5D cam bellek, veri saklama dünyasında uzun süredir konuşulan teorik bir fikri somut bir ürüne dönüştürmeye başladı. İngiltere merkezli girişim SPhotonix, geliştirdiği cam tabanlı depolama ortamını laboratuvar aşamasından çıkararak gerçek veri merkezi senaryolarına taşımaya hazırlanıyor. Şirket, University of Southampton kökenli araştırmalardan doğdu ve 2024’te kuruldu. Şimdi ise “soğuk veri” için tasarlanan bu çözümün sahaya inmeye hazır olduğunu söylüyor.
5D cam bellek laboratuvardan veri merkezine çıkıyor
SPhotonix’in açıklamalarına göre teknoloji artık sadece deneysel bir gösterim değil. Önümüzdeki iki yıl içinde veri merkezlerinde pilot kurulumlar planlanıyor. Bu adım, şirketin Teknoloji Hazırlık Seviyesi’ni TRL 5’ten TRL 6’ya taşıma hedefinin merkezinde yer alıyor. Yani kontrollü ortamlar yerine gerçek operasyon koşullarında test süreci başlıyor. Girişim bugüne kadar 4,5 milyon dolarlık yatırım topladı ve bu fonu ticari hazırlık için kullanıyor.
Tek bir cam diskte beş boyutlu yazım
Sistemin kalbinde füzyon silika camdan üretilmiş 5 inçlik bir disk bulunuyor. Veri, femtosaniye lazerle oluşturulan nanoskobik yapılar sayesinde yazılıyor. Bu yapıların yalnızca konumu değil, yönü ve yoğunluğu da bilgi taşıyor. Böylece klasik üç boyutun ötesine geçiliyor. Sonuç olarak tek bir cam disk içinde 360 TB’a kadar veri saklanabiliyor. En çarpıcı iddia ise dayanıklılık tarafında: Uygun koşullarda verilerin 13,8 milyar yıl boyunca bozulmadan kalabileceği ifade ediliyor.
5D cam bellek hız ve maliyet tarafında nerede duruyor
Bugünkü prototiplerde yazma hızları yaklaşık 4 MB/s, okuma hızları ise 30 MB/s seviyesinde. Bu rakamlar mevcut arşiv sistemlerinin gerisinde kalıyor. Ancak şirketin yol haritası daha iddialı:
- 3–4 yıl içinde 500 MB/s sürekli okuma ve yazma hızları
- Yaklaşık 30 bin dolarlık yazıcı sistemi
- 6 bin dolar seviyesinde okuyucu donanımı
- 18 ay içinde sahada kullanılabilir okuyucu
Bu hedefler tutarsa teknoloji, performans algısını ciddi biçimde değiştirebilir.
Soğuk veri için neden cam tercih ediliyor
Cam tabanlı depolama, manyetik ya da yarı iletken çözümlerden farklı olarak enerji gerektirmiyor. Veri, fiziksel olarak hava boşluklu bir ortamda saklanıyor ve elektrik kesintilerinden etkilenmiyor. Erişim süresinin saniyelerle ölçülmesi sorun olmayan arşivler için bu yaklaşım oldukça mantıklı. Yedekler, devlet arşivleri ve uzun süre dokunulmayan kurumsal veriler bu kategoriye giriyor.
Microsoft’un Project Silica çalışmaları ve Cerabyte gibi girişimlerin seramik tabanlı çözümleri benzer hedeflere yönelmiş durumda. SPhotonix’i ayıran nokta ise uçtan uca bir servis kurmak yerine, medyayı ve optik platformu mevcut veri merkezi altyapılarına lisanslamayı tercih etmesi. Bu yaklaşım, entegrasyonu kolaylaştırabilir ve benimsenme süresini kısaltabilir. Asıl sınav, yoğunluk gösterilerinin ötesine geçip sistem düzeyinde rekabetçi bir çözüm sunup sunamayacağı olacak. Eğer bunu başarırsa, cam diskler uzun vadeli depolamanın sessiz ama kalıcı oyuncusu haline gelebilir.
