Bilgisayar, tablet veya telefon seçimi yaparken ekranın dış yüzey yapısı sadece görsel deneyimi değil, doğrudan göz sağlığını ve konforunu etkiliyor. Piyasada bulunan cihazlar temelde parlak (glossy) ve mat (matte) olmak üzere iki farklı panel kaplama teknolojisiyle karşımıza çıkıyor.
Parlak ekranlar cam benzeri pürüzsüz bir yüzeye sahipken mat ekranlar ışığı dağıtan özel bir anti-glare kaplama ile üretiliyor. Bu iki yüzey farkı kullanıcının ekran karşısında geçirdiği saatlerin sonunda yaşadığı göz yorgunluğu seviyesini belirliyor.
Göz sağlığını düşünenler için parlak ekran mı yoksa mat ekran mı daha iyi?
Parlak ekranlar renkleri daha canlı ve siyahları daha derin gösterme yeteneğine sahip oldukları için genellikle multimedya içeriklerinde tercih ediliyor. Ancak bu pürüzsüz yüzey çevredeki ışık kaynaklarını bir ayna gibi doğrudan kullanıcıya geri yansıtıyor.
Göz, ekrandaki metne veya görüntüye odaklanmaya çalışırken aynı zamanda cam yüzeyden yansıyan pencere, lamba veya kullanıcının kendi silüetiyle de mücadele ediyor. Bu durum göz kaslarının sürekli olarak iki farklı odak noktası arasında gidip gelmesine, dolayısıyla siliyer kasların aşırı zorlanmasına yol açıyor. Odaklanma çabasındaki bu karmaşa kısa sürede göz ağrısı ve bulanık görme gibi şikayetleri beraberinde getiriyor.
Mat ekranlar ise yüzeyindeki mikroskobik dokular sayesinde dışarıdan gelen ışığı tek bir noktada toplamak yerine farklı yönlere dağıtıyor. Bu dağılma özelliği sayesinde ekranda net bir yansıma oluşmuyor ve kullanıcı sadece ekrandaki içeriğe odaklanabiliyor.
Özellikle ofis ortamlarında veya pencere kenarı gibi ışığın kontrol edilemediği alanlarda mat ekranlar, gözü yoran parlamaları (glare) minimize ediyor. Işığın dağılması renklerin bir miktar daha donuk görünmesine sebep olsa da uzun süreli metin okuma ve kod yazma gibi odaklanma gerektiren işlerde mat yüzeyler göz sağlığını koruyor.
Dijital göz yorgunluğu sendromunun en büyük tetikleyicilerinden biri olan kamaşma sorunu, parlak ekranlarda kontrol edilmesi zor bir boyuta ulaşıyor. Kullanıcılar parlak ekranlardaki yansımayı engellemek için farkında olmadan ekran parlaklığını en üst seviyeye çıkarıyor.
Bu durum ise göze gelen mavi ışık miktarını artırarak retina üzerinde ek bir yük oluşturuyor ve uyku düzenini sağlayan melatonini baskılıyor. Mat ekranlarda ise düşük parlaklık seviyelerinde bile okunabilirlik korunduğu için göze giren toplam ışık miktarı daha dengeli kalıyor. Yani profesyonel kullanım ve uzun süreli ekran maruziyetinde mat ekranlar gözün odaklanma mekanizmasını yormadığı için sağlık açısından kesin bir üstünlük sağlıyor.
