“Üst düzey” masaüstü işlemciler zaman zaman kafa karıştırıcı terimlerle karşımıza çıkabiliyor. Bazı premium CPU’ların teknik özellik sayfasına veya tanıtımlarına baktığınızda “HEDT” şeklinde bir kısaltma görürsünüz. Peki HEDT bilgisayar tam olarak nedir? İş istasyonları ile arasındaki fark ne?
HEDT PC Nedir?
HEDT, “üst düzey masaüstü” anlamına gelen “high-end desktop” kelimelerinin kısaltması. Yani yüksek performans sunan üst sınıf bir bilgisayar olarak görebilirsiniz. “Üst sınıf” kavramı bir hayli geniş bir kavram ve kişiye göre değişebilir. Birçok tüketici bilgisayarı üst düzey olarak kabul ediliyor. Bu nedenle HEDT’yi açıklayan daha kesin bir tanım olmalı.
Intel bu terimi standart tüketici çiplerinin bir kademe üstünde, iş istasyonu/sunucu serisinin hemen altında konumlanan bir çip grubu olarak değerlendiriyor. High-end-desktop olarak bilinen işlemciler standart masaüstü işlemcilere göre daha üstündür. Daha fazla çekirdeğe, yüksek saat hızlarına, daha gelişmiş bellek desteğine ve bağlantı teknolojileri sunar. Fiyat etiketleri de haliyle yüksek.
Bununla birlikte, bir iş istasyonu veya sunucuya kurulum için uygun olmalarını sağlayan pek çok özellik HEDT CPU’larda bulunmaz. Kurumsal amaçlara yönelik olmaktan ziyade, bazı ağır iş yükleri üzerinde çalışan meraklılar için üretilmekte.
Siz sormadan biz söyleyelim, üzerinde durduğumuz güçlü CPU’lar oyunlara yönelik olarak üretilmiyor. Oyunları kolaylıkla çalıştırabilir mi? Evet. Bazı oyunlarda yüksek performans verebilir mi? Yine evet. Ancak fiyat/performans açısından baktığımızda asla oyuncu kitlesine yönelik değil.
Intel Pentium 4 Extreme Edition, HEDT terimini teknoloji terminolojisine sokan ilk işlemciydi. Tüketici yongalarıyla aynı şekilde tek çekirdeğe sahipti, ancak Hyper-Threading teknolojisiyle birlikte zamanına göre yüksek saat hızları sunuyordu.
Sonraki yıllarda çok çekirdekli Core işlemciler piyasaya çıkmaya başladı, Extreme Edition Serisi de değişime uğradı. Intel, “Core X” çiplerine çok iş parçacıklı görevler için fazla sayıda çekirdek entegre etmeye başladı. “Extreme Edition” markasından fiyatların yüksek olduğunu hemen kestirebilirsiniz. Bu işlemciler, daha fazla performans elde etmek için daha fazla ödeme yapmaktan çekinmeyen meraklılar için var.
Masaüstü ve sunucu alanında Intel’in ensesinden inmeyen AMD, HEDT platformunda da güçlü rakipler ortaya çıkarmayı başardı. “Threadripper” olarak adlandırılan işlemcileri görüyorsunuz bu canavarlar çok fazla çekirdeğe sahip demektir. Intel “X & XE” yongalara rakip olarak gelen Threadripper ilk başta 16 çekirdeğe kadar ulaşabiliyordu. AMD, sonrasında 64 çekirdekli modeller sunulmaya başladı.
HEDT ve İş İstasyonu Arasındaki Fark Ne?
İkisi arasında büyük farklar yok ve ince bir çizgi var. Hem HEDT hem de iş istasyonu çipleri pahalı bilgisayarlara yönelik ve daha karmaşık işler yapmak isteyen insanlar için. Bunun yanında, fiyatlandırma ve pazarlama farklılıklarının yanı sıra, sunulan özellikler açısından da ince farklılıklar söz konusu.
Daha önce de belirttiğimiz gibi, HEDT CPU’lar meraklılara yönelik olarak pazarlanmakta. Oyunlarının iyi çalışmasını isteyen meraklılara değil, kıyaslama yapmak, video düzenlemek, kod derlemek veya diğer CPU yoğun görevleri yerine getirmek isteyen meraklılara.
HEDT’ler için bir bakıma kurumsal bağlamda olması gerekmeyen ev tipi iş istasyonları diyebiliriz. İddialı bir pazarlama şekline sahipler ve fiyatları eşdeğer iş istasyonları ya da sunucu çipleri kadar yüksek değil.
Öte yandan, iş istasyonları da HEDT gibi yoğun işlemci görevlerini yerine getirir. Ancak kurumsal alan için daha iyi olan ve evdeki biri tarafından kullanılmayacak özellikler dahil edilir.
Örneğin, iş istasyonu yongaları çok sayıda PCI Express şeridi desteğiyle gelir. AMD’nin Threadripper Pro serisi 128 PCIe şeridiyle gelirken, standart Threadripper HEDT serisinde 64’e kadar şerit bulunuyor. Ayrıca sekiz kanallı bellekle birlikte daha fazla RAM kapasitesi sağlanırken, HEDT yongalar dört kanal bellek desteği içeriyor.
Kısacası, HEDT CPU’lar genellikle iş istasyonu yongalarının inceltilmiş versiyonlarıdır. Neredeyse aynı derecede güçlüdürler, ancak bazı kullanıcıların ihtiyaç duymayacağı özelliklerden yoksundurlar. Böylelikle daha düşük fiyat noktasıyla birlikte daha ulaşılabilir işlemciler ortaya çıkmış oluyor. İş istasyonu kadar olmasa bile ona yakın performanslar elde edebiliyorsunuz, hem de daha düşük fiyat bütçesiyle.
Basitleştirilmiş bir ifadeyle, HEDT’ler bir iş istasyonunun özüne sahip ev bilgisayarları.
HEDT İşlemci Pazarı
Öncelikle belirtelim, HEDT sınıfına dahil olan işlemciler standart tüketici modelleri gibi her yıl piyasaya sürülmüyor. Yeni seri için bazen iki yıl veya daha uzun süreler beklemeniz gerekebiliyor. Özellikle son yıllarda HEDT sınıfı işlemci piyasası daha durgun diyebiliriz.
Hem Intel hem de AMD bu yongaları yükseltmeyi durdurmakla kalmadı, piyasadaki mevcut yongalar da görünüşe göre mağaza raflarından kayboldu. Stoklarda az sayıda işlemci var ve liste fiyatına göre daha pahalılar.
Bunun birçok nedeni olabilir. Özel bilgisayar üreticisi Puget Systems, alt uç tüketici işlemcilerinin yüksek performans sunması nedeniyle HEDT’ye olan talebin azaldığını düşünüyor. Intel, artık verimlilik çekirdekleriyle birlikte 24 çekirdeğe ulaşan işlemciler üretmeye başladı. Öte taraftan AMD’nin Ryzen masaüstü CPU’ları da çok güçlü. Yani kurumsal olmayan bir kullanıcının ihtiyaç duyacağı çoğu iş yükü için yeterliler. Gerçekten daha fazlasına ihtiyacınız varsa, iş istasyonunuz için hem Intel Xeon W hem de AMD Threadripper Pro çipleri mevcut.
HEDT CPU’lar, eğer uygun fiyatla temin edilebilirse mükemmel bir seçim olabilir. Bir iş istasyonunun performansını ve yeteneklerini daha uygun fiyatlarla elde edebilirsiniz. Eğer bilgisayarınızdan para kazanıyorsanız, HEDT modelleri kendi maliyetini kesinlikle çıkaracaktır. Ancak ne yazık ki bu pazar segmenti yavaş yavaş ölüyor gibi görünüyor.
Özel Anakart Gerekli
Unutmadan belirtelim. Eğer HEDT sınıfı bir işlemci alıyorsanız, bir de ona uygun anakart almanız gerekiyor. Bu anakartların yonga seti ve soket tasarımı masaüstüne kıyasla tamamen farklı. AMD’nin HEDT platform “TRX50” gibi farklı şekilde isimlendiriliyor. Intel tarafında ise “W” harfi ile başlayan anakartlar mevcut.
AMD, çıktığı tarihlerde ses getiren “Threadripper 7000” işlemcilerini piyasaya sürmüştü ve sonrasında bir güncelleme yapmadı. Bu seri iki tipte piyasaya sürülmüştü: Birisi iş istasyonu merkezli WRX90 Pro platformu, diğeri ise 64 çekirdeğe, 48 PCIe Gen 5 şeridine ve yüksek RAM desteğine sahip, TRX50 yonga setini kullanan ve gerçekten sadece üst düzey masaüstü alanına hizmet eden makul bir şekilde sınıflandırılabilen Pro olmayan HEDT CPU’lar.
Intel ise en son Core i9-10920X ve Core i9-10980XE Extreme Edition gibi işlemcileri barındıran, artık eskidi diyebileceğimiz “X Serisi” işlemcilerini duyurmuştu. Sonrasında ise bir yenileme gelmedi. En azından bu kelimeleri kaleme aldığımız tarihlerde durum böyleydi.
