Bütçenize uygun en iyi dizüstü oyun bilgisayarını almak istiyorsanız dikkat etmeniz gereken birçok ayrıntı vardır. Farklı üreticiler, birden fazla model dizüstü bilgisayarın birçok farklı yapılandırmasını piyasaya sürebilir. Resmi web sayfaları bile bazen kafa karıştırıcı ve eksik özellikler listeler. Aslında oyun için laptop alırken dikkat etmeniz gereken tüm detayları anlatmıştık. Ancak NVIDIA markalı dizüstülerde sık sık karşılaştığımız “Max-Q ve Max-P” ayrışmasını detaylıca ele almamız gerektiğini düşündük.
Bugün perakendecilerde baktığınız 10 bilgisayardan en az 8’i muhtemelen NVIDIA markalı GPU’ya sahiptir. Grafik yongaları söz konusu olduğunda giderek yaygınlaşan bir ayrım var ve buna çoğu kişi dikkat etmiyor. Bir oyun bilgisayarı alırken ilk olarak GPU’ya bakmamız gerektiğini konuşmuştuk, peki ne bu ayrım? Max-P (normal) ve Max-Q (daha düşük güçlü) GPU ile desteklenen bilgisayarlar.
Max-Q ibaresi her zaman perakende satış listelerinde belirtilmese de çok önemli bir detay. Başta oyunlar olmak üzere sistemin göstereceği performansı doğrudan etkiliyor. Şimdi NVIDIA grafik yongaları neden Max-Q (bazen Max-P) olarak işaretleniyor bunu anlatalım.
Max-Q Nedir?
Zorlu oyunların veya yüksek çözünürlüklü oyunların üstesinden gelebilecek bir dizüstü oyun bilgisayarı arıyorsanız, ancak genellikle oyun sistemlerinde gördüğümüz yüksek kalınlık, ağırlık ve gürültülü fanları Max-Q iyi bir teknoloji. Ancak ben en yüksek performansı istiyorum diyorsanız bu detayı gözden kaçırmayın.
Perakendecilerde gezinirken “RTX 2080 Max-Q” gibi bir tür Max-Q ekran kartı içeren modellerle karşılaşacaksınız. Max-Q, NVIDIA’nın ilk olarak 2017’de piyasaya sürdüğü ve üreticilerin oyun bilgisayarlarının özelliklerine göre güç/performans ayarlaması yapmasına imkan tanıyan bir GPU teknolojisi. Özetleyecek olursak, Max-Q ekini taşıyan bir ekran kartı daha hafif ve ince türde bir laptop için tasarlanmıştır. Bu nedenle maksimum TDP değerleri ve performansı biraz düşük olabilir.
Max-Q terimi biraz tuhaf görünüyor değil mi? Max-Q, NVIDIA’nın havacılık ve uzay dünyasından ödünç aldığı bir terim. Şirketin bir blog yazısında ayrıntılı olarak açıkladığı gibi, Max-Q bir uzay aracının maksimum dinamik basınca sahip olduğu zamanı temsil ediyor.
Bilgisayarlarda Max-Q teknolojisi, dizüstü bilgisayarların NVIDIA grafik teknolojisini çalıştırırken diğer oyun dizüstü bilgisayarlarından daha ince, daha sessiz ve daha enerji tasarruflu olmasını sağlamak amacıyla kullanılmakta. Genel olarak ekran kartlarının ısı yönetimi önemlidir. Hantal, gürültülü soğutma sistemleriyle birlikte kalın ve ağır dizüstü bilgisayarları kimse istemez.
Max-Q grafik kartları, verimliliği ve soğutma sistemlerini optimize etmek için tasarlandı. Böylece 4K oyun gibi ağır grafik iş yüklerini zarif dizüstü bilgisayarlarda çalıştırabilirsiniz. Max-Q dizüstü bilgisayarlar, 25cdm (desimetre küp) mesafeden, “ortalama” oyun iş yükleri ve oda sıcaklıklarıyla karşı karşıya kaldıklarında 40 dBA’lık en yüksek gürültü seviyesine sahip olmayı hedefliyor.
NVIDIA imzalı grafik çiplerinin Max-Q versiyonları sunulurken, AMD bu türde bir sınıflandırma yapmıyor: Radeon RX 7000M ve 7000S serileri var. Aralarındaki farka gelince, M serisinde güç serisinde güç sınırları daha yüksek iken S serisinde daha düşük. Aslında benzer görünüyor lakin AMD biraz daha farklı bir yol izliyor.
Max-Q ekran kartlarının yalnızca mobil pazarda, yani dizüstü bilgisayarlarda bulunduğunu belirtelim. Acer, Alienware, ASUS, Dell, Gigabyte, HP, Lenovo, MSI ve Razer olmak üzere birçok şirket Max-Q tasarımları kullanmakta. Kötü olan şu ki, satıcılar sistemlerinin Max-Q veya normal (bazen Max-P deniyor) mobil GPU kullanıp kullanmadığını her zaman açıkça belirtilmiyorlar.
Her mobil NVIDIA grafik alt sistemi, farklı bir güç konfigürasyonu için derecelendiriliyor. Örneğin laptop üreticileri, mobil GeForce RTX 2070 SUPER modelini 80W ve 115W arasında bir değerde kullanabilir. Bu derecelendirme dizüstü bilgisayarın tasarımına, soğutma sistemine, malzeme kalitesine ve ürün segmentine göre değişebilir. 80-90W’ta çalışan ve belirli termal standartları karşılayan RTX 2070 SUPER’li bir dizüstü bilgisayar “Max-Q” şeklinde tanımlanır. Zincirleri koparan, tam 115W güçte çalışan mobil RTX 2070 SUPER varyantı ise bu etikete ihtiyaç duymaz veya bazen “Max-P” olarak tanımlanabilir. Max-P’deki “P” harfi “performansı” temsil ediyor.
Daha az güç kullandığı için GeForce grafik sisteminin Max-Q sürümü daha düşük saat hızları sunar. Bir Max-Q sistemiyle mobil GPU’nuzdan mümkün olan en iyi performansı elde edemezsiniz, ancak NVIDIA Max-Q’nun boyut, termal ve gürültü standartlarını karşılayan bir cihazda iyi bir performans elde edebilirsiniz. Genellikle en hafif, ince ve şık görünen NVIDIA GPU’lu dizüstü bilgisayarlar “Max-Q” tipindedir.
Bir Max-Q dizüstü bilgisayar aldığınızda, taşınabilirlik, estetik, azaltılmış fan gürültüsü (40dBA veya daha düşük) ve daha uzun pil ömrü uğruna grafik performansından (genellikle en fazla %10-15) biraz ödün veren üst düzey bir makine satın almış oluyorsunuz.
Max-Q Grafik Çipleri Nasıl Çalışıyor?
Max-Q ibareli çipler, NVIDIA’nın “en yüksek verimlilik” için yaptığı optimizasyonlar sayesinde ince dizüstü bilgisayarlara sığabiliyor. Yani en iyi performansı sunmak için saat hızını, voltajları ve bellek veri yolunu artırmak yerine, belirli bir termal sınırda veya belirli bir ses çıkışı seviyesinde mümkün olan en iyi performansı sunacak şekilde ayar yapılıyor. NVIDIA’nın tanımlaması şöyle:
“İnce ve yüksek performanslı bir oyun dizüstü bilgisayarı tasarlamak, modern bilgi işlemdeki en zorlu işlerden biridir. Isı, enerji kullanımı, alan ve ağırlık, ince bir oyun dizüstü bilgisayarından elde edilebilecek performansı etkiler. NVIDIA, en yüksek verimlilik için mümkün olan her yönü optimize ederek mümkün olan en ince tasarımlardan maksimum performans elde etmek için bir dizüstü bilgisayar mühendisliği yaklaşımı olarak Max-Q’yu geliştirdi. Max-Q tasarımlarında çipler, sürücüler, termal ve elektrikli bileşenler, kontrol sistemi ve daha fazlası dikkate dikkate alınıyor.”
Max-P Nedir?
Max-P aslında Max-Q gibi resmi olarak NVIDIA tarafından ortaya atılan bir söylem değil. Max-Q olmayan, yani normal dizüstü bilgisayarlar GPU’ları bazen Max-P olarak isimlendirilebiliyor. “Maksimum performans” anlamına gelen Max-P, Max-Q olmayan dizüstü bilgisayarları tanımlamak için uydurulmuş bir şey.
Biraz önce verdiğimiz örnek üzerinden devam edersek, maksimum 115W’lık güç tüketimine ulaşabilen GeForce RTX 2070 SUPER GPU, bir dizüstü bilgisayar üzerinde “Max-P” olarak etiketlenebilir.
Bu noktada Max-Q olmayan grafikleri masaüstü GPU’lar ile kıyaslamayın. Tam güçten bahsetsek de yine aynı şekilde mobil platform için üretilen grafik işlemcileri ima ediyoruz. Örneğin, masaüstü sınıf RTX 2070 SUPER modeli 215W güç kullanıyor, yani neredeyse iki katı. Böylece yeşil takımın çiplerini üç gruba ayırabiliriz: Masaüstü, standart mobil (Max-P) ve mobil Max-Q.
Sistem geliştiricileri Max-Q etiketini almak için bazı standartları karşılaması gerekiyor. Max-P ise hiçbir standart gerektirmiyor. Uzun lafın kısası, tam güç yüksek watt ile çalışabilen, potansiyelini tam olarak kullanabilen mobil grafik sistemleri için kullanılan bir terim. Piyasada sayısız Max-P bilgisayar yer alabilir. Isı, ses ve performans durumunun ne olduğunu görmek için dizüstü bilgisayar incelemelerine ve kıyaslamalarına bakmanız gerekiyor.
Max-Q Yongaların Değişimi
NVIDIA, zaman içinde piyasaya sürdüğü serilerle Max-Q teknolojilerini de geliştirdi.
RTX 2000 Serisi
RTX 2000 serisi mobil ekran kartlarında bulunan 2. nesil Max-Q, özellikle verimlilik odaklı iyileştirmeler içeriyordu:
- Dynamic Boost (Dinamik Güçlendirme)
- Düşük voltajlı GDDR6 bellekler
- Advanced Optimus
- Yeni nesil regülatör verimliliği
- DLSS
Dynamic Boost, bir dizüstü bilgisayarın gücünü ve termal özelliklerini grafik silikonu ve CPU arasında paylaştırması için daha esnek bir yol sunuyor. Max-Q GPU, Dynamic Boost ile CPU’nun iş yükü hafiflediğinde %10’a kadar daha iyi performans ve daha yüksek kare hızları için 15W’a kadar daha fazla güç kullanabiliyor.
RTX 2000 serisi Max-Q çipler, internette gezinme veya video izleme gibi daha az yoğun iş yükleri için CPU’nun entegre grafiklerine geçerek dizüstü bilgisayarın pil ömrüne yardımcı olan Advanced Optimus teknolojisini destekleyebiliyor. Bu özellik her dizüstü bilgisayarda bulunmuyor ve üreticilere bağlı.
RTX 3000 Serisi
RTX 3000 serisiyle birlikte Max-Q’nun 3. nesli tanıtılmıştı. Bu seferki güncellemeler özellikle oyun hızına odaklanıyordu:
- Dynamic Boost 2.0
- WhisperMode 2.0
- Resizeable Base Address Register (BAR)
Dynamic Boost 2.0, önceki sürümden “daha büyük bir performans artışı” vaat ediyor ve kare bazında çalışıyor. Bu arada, WhisPerMode 2.0 daha sessiz performans için CPU, ekran kartı, PC sıcaklıkları ve fan hızlarını kontrol etmek için AI algoritmaları kullanmakta. Resizable BAR ise NVIDIA’nın AMD Smart Access Memory (SAM) teknolojisine cevabı. CPU’nuzun PCIe aracılığıyla “tüm GPU çerçeve arabelleğine bir kerede erişmesine” izin vererek performansı artırmayı amaçlıyor.
RTX 4000 Serisi
Mevcuttaki en yeni seri olan RTX 4000 “Ada Lovelace” ile 5. nesil Max-Q teknolojisine geçiş yapıldı. RTX 5000 serisinde de mutlaka az veya çok iyileştirmeler yapılacaktır. NVIDIA, aşağıdaki geliştirmelerle birlikte verimliliğin radikal bir şekilde arttığını ve oyun performansının geliştiğini söylüyor:
- NVIDIA DLSS 3 dizüstü bilgisayarlar için optimize edildi: Performansı, akustiği ve pil ömrünü 2 kata kadar artıran Whispermode ve BatteryBoost dahil olmak üzere Max-Q teknolojilerine yerleştirildi.
- Şimdiye kadarki en düşük voltajlı GDDR6 bellekler kullanıldı.
- Üç hızlı bellek kontrolü, GPU’nun dinamik olarak daha yeni, daha düşük güçlü bellek durumlarına geçmesini sağlıyor.
- Ada’nın yonga üstü belleği Max-Q için optimize edilerek bant genişliği iki katına çıkarıldı, boyutu 16 kat artırıldı ve saat geçişi iyileştirildi.
Max-P Her Zaman Daha mı Performanslı?
İstisna durumlar hariç olmak kaydıyla cevap evet. İstisnadan kastımız ne? Soğutma tasarımı güçlü olan ince bir Max-Q sistem, bazı durumlarda termal kısıtlamalara maruz kalan Max-P sistemden daha iyi veya aynı performansı gösterebilir. Söylediğimiz gibi, Max-P ekran kartlarının belirli bir standart yok. Dizüstü bilgisayar modeline, üreticisine, kalitesine ve soğutma tasarımına göre durum değişiklik gösterebilir. Ancak evet, Max-P genelde daha yüksek performans gösterir.
Özetlemek gerekirse Max-Q, mobil GPU’nun daha düşük güç limitine sahip kısıtlanmış bir versiyonu. Güç limiti aralığının en üst ucunda çalışan Max-P varyantı kadar iyi performans göstermez. Hatta şöyle bir örnek de verelim. Max-P tipindeki bir RTX 2060 Mobil GPU, RTX 2070 Max-Q GPU’ya çok yakın performanslar sergileyebilir.
Max-Q Dizüstü Bilgisayarlar Nasıl Anlaşılır?
Bazı üreticiler, RTX 3000 serisi piyasaya sürülmesiyle birlikte bir dizüstü bilgisayarın Max-Q teknolojisini kullanıp kullanmadığını teknik özellik sayfalarına eklemeyi bıraktı. Bu da işleri daha zor hale getiriyor.
İçinde ne olduğunu görmeden raftan veya bir perakendeciden dizüstü bilgisayar almamalısınız. OEM’lerin çoğu Max-Q modellerini özellikle belirtmese de, perakendeciler satış sayfasında “RTX 4050 Mobil Max-Q” gibi ibareler ekleyebiliyor. Eğer bu ibareyi göremiyorsanız, ürünle ilgili hem perakendeci hem satıcı sayfalarında “TGP değerlerini” bulmaya çalışın. Belirtilen TGP değeri sayesinde fikir sahibi olabilirsiniz. Daha düşük TGP değeri demek, Max-Q demek.
