Günlük hayatta en çok karıştırılan teknoloji başlıklarından biri USB standartları ve USB-C portları. USB 3.2, Gen 1, Gen 2, 2×2, USB 4, Thunderbolt 3, Thunderbolt 4 ve Thunderbolt 5 gibi ifadeler birçok kullanıcıyı tereddütte bırakıyor. USB-C’nin yalnızca bir port tasarımı olması ve hız standardı içermemesi de bu karışıklığın temel sebepleri arasında yer alıyor. Bu makalede tüm standartları en açık ve kesin hâliyle anlatıyoruz.
Hangi USB portu ne kadar hızlı, hangi kablo neyi destekliyor?
USB-C günümüzde telefonlardan bilgisayarlara kadar birçok cihazda kullanılan modern bir fiziksel bağlantı tipi. Ancak USB-C’nin kendisi hız, görüntü çıkışı veya veri kapasitesi belirlemiyor. USB-C portunun ne sunacağı tamamen cihazın desteklediği USB veya Thunderbolt standardına bağlı. Bu nedenle aynı USB-C portu bir cihazda USB 2.0 hızında çalışırken başka bir cihazda USB 4 veya Thunderbolt 5 performansı gösterebiliyor.
USB tarafındaki isim değişiklikleri de kullanıcıların kafasını karıştıran önemli bir unsur. USB 3.0, daha sonra USB 3.1 Gen 1 adını aldı ve bugün USB 3.2 Gen 1 olarak karşımıza çıkıyor. Bu üç isim tek bir standardı ifade ediyor ve maksimum 5 Gbps hız sağlıyor.
USB 3.1 Gen 2 ile USB 3.2 Gen 2 de aynı sınıfa ait ve 10 Gbps hız sunuyor. USB 3.2 Gen 2×2 ise çift veri hattıyla 20 Gbps seviyesine çıkıyor fakat özellikle dizüstü bilgisayarlarda bu desteğe çok az rastlanıyor. Harici SSD’lerin tam hızına ulaşmamasının en yaygın nedeni, kullanılan portun ilgili standardı desteklememesi oluyor.
USB 4 ise Thunderbolt 3 temel alınarak geliştirilen açık bir standart. 20 veya 40 Gbps hız destekliyor fakat USB4 etiketi tek başına garanti vermiyor. Üretici aynı ibareyi kullanarak 20 Gbps destekli bir port sunabiliyor. Bu nedenle cihaz özelliklerini kontrol etmek zorunlu hale geliyor.
Thunderbolt tarafı çok daha kesin kurallar içeriyor. Thunderbolt 3 ile USB-C üzerinden 40 Gbps hız, görüntü aktarımı ve PCIe iletişimi bir arada taşınabilir hâle geldi. Thunderbolt 4, minimum hız ve görüntü standartlarını zorunlu kılarak tutarlı bir yapı oluşturdu. Thunderbolt 5 ise 80 Gbps çift yönlü hız ve 120 Gbps’e kadar yükselen dinamik moduyla USB-C bağlantısının günümüzdeki en yüksek performansını temsil ediyor.
Kablo tarafı ise en karışık noktalardan biri. USB-C kabloları dışarıdan aynı görünüyor ancak içlerinde kullanılan iletken sayısı, hız destekleri ve güç kapasiteleri tamamen farklı olabiliyor. Bir kablo yalnızca USB 2.0 hızında çalışabilirken bir başka kablo 40 Gbps Thunderbolt aktarımına izin verebiliyor. Güç aktarımı tarafında da 60W, 100W veya 240W destekli kablolar bulunuyor. Bu nedenle kablo üzerindeki logolara bakmak güvenli ve performanslı kullanımın en kritik adımı.
Pratik hız tablosu oldukça net. USB 3.2 Gen 1 5 Gbps, USB 3.2 Gen 2 10 Gbps, USB 3.2 Gen 2×2 20 Gbps hız sağlıyor. USB4, Thunderbolt 3 ve Thunderbolt 4 40 Gbps seviyesinde bulunuyor. Thunderbolt 5 ise 80 Gbps temel hıza sahip.
USB-C portlarının görüntü aktarımı sunma zorunluluğu bulunmadığını da belirtmek gerekiyor. DisplayPort Alt Mode desteği olmayan portlar yalnızca veri aktarımı yapıyor. Bu nedenle cihaz üzerinde USB-C ibaresi görmek monitör bağlantısının garantilendiği anlamına gelmiyor.
