüntüsünde “Hız: 2667 MHz” şeklinde gördüğünüz gibi.
- Bir hatırlatma yapmamız gerekiyor. İşletim sistemi sürümünüze ve derlemesine bağlı olarak, Görev Yöneticisi’nde bellek hızınızın yarısı görünebilir. Örneğin benim belleklerim 2666 MHz’de çalışıyorken burada 1333 MHz şeklinde bir değer görebilirdim. Böyle durumlarda değeri ikiyle çarpmayı unutmayın.
Komut İstemi
- Çalıştır iletişim kutusunu açmak için Win + R tuşlarına aynı anda basın.
- Kutucuğa “cmd” yazın ve Enter tuşuna basın.
- Aşağıdaki komutu tırnak işaretleri olmadan yazın ve Enter’a basın.
“wmic memorychip get speed” 
Windows PowerShell
- Başlat menüsüne sağ tıklayın ve “Windows Powershell (Yönetici) seçeneğine tıklayın.
- Sonrasında tırnak işaretleri olmadan aşağıdaki komutu yazın ve Enter tuşuna basın:
“Get-CimInstance -ClassName Win32_PhysicalMemory | Format-Table Devicelocator, Manufacturer, Speed” - Burada hızla beraber ürüne bağlı olarak RAM üreticisi ve takılı olduğu yuvalar da görünecek:
CPU-Z: RAM Bilgileri Nasıl Öğrenilir?
Detaylı RAM bilgilerine ulaşmak için CPU-Z oldukça pratik bir yazılım. Buradan indirebilir ve bilgilere anında erişebilirsiniz.
CPU-Z Memory sekmesinde “DRAM Frequency” kısmı belleğin anlık çalışma frekansını gösterir. Belleğin “Double Data Rate” çalışma prensibinden dolayı burada mevcut hızın yarısını görürüz. Gördüğünüz değeri 2 ile çarpın.
Memory Sekmesi
- Type: Bilgisayarın RAM türü. (DDR2, DDR3, DDR4)
- Channel: Mevcut belleklerimizin hangi kanal modunda çalıştığı.
- Size: Sistemde halihazırda kullanılan bellek miktarı.
- NB Frequency: Kuzey Köprüsü’nün hızı.
Timings
Bu kısımda mevcut belleklerin çalıştığı hız ve gecikme değerleri yer alır.
- DRAM Frequency: RAM’lerin halihazırda çalıştığı frekans değerleridir ve yükseldikçe performansa olumlu etki eder. Tam sonuca ulaşmak için bu değeri 2 ile çarpmak gerekir.
- Latency (CL): RAM’lerin halihazırda çalıştığı gecikme değeridir. Bu değerin düşük olması daha iyidir ve değer düştükçe performansa olumlu etki eder.
- trCD, trP, trAS, tRFC: Bu değerler ise gecikmenin alt katmanlarını temsil eder. Bu ikincil ve üçüncül gecikme değerlerinin de düşük olması daha iyidir ve yine performansa etkisi vardır.
SPD Sekmesi
Bu sekmede ise sistemimizde takılı olan belleklerin tüm ince ayrıntıları bulunmakta. Aynı şekilde bu sekme de yeni RAM alırken bizim için oldukça önemli.
- Memory Slot Selection: Buradan mevcut RAM’ler arasında geçiş yapabilir ve ayrıntılarını görüntülemek istediğiniz belleği seçebilirsiniz. Ayrıca #Slot seçeneklerinin yanında bellek türü yer alıyor. (DDR3-DDR4 vb.)
- Module Size: Seçili belleğin kapasitesi.
- Max Bandwidth: Belleğin desteklediği maksimum bant genişliği hızı. Burada parantez içindeki saat değerini yine 2 ile çarpıyoruz.
- Modüle Manufacturer: Belleği üreten firmanın ismi.
- DRAM Manufacturer: Belleğin içinde yer alan çipi üreten firmanın ismi.
- Part Number: Üretilen RAM’in parti numarası. Bu numara bellek modelini bulurken oldukça kolaylık sağlayabilir.
- Serial Number: Üretilen RAM’in seri numarası
- Voltage: Belleğin çalışmış olduğu voltaj değeri.
BIOS ile RAM Kontrolü
BIOS’unuza girdikten sonra RAM hızlarınız genellikle ilk ekranda gösterilir. Ancak anakart modeli ve yazılımına bağlı olarak farklı bir menüye giriş yapmanız da gerekebilir.
Mac Cihazlar: Apple Kullanıcıları Nasıl Kontrol Edebilir?
- macOS işletim sisteminde Sistem Bilgileri (System Information) yardımcı aracıyla RAM bilgilerini kolayca görüntüleyebilirsiniz. Sistem Bilgisi penceresine giderek RAM hızı da dahil olmak üzere Mac’inizin belleği hakkında önemli bilgileri görebilirsiniz.
- Ekranın sol üst köşesindeki Apple simgesine tıklayın.
- Açılır menüde Bu Mac Hakkında’ya tıklayın. Belleğin yanında, Mac’inizin ne kadar RAM’e sahip olduğunu ve özelliklerini göreceksiniz.
MHz ve GHz Arasındaki Fark Ne?
RAM hızı genellikle MHz (megahertz) cinsinden görünür, ancak bazı tanılama araçlarında veya raporlarda GHz (gigahertz) cinsinden değerler görürseniz şaşırmayın. Farklı gibi görünse de ölçüm aynı.
1 GHz doğrudan 1.000 MHz’e eşit. Dolayısıyla 1867 MHz’lik bir RAM hızı 1,9 GHz olarak gösterilebilir ve yuvarlanabilir. CPU’larda sıkça gördüğünüz GHz kullanımı sadece büyük sayıların tüketiciler tarafından daha kolay anlaşılmasını sağlıyor. Yani tıpkı depolama alanı veya dosya boyutunu tanımlarken MB yerine GB kullanılması gibi.
RAM Nasıl Overclock Edilir?
Belleklerinizi daha yüksek hızlarda çalıştırmak istiyorsanız aşağıdaki makalemizi ziyaret edebilirsiniz:
