Monitör veya televizyon araştırması yaparken parlaklık konusuna özellikle bakarız, bu mühim bir konu. Ancak bu konuda kafa karışıklığı yaratan nits ve cd/m² (candela) gibi parlaklık seviyesiyle ilgili bazı terimler karşınıza çıkacak.
Birçok nedenden dolayı monitör alırken parlaklık seviyesini göz önünde bulundurmanız gerekiyor. Ekranınız doğrudan güneş ışığı altında veya bir pencerenin yanında olacaksa, ekran parlaklığı çok daha önemlidir. Hep monitör ve TV’lerden bahsediyor olsak da, candela ve nits gibi terimler dijital bilgi ekranı ve tabelalar için de geçerli olan ölçüm birimleri.
cd/m2 (Candela) Nedir?
cd/m2, metrekare başına kandela anlamına geliyor. Peki nedir bu kandela denilen şey? Kandela, ışık kaynaklarının parlaklığını ölçmek ve karşılaştırmak için kullanılan bir ölçü birimi. Örneğin bir projektörün veya bir el fenerinin ışık şiddeti kandelalarla ölçülür.
Kandela, “balina yağı mumları”na dayanan çok eski bir parlaklık ölçüsü. 1 kandela o zamanlar “standart” olan bu tür bir mumun yaydığı ışığın ölçüsünü gösteriyor. Başka bir deyişle kandela dediğimiz birim, ispermeçet balinasından (sperm whale) elde edilen mumsu bir madde üzerinde yanan en parlak mum alevinden gelen ışığa eşittir.
- Kandela (cd): Kabaca tek bir mumdan gelen ışığa eşit olan bir ışık yoğunluğu birimi.
- Metrekare (m²): ışığın yayıldığı alan.
- Yani 500 cd/m² değerindeki bir ekran, ekran yüzeyinin her metrekaresine 500 kandela ışık yayar. Bu birim teknik özellik sayfalarında yaygındır ve dünya çapındaki üreticiler tarafından kullanılır.
Özetle metrekare başına kandela (cd/m2), bir yüzeyin metrekaresine ne kadar ışık yansıtıldığını gösteriyor. Uluslararası Birimler Sistemi (System of Units, SI), ışığın dünya çapında aynı birimlerle ölçülmesini sağlamak için 1948 yılında kandelayı tanımladı.
Nits Nedir?
Monitör ve akıllı telefon gibi ürün incelemelerinde “nits” şeklinde bir söylem duymuş olmalısınız. Bu terim ekran içeren her türlü üründe karşınıza çıkabilir. Nits, herhangi bir ekranın parlaklığını ölçmek için kullanılan standart birim. Latince Nitere kelimesinden geliyor ve “parlama” anlamı taşıyor.
Aslında cd/m2 ile birim bakımından aynı. Bir nits metrekare başına bir kandelaya eşit. Dizüstü bilgisayarların, telefonların ve diğer ekranların yansıtabildiği ışık düzeyini tanımlamak için kullanıyoruz. Elinizdeki cihazlardaki ekran parlaklık miktarı genellikle nits cinsinden ölçülür.
Daha yüksek nits değeri daha parlak ekran anlamı taşıyor. Eğer akıllı telefonunuzun nits değeri düşükse, güneş ışığının altında ekranı göremeyecek seviyeye gelebilirsiniz. Bu yüzden çoğu zaman daha yüksek nit değeri tercih edilir.
Candela (cd/m2) vs Nits
Ekran parlaklığını belirtirken bazen sözünü ettiğimiz terimler birbirinin yerine kullanılabiliyor, bu da kafa karışıklığı yaratıyor. Her ikisi de parlaklık ölçümü olsa da, iki farklı değerin ölçümü ifade ediliyor; ışık yoğunluğu metrekare başına kandela ile belirlenirken, nits belirli bir alanın parlaklığını değerlendirmekte.
Kendinizi köşesinde bir lamba bulunan bir odada hayal edin. Alanın parlaklığını ölçmek için bir ışık ölçer kullanılırsa, sonuçlar “lux” cinsinden kaydedilecektir. Tersine, aynı odada bir televizyon çalıştırılırsa, ekran tarafından üretilen parlaklık nits cinsinden belirlenir ve lambadan gelen aydınlatma kandela cinsinden ölçülür. Nits ekranın herhangi bir yönden parlaklığını ölçerken, cd/m2 belirli bir yönden parlaklığı hesaplar.
Son kullanıcıların bilmesi gereken tek bir şey var: Bir nit, metrekare başına bir kandelaya eşit. Ancak “nit” Uluslararası Birimler Sistemi’nin bir parçası değil. cd/m² resmi ve bilimsel bağlamlarda kullanılırken, nits ise daha gündelik veya ticari ortamlarda kullanılıyor. Örneğin 500 nit parlaklığa sahip bir monitörünüz varsa, bu aynı zamanda 500 cd/m2 demek.
Şimdi, bir metre kare bir kutunun içine bir mum koyduğunuzu ve onu yaktığınızı düşünün. Mumdan çıkan ışık kutunun içindeki dört kenara da ulaşacaktır. Bu ışığın bu dört duvara ulaşma kapasitesine nit diyoruz. Nitekim nit, metrekare başına kandela olarak da ifade edilebilir (cd/m²). Bu kutunun içindeki iki mum iki nit, üç mum üç nit olacak ve bu böyle devam edecek.
Yani nit’ten bahsederken, bir ekranın eski bir balmumu mumuna göre göreceli parlaklığından ve ışık yoğunluğundan bahsediyoruz. Aynı kare kutunun içine 600 nit ekrana sahip bir akıllı telefon koyarsanız, tek bir mumdan yaklaşık 600 kat daha parlak olması gerekir.
Parlaklık Neden Önemlidir?
Dijital tabela, monitör veya herhangi bir ürün olabilir. Parlaklık, bir ekranın ne kadar ışık yaydığını ifade ederken yüksek ortam ışığına sahip olan yerlerde ekranın görünebilirliğini doğrudan etkiler.
Loş ışıkta yazı veya görseller kaybolma seviyesine gelebilir. Çok parlaksa, aşırı miktarda elektrik harcanabilir veya ekran gereksiz yere yoğun şekilde kullanılabilir. Loş ışıklı senaryolarda, örneğin ışıkların kapalı olduğu bir odada, düşük parlaklıkta bir ekranla idare edebilirsiniz. Ancak sorun ortamınızın geri kalanı da aydınlık olduğunda ortaya çıkıyor. Karanlıkta 50 nit ekrana bakmak kolaydır, ancak tam güneş ışığında hiç de kolay değildir.
İşte bu yüzden günümüzde nit oranları git gide yükseliyor. Örneğin Samsung Galaxy S22 Ultra, 1.750 nit’e ulaşan bir ekranla birlikte geliyor. Bu oldukça yüksek bir değer, güneş ışığı gelse bile ekranı rahat şekilde görebilirsiniz.
Referans olarak, 1.000 nit genellikle güneş ışığında görülebilir parlaklık seviyesi olarak kabul edilir. Yüksek parlaklık sunan ekranların avantajları olduğu gibi olumsuz yönleri de var. Yüksek parlaklığı çok uzun süre açık tutmak pil ömrünüzü olumsuz etkileyecektir, çünkü ekranınız parlak kalmak için daha fazla güç tüketmek zorunda.
Kullanım Kolaylığı
Parlak bir ekran, ekrandaki içeriği görüntülemeyi zahmetsiz hale getirerek göz yorgunluğunu azaltır. Metin okumak, film izlemek veya oyun oynamak daha kolay hale gelir. Bu da cihazınızı göz yorgunluğu yaşamadan daha uzun süre kullanabileceğiniz anlamına geliyor. Elbette aşırı yüksek parlaklık değerleri de iyi değildir.
Enerji Tüketimi
Ayarlanabilir parlaklık ayarlarına sahip bir ekran seçmek enerji verimliliğini optimize edecektir. Yüksek parlaklık ayarları daha fazla enerji tüketerek pil ömrünü azaltırken, çok az parlaklık gözleri yorabilir. Ayarları değiştirilebilen bir cihaz seçerek parlaklık ve pil ömrü arasında dengeli bir yaklaşım elde edebilir.
Görüntü Kalitesi
Ekranın parlaklığı, ekrandaki görüntü kalitesinin iyileştirilmesinde de rol oynuyor. Yüksek parlaklık daha iyi renk doğruluğu ve daha yüksek kontrast sağlayarak görselleri daha gerçekçi ve ilgi çekici bir görünümle hayata geçirir.
