Birçoğunuz uygulamalarda veya Windows’ta gezinirken “donanım hızlandırma (hardware acceleration)” terimiyle karşılaşmışsınızdır. Bu seçeneği aktif etmeli misiniz yoksa etmemeli misiniz? Donanım hızlandırmanın ne olduğunu, ne işe yaradığını ve avantajlarını kısaca anlatacağız.
Donanım Hızlandırma Nedir?
Donanım hızlandırma, uygulamaların belirli görevleri, özellikle o görevi hızlandırmak için sisteminizdeki donanıma yüklediği bir süreç. GPU gibi donanımlar, yapılacak işlemleri sadece genel amaçlı CPU’da çalıştırmaktansa üzerine devralabilir, daha iyi ve daha verimli şekilde gerçekleştirebilir.
Hardware acceleration olarak bilinen çözümü CPU’nuzdan başka donanıma yüklenen bir görev olarak tanımlayabiliriz. Genellikle standart kullanıcılar için donanım hızlandırma ekran kartı ve ses kartıyla bağlantılı.
Örneğin, harici ekran kartı olmayan bir bilgisayarda oyun oynarsanız performans düşük olacaktır. Oynayabilseniz bile, performans harici GPU’ya sahip sistemle aynı olmayacak. Dahili olmayan grafik çipleri, CPU’nun aksine yüksek performanslı grafik işlemlerini gerçekleştirmek için tasarlanmakta. Ayrıca bazı iş yüklerinde merkezi işlem biriminin yükünü azaltabiliyor, daha verimli şekilde çalışabilecek uygulamalar GPU’ya yönlendiriliyor.
Grafik İşleme
Grafik işleme birimleri (GPU’lar), özellikle görüntü, animasyon ve videoların işlenmesini içeren görevlerde donanım hızlandırmanın önemli bir bileşeni. İster oyun oynuyor, ister simülasyon çalıştırıyor ya da yüksek çözünürlüklü videolar izliyor olun. Bu tür süreçlerde ağır iş yüklerini ekran kartı üstlenir.
CPU’nuz bir karedeki her bir pikseli (milyonlarca olabilir) hesaplamaya çalışmak yerine, görevi bu tür karmaşık, paralel hesaplamaları gerçekleştirmek için özel olarak tasarlanmış olan GPU’ya devreder. Bu da daha akıcı, daha yüksek kaliteli görseller elde edilmesini ve CPU’nun diğer görevleri daha verimli bir şekilde yerine getirmesini sağlar.
Ses İşleme
Ses kartları (ses yongaları), bildiğiniz üzere sadece ses sinyallerini işlemek için kullanılan özel donanımlar. Böylelikle sesle ilgili görevler CPU’dan alınarak daha net ve yüksek kaliteli ses elde edilebiliyor. Sonuç olarak hem işlemcinin iş yükü hafifliyor, hem de daha kaliteli ses elde edebiliyoruz.
Özel ses kartları özellikle müzik prodüksiyonu, oyun veya herhangi bir profesyonel ses uygulaması gibi ses kalitesinin önemli olduğu senaryolarda daha önemli. Ayrıca anakartların üzerinde modele bağlı olarak iyi veya kötü bir ses çipi bulunduğunu hatırlatalım. Bilgisayarınızdaki sesle ilgili her türlü işlem burada gerçekleşiyor.
Kaliteli özel ses kartları, uzamsallaştırma (3D ses efektleri), yankılanma ve birden fazla ses kanalını karıştırma gibi CPU’ya önemli bir yük getirecek görevleri yerine getirebiliyor.
Kriptografik İş Yükleri
Kriptografik hızlandırıcılar olarak da bilinen kriptografik işlemciler, verilerin şifrelenmesi ve deşifre edilmesiyle ilgili hesaplama açısından yoğun işlemleri gerçekleştirmek için özel olarak tasarlanmış donanımlar.
Anahtar çiftleri oluşturma, karma oluşturma veya RSA/AES gibi kriptografik algoritma yürütme gibi görevler oldukça ağır işler. Bu işlemlerin bir kriptografik işlemciye yüklenmesi daha hızlı ve daha güvenli veri aktarımları sağlayabilir; nitekim güvenli web taraması, çevrimiçi bankacılık gibi uygulamalar veya hassas verilerin iletildiği veya depolandığı herhangi bir senaryo için çok önemli.
Tethering Donanım Hızlandırması Nedir?
Tethering donanım hızlandırma pek yaygın olmasa da mevcut donanım hızlandırma tekniklerinden biri. Örnek olarak, bir Wi-Fi etkin noktası olarak hareket etmek için tethering donanım hızlandırmasını kullanabilir. Tethering ile ilgili görevleri daha verimli bir şekilde işleyen ve sistem iş yükünü azaltan özel bir Wi-Fi yongasına aktarabilirsiniz.
Tethering Bluetooth, kablosuz LAN ve fiziksel kablo üzerinden çalışmakta.
Donanım Hızlandırma Nerelerde Kullanılıyor?
Discord, Google Chrome, Spotify, Opera ve Microsoft Edge gibi birçok yazılımda donanım hızlandırma özelliğini görebilirsiniz. Örneğin Chrome’da grafik hızlandırmayı aktif ederseniz, görsellikle alakalı herhangi bir şey olduğunda işleri GPU devralacak.
Hardware acceleration, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok farklı alanda uygulanabilir:
- Grafik işleme birimi (GPU) kullanan bilgisayar grafikleri.
- Dijital Sinyal İşlemcisi (DSP) kullanarak dijital sinyal işleme.
- Sahada programlanabilir analog dizi (FPAA) ile analog sinyal işleme.
- Ses kartı kullanarak ses işleme.
- Bir ağ işlemcisi ve ağ arayüz denetleyicisi kullanarak bilgisayar ağı oluşturma.
- Kriptografik hızlandırıcı ve güvenli kripto işlemci aracılığıyla kriptografi işlemleri.
- Yapay zeka hızlandırıcı kullanarak yapay zeka.
- Çip üzerinde ağ ve sistolik dizi kullanarak bellek içi işleme.
- Sahada programlanabilir kapı dizileri (FPGA), uygulamaya özel entegre devreler (ASIC’ler), karmaşık programlanabilir mantık cihazları (CPLD) ve çip üzerinde sistem (SoC) aracılığıyla herhangi bir bilgi işlem görevi.
Güçlü bir ekran kartınız varsa, donanım hızlandırmayı etkinleştirmek GPU’nuzu oyunlarda ve desteklenen tüm kullanım durumlarında tam anlamıyla kullanmanızı sağlayacak. Google Chrome’da donanım hızlandırmayı aktif ettiğinizde, medya tüketmenize ve günlük rutininizde çok daha sorunsuz gezinmenize olanak tanınacak.
Adobe Premiere Pro gibi yazılımlarda video düzenlerken veya OBS gibi yazılımları kullanarak Twitch/YouTube yayını yaparken bu özelliği etkinleştirmenizi tavsiye ediyoruz. Böylelikle daha hızlı veri akışı, daha hızlı dışa aktarma süreleri ve yayın yazılımınızla daha iyi bir kullanıcı deneyimi elde edebilirsiniz.
Ne Zaman Devre Dışı Bırakılmalı?
Olumsuz yönlere de biraz değinelim. Bu işlev her şeyi hızlandırsa ve harika bir özellik olsa da, bazen yarardan çok zarar getirebilir. Kimi zaman uygulamalarda donanım hızlandırma kullanıldığında donma ve çökme sorunları sebebiyet verebiliyor. Hatta özellikle AMD ekran kartlarında olmak üzere sürücü çökmeleri de yaşanabiliyor. Böyle durumlar yaşadığınızda özelliği devre dışı bırakın. Problemlere bir çözüm olarak sürücü güncellemesi yapmayı deneyebilirsiniz.
Tüm uygulamaların donanım hızlandırma özellikleri ilgili donanıma ekstra yük bindirmekte. Eğer ekran kartınız biraz zayıf ise ve oyun oynarken bu uygulamaları çalıştırıyorsanız, yükü azaltmak için özelliği kapatabilirsiniz. İşte donanımsal hızlandırmadan uzaklaşmanıza sebep olabilecek nedenler:
- Bilgisayarınızın diğer bileşenlerine kıyasla nispeten güçlü bir CPU’ya sahipseniz, donanım hızlandırma belirli görevler için etkisiz olabilir.
- Bilgisayarınız, özellikle de GPU aşırı ısınıyorsa donanım hızlandırmayı kapatabilirsiniz.
- Donanım hızlandırma ayarlarınızı yöneten yazılım iyi bir iş çıkarmıyor olabilir veya CPU’nuzla çalışırken o kadar kararlı olmayabilir. Bu da GPU veya donanım hızlandırmayı kullanmak istememenizin bir başka nedeni.
- Donanım hızlandırmayı ne zaman kullanıp kullanmayacağınızı tam olarak kestiremeyebilirsiniz. Böyle durumlarda deneme yanılma yöntemiyle aktif edip etmeyeceğinize karar verebilirsiniz. Ek olarak, çoğu uygulama sistem donanımınıza bağlı olarak ayarı otomatik olarak değiştirebiliyor.
Donanım Hızlandırma vs Yazılım Hızlandırma
Yazılım hızlandırma, yazılımın belirli görevleri genel amaçlı yazılımdan daha verimli bir şekilde yerine getirmesi için özel olarak optimize edildiği bir yöntem. Bu optimizasyonlar, bir algoritmanın maksimum performans için ince ayarının yapıldığı algoritmik seviye veya belirli donanım özelliklerinden yararlanmak için programlama tekniklerinin kullanıldığı kodlama seviyesi gibi çeşitli seviyelerde gerçekleşebilir.
Belirli görevleri hızlandırmak için GPU’lar veya ses kartları gibi özel donanım bileşenlerinin kullanıldığı donanım hızlandırmanın aksine, yazılım hızlandırma CPU’ya ve onun çeşitli talimatları işleme yeteneğine dayanıyor. Yani yazılımsal hızlandırma daha çok yönlü, çünkü belirli bir donanım gerekmiyor ve daha fazla sayıda cihazda çalışabiliyor.
Ancak donanım hızlandırmanın vazgeçilmez olduğu yerler var. Eğer o işe yönelik özel donanımınız varsa çok daha iyi performans alabilirsiniz. Yazılım hızlandırma yalnızca sınırlı sayıda özel amaçlı uygulamada faydalı. Buna karşılık, donanım hızlandırma daha geniş bir yelpazedeki yaygın, grafiksel olarak yoğun görevler için yararlı.
Uzun lafın kısası, eğer performans ve kararlılık sorunları yaşamıyorsanız donanım hızlandırmayı kullanmaktan çekinmeyin.
Donanım Hızlandırmalı GPU Zamanlama Özelliği Nedir, Nasıl Açılır?
Donanım hızlandırmalı GPU zamanlama özelliği, Microsoft’un WDDM (Windows Ekran Sürücü Modeli) 2.7 paketinin bir parçası olarak kullanıcılara sunuldu. WDDM 2.7 yalnızca Windows 10 sürüm 2004 ve üzeri için aktif. Yani bu özelliği aktif edebilmemiz için yeni Windows sürümü kullanıyor olmamız gerekli. Ancak bunun yanında NVIDIA, AMD ve Intel gibi GPU üreticilerinin sürücü desteği şart.
Yeni GPU zamanlama özelliğinin temel görevi GPU’nun işletim sisteminden etkilenmeden entegre ve harici ekran kartlarının doğrudan kendi VRAM’ini yönetmesini sağlamak. Bize artısı ise oyunlar, çeşitli video ortamları ve uygulamalarda performans kazançları ve düşük gecikme süreleri olarak geri dönüyor. Ayrıca bunun yeni bir donanım özelliği değil, yeni bir API desteği olduğunu belirtmekte fayda var.
Özellik Nasıl Aktif Edilir?
Özelliğin etkinleştirilmesi ise oldukça basit.
- Windows Ayarları üzerinden Sistem menüsüne gidiyoruz.
- Sonrasında Monitör sekmesindeki “Grafik ayarları” seçeneğine tıklıyoruz.
- Sonrasında donanım hızlandırmalı GPU zamanlama (hardware-accelerated GPU scheduling) özelliğini aktif ediyoruz.
- Değişikliklerin geçerli olması için bilgisayarı yeniden başlatmamız yeterli.
WDDM 2.7 İçeriği
- Donanım hızlandırmalı GPU zamanlaması: DirectX / Vulkan / OpenGL gibi oyunlar ve uygulamalar için kullanılan API’den bağımsız olarak çalışır.
- Shader Model 6.5
- DirectX 12 Raytracing Tier 1.1
- DirectX 12 Mesh Shader
- DirectX 12 Sampler Feedback: Texture Streaming, Texture-Space Shading
- DirectX 12 Video Korumalı Kaynak Desteği
