Henüz yeni DDR5 sisteme geçtim, DDR6 da nerden çıktı diyebilirsiniz. Evet, teknoloji alanındaki ilerlemeler son hızıyla devam ediyor. DDR6 bellek standardının gelişimi henüz erken aşamalarda ve çok fazla detay yok. Hatta JEDEC’in henüz bir onayı bile yok. Ancak biz geleceğin RAM teknolojisi hakkında bilinen bazı detayları konuşacağız.
DDR6 Özellikleri
DDR6 için resmi bir standart olmadığından, bir DDR6 modülünün nasıl olabileceğine dair kesin özelliklere sahip değiliz. Son dönemde öne sürülen dahili JEDEC belgeleri ise biraz fikir sahibi olmamızı sağlıyor.
2024’ün başlarında çıkan söylentiler mevcut DDR5 standartlarına göre bant genişliğinin iki katına çıkacağına işaret ediyordu. Yani DDR6’nın 8.000 MHz ile 12.800 MHz arasında olması bekleniyordu. Sonrasında ortaya çıkan sızıntılar ise bant genişliğinin çok daha yüksek olacağını, standart yapılandırmalarda 17.600 MHz’e kadar ulaşabileceğini ve belirli modüllerde 21.000 MHz’e kadar hız potansiyelinin mümkün olduğunu gösteriyor.
Bu mümkün mü? Evet, mümkün. DDR5 alanında muazzam performans hızlarının kilidini açan CUDIMM teknolojisini anlatmıştık. DDR5-9600 hız değerine sahip CUDIMM çözümleri duyuruldu, DDR5-10000 bariyeri ise çok basit şekilde aşılacak. Sözün özü, DDR6 ile hızların ikiye katlanması hiç de şaşırtıcı olmaz.
Mobil cihazlara entegre edilen LPDDR6 hakkındaki söylentilere gelelim. Enerji verimliliğine odaklanan düşük güçlü (LP) modüller 10.667 MHz’den başlayacak, ancak 14.400 MHz düzeyine kadar ulaşabilecek.
Güç Tüketimi
Enerji verimliliğine gelince, DDR6’nın ihtiyaç duyduğu gücün DDR5’den daha az olacağı söyleniyor. Temel yapılandırmanın 1V’un altına düşüp düşmeyeceği ise henüz belli değil.
DDR4’ten DDR5’e geçişte olduğu gibi, yeni bellek neslinin özellik seti bir kez daha önemli ölçüde genişletilecek. Samsung, Micron, Nanya ve SK Hynix gibi ilgili tüm DRAM çip üreticileri bunu açıklamıştı.
Bellek modüllerinin enerji yönetimini izleyen geliştirilmiş PMIC (Güç Yönetimi devresi) ve daha da düşürülmüş besleme voltajına (VDIMM) ek olarak, parite kontrolü ve hata düzeltme için ECC özellikleri de daha da genişletilecek.
DDR6 Performansı
Gün yüzüne çıkan ilk bilgiler yeni teknolojinin inanılmaz derecede hızlı olacağını gösteriyor. Ayrıca güç tüketimi açısından daha verimli bir teknoloji olacak. Elbette şimdi kalkıp da DDR5’i atlayıp DDR6’yı bekleyecek halimiz yok. Gelmesi yıllar yıllar alacak.
DDR5 için ham özelliklerin iki katına çıkarılması, böylelikle genel bant genişliğinde büyük bir artış sağlanması bekleniyor. Elbette iki katlık artış doğrudan gerçek dünya performansında her şeyi iki kat hızlandırmayacak. Bellek performansını test eden kıyaslama uygulamaları şüphesiz büyük bir artış gösterecektir, ancak oyunlarda ve uygulamalarda farkın çok daha mütevazı olması muhtemel.
DDR4 hızları son dönemlerde 5000 MT/s seviyelerine kadar çıkmıştı. İlk DDR5 sürümleri minimum JEDEC standardı olan 4800 MT/s’ye ulaşıyordu ki kısa zaman içinde çok daha yüksek hızlar görmeye başladık. Hatta yakında DDR4 hızları ikiye katlanacak fakat buna rağmen DDR4 ile DDR5 arasında gerçek dünya performans farkı çok yüksek değil. Çoğu zaman %10’un üzerine de çıkmıyor.
DDR6’nın büyük bant genişliği kazanımları en azından çoğu kullanım senaryosunda sizi etkilemeyebilir. Öte yandan yeni işlemciler, ekran kartları ve depolama çözümleri piyasaya çıktıkça, DDR6’nın sağladığı ek bant genişliği daha değerli hale gelebilir.
Dört Bellek Kanalı
Görünüşe bakılırsa modül başına bellek kanalı sayısı DDR5’e kıyasla iki katına çıkarak dörde yükselecek. Bellek bankalarının sayısı da iki kat artarak 64’e çıkmakta ve bu da DDR4’e kıyasla dört kat artış anlamına geliyor. Bellek bant genişliğinin nesiller arası karşılaştırması ise şöyle:
- DDR: 3,2 GB/sn’ye kadar
- DDR2: 8,5 GB/sn’ye kadar
- DDR: 317,0 GB/sn’ye kadar
- DDR4: 28,8 GB/sn’ye kadar
- DDR5: 67,2 GB/sn’ye
- DDR6: 134,4 GB/s’ye kadar
Sonuç olarak, hızlı DDR6 bellek modüllerinin en az 134,4 GB/s bellek bant genişliği sağlayabileceği ve OC modüllerinin önemli ölçüde daha fazla bellek verimi sağlayacağı varsayılabilir. Gerçek dünya performansının nasıl olacağı bilinmez, fakat DDR4’ten DDR5’e geçiştekine kıyasla daha iyi sonuçlar görmemiz muhtemel.
DDR6 Çıkış Tarihi
Söylediğimiz gibi, DDR6 belleklerin yakın zamanda piyasaya çıkması beklenmiyor. Diyebiliriz ki halen ilk aşamalarda ve standart belirlenmedi bile. İlk taslağın 2024 sonu veya 2025 başlarında ortaya çıkması, özelliklerin belirlenmesi bekleniyor. Sonrasında ise gelişim sürecek. Bazı şirketler 2025 içinde bazı prototip ürünler tanıtabilir lakin bunların pazara ulaşması yıllar alabilir.
AMD ve Intel’in işlemcileri en az birkaç nesil daha DDR5 desteği sunacak. Dolayısıyla DDR6’nın pazara ulaşması en az 3-4 yıl alacaktır. Hatta daha da uzun süreler alabilir.
Spesifikasyon kararındaki gecikmenin JEDEC üyelerinin hangi sinyal standardını kullanacakları konusunda kararsız olmalarından kaynaklandığı bildiriliyor. Şimdiye kadar Non-Return-to-Zero (NRZ) sinyalizasyona yönelmiş durumdalar.
Samsung, DRAM ve SoC üreticilerinin yanı sıra diğer JEDEC üyeleriyle birlikte DDR6 bellek standardını tamamlamak için çalıştığını duyurmuştu. 2024 bitmek üzere ve bir gelişme yaşanmadı. Muhtemelen 2025’in ilk yarısında DDR6 ile ilgili şeyler duymaya başlarız. İlk duyduklarımız da yüksek ihtimalle sunucu/veri merkezi alanıyla ilgili olur.
Güney Koreli yarı iletken üreticisi SK Hynix’in baş mühendisi ise biraz daha uzun bir geliştirme aşaması bekliyor ve 2025’in sonundan önce geniş bir pazar lansmanı öngörmüyor.
Samsung’un Çalışmaları
Samsung, Tech Day 2021’de DDR6 ve evrimsel aşaması DDR6+ hakkında konuştu, yaklaşan bellek standardı hakkında detay vermişti. Güney Koreli şirket, o yıllarda DDR6 belleklerin 12.800 MT/s’ye kadar çıkabileceğini söylemişti. Ancak bunların yalnızca JEDEC tarafından belirlenen resmi standart hızlar olduğu ve hız aşırtmalı (OC) modüllerin çok daha yüksek seviyelere erişebileceğini hatırlatalım. Tıpkı DDR5 kitlerin 10.000 MT/s bariyerini aşması gibi.
Özel seçilmiş bellek modüllerine sahip RAM’lerin 16.800 MT/sn’ye kadar çıkacağı konuşuluyordu ki bu hızlar rahatlıkla aşılacak gibi görünüyor. DDR bellek standartlarının gelişimi saf bellek hızı açısından aşağıdaki gibi olacak:
| JEDEC Standardı | Hız Aşırtmalı Modüller | |
|---|---|---|
| DDR | 400 MT/s’ye kadar | 533 MT/s’ye kadar |
| DDR2 | 1,066 MT/s’ye kadar | 1,333 MT/s’ye kadar |
| DDR3 | 2,133 MT/s’ye kadar | 2,666 MT/s’ye kadar |
| DDR4 | 3,200 MT/s’ye kadar | 5,333 MT/s’ye kadar |
| DDR5 | 6,400 MT/s’ye kadar | 8,400 MT/s ve ötesi |
| DDR6 | 12,800 MT/s’ye kadar | 17.600 MHz ve ötesi |
Fiyatlar
Maliyet konusunda hiçbir veri yok lakin geçmişin tekrarını görebiliriz. DDR3’ten DDR4’e geçişteki veya DDR4’ten DDR5’e geçişteki gibi, ilk etapta bellekler pahalı olacak. Sonrasında zaman içinde yaygınlaşmaya başlayacak.
