Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (World Intellectual Property Organization, WIPO), Çin merkezli kuruluşların son on yılda üretken yapay zeka ile ilgili en fazla patent başvurusunda bulunan kuruluşlar olduğunu açıkladı. Çin, yapay zeka patentleri konusunda ABD, Güney Kore, Japonya ve Hindistan’ı geride bıraktı.
ABD, 2014’ten 2023 yılına kadar 6.276 üretken AI patent başvurusunda bulundu. Çin ise 38.210 adetlik başvuruyla yaklaşık altıya katladı. Doğrusu başvurunun sayısı değil, hayata geçmiş projelerin sayısı ve dünya üzerindeki etkisi önemli. Ancak bu rakamlar, Çin’in ne kadar büyük çaba harcadığını açık bir şekilde ortaya koyuyor.
Üretken AI patent başvuruları yapan diğer 5 ülkeye de bakalım. Güney Kore 4.155, Japonya 3.409, Hindistan 1.350, İngiltere 714 ve Almanya 708 başvuru yapmış. Bu veriler Çin’in dünyanın teknoloji liderlerinden biri olmak için ne kadar uğraştığını göstermekte. Her ne kadar çip üretme kabiliyetinde Batı dünyasının gerisinde kalsa da, bu durum bilişimin yazılım boyutunda uzun süre geçerli olmayabilir.
Diğer taraftan Washington, Çin’in teknoloji hakimiyeti hayallerini engellemek için büyük çaba sarf ediyor ve ülkeye karşı çok sayıda yaptırım uyguluyor. Örneğin Beyaz Saray, yapay zeka hızlandırıcılarının yerel olarak geliştirilmesi için gerekli olan GAA teknolojisi ve HBM çiplerinin ülkeye ihracatını kısıtlamak istiyor. Ayrıca OpenAI, Hong Kong gibi bölgeleri de dahil olmak üzere Doğu Asya ülkesinden uzaklaşarak Tencent, Baidu ve Alibaba gibi Çinli firmaları üretken yapay zeka boşluğuna adım atmaya itti.
Üniversiteler ve araştırma kurumları, jeneratif AI gelişiminin birincil itici güçleridir. WIPO raporuna göre, listedeki ilk 20 patent sahibinden 19’u eğitim kuruluşlarından olup, Alphabet (Google) öne çıkan tek şirket. Ancak yayınlanan araştırma makalelerinin sayısıyla sadece dört numarada yer alsa da, en iyi patent sahipleri arasındaki tek özel şirketin büyük bir etkisi olduğu görülüyor.
Araştırmalarda “alıntı yapmak ve atıf yapmak” gibi bir şey var. Atıf yapmak, alıntıdan farklı olarak belirli bir bölüm olarak değil çalışmaların bütününün, yapılan çalışmaya örnek teşkil ettiğini belirtmek için kullanılmakta. Böylelikle açıklanan konu üzerinde farklı bir düşünce olarak, bir başkasının çalışmasına gönderme yaparak konu daha iyi bir şekilde açıklanabiliyor.
Alphabet, 2010’dan 2023’e kadar 47.568 atıf alan araştırmasıyla bu konuda ilk sırada yer alıyor. Kaliforniya Üniversitesi 26.090 atıfla ikinci sırada yer alırken, onu Université de Montréal ve Stanford takip ediyor. Meta ise 19.418 atıfla beşinci sırada yer almakta. Atıf alan ilk 20 kuruluştan yalnızca bir tanesi Çin kaynaklı. Çin Bilimler Akademisi, 15.674 atıfla listede kendine yer buluyor.
ABD-Çin çip savaşında ABD Çin’e karşı giderek daha fazla yaptırım uygularken, Çinli bilim insanları kalkınmayı ilerletmeye yardımcı olacak yenilikler yapmak zorunda kalıyor. Donanım konusunda bu çok daha zor olsa da, yazılım mühendisleri ve araştırmacılar programlama konusunda muhtemelen daha fazla seçeneğe sahip olacaktır.
