Kanada’da yapılan yeni bir araştırma çocukların ekran başında geçirdiği sürenin artmasıyla akademik başarılarının düşmesi arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre ekran süresindeki her bir saatlik artış öğrenme standartlarını karşılama olasılığını yaklaşık yüzde 10 azaltıyor.
15 yıllık gözlem: ekran süresi ve başarı arasındaki bağlantı
Toronto’s Hospital for Sick Children (Sick Kids) ve St. Michael’s Hospital araştırmacılarının yürüttüğü çalışma 2008–2023 yılları arasında Ontario eyaletinde 3.000’den fazla çocuğu takip etti. Çocukların televizyon, DVD, video oyunları, bilgisayar veya tablet gibi cihazlar karşısında geçirdikleri süreler, ailelerin bildirimleri üzerinden kayıt altına alındı. Daha sonra bu veriler öğrencilerin 3. ve 6. sınıf düzeyinde uygulanan EQAO standart test sonuçlarıyla karşılaştırıldı.
Çalışmanın sonuçları ekran süresi arttıkça öğrencilerin hem okuma hem matematik testlerinde standartları karşılama olasılığının azaldığını gösterdi. Araştırmanın başyazarı ve Sick Kids’te çocuk sağlığı uzmanı olan Catherine Birken her bir ek saatlik ekran süresinin öğrenme performansına belirgin şekilde olumsuz yansıdığını belirtti.
Araştırmada ekran süresinin türüne göre bir ayrım yapılmadı. Yani eğitim içerikli bir videonun izlenmesiyle video oyunu oynamak arasında bir fark gözetilmedi. Bununla birlikte uzmanlar ekran başında geçirilen sürenin çocukların dikkat süresini kısaltabileceğini ve derinlemesine öğrenmeyi zorlaştırabileceğini ifade etti.
University of Ottawa öğretim üyesi Sachin Maharaj, araştırmaya katılmamakla birlikte bulguların literatürdeki benzer çalışmalarla örtüştüğünü belirtti. Maharaj uzun süreli ekran kullanımının odaklanma yeteneğini olumsuz etkilediğini ve bu durumun öğrenme süreçlerini zorlaştırdığını söyledi. Ayrıca ekran karşısında geçirilen sürenin sosyal etkileşim ve fiziksel aktiviteler gibi akademik başarıyı destekleyen diğer etkinliklerin yerini aldığını vurguladı.
Çalışan bir anne olan Anne Whitmore dört çocuğuna günde yalnızca bir saat ekran süresi tanıdıklarını söyledi. Akşam yemeklerinden sonra tüm cihazların kapatıldığını yalnızca kısa süreli televizyon izlemelerine izin verildiğini belirtti. Ancak Whitmore’a göre bu kuralları uygulamak her zaman kolay değil. Çocukların ısrarı ve teknolojinin cezbedici doğası ebeveynlerin sınır koymasını zorlaştırıyor.
Whitmore bazı okul yöneticilerinden öğrencilerin ekran başında geçirdikleri uzun süreler nedeniyle derslerde uykuya daldıklarını ya da dikkatlerini toplayamadıklarını duyduklarını aktardı. Bu durumun özellikle dijital cihazların çocukların günlük rutinine daha fazla girdiği pandemi sonrası dönemde yaygınlaştığı gözlemleniyor.
Ontario’daki bazı okullar ve okul yönetimleri çocukların yoğun ekran kullanımına yol açtığı gerekçesiyle Snapchat, Instagram ve TikTok gibi platformların arkasındaki teknoloji şirketlerine dava açtı. Bu uygulamaların çocukların dikkat mekanizmalarını değiştirdiği ve öğrenme süreçlerini olumsuz etkilediği ileri sürülüyor.
Araştırmayı yürüten Birken ise çalışmanın ebeveynleri suçlamak amacı taşımadığını vurguladı. “Bu bir suçlama ya da utandırma konusu değil,” diyerek ekran süresini yönetmenin aileler, öğretmenler, sağlık uzmanları ve politika yapıcıların ortak sorumluluğu olduğunu ifade etti.
Birken ekran kullanımını tamamen yasaklamak yerine nitelikli içeriklere öncelik verilmesinin önemine dikkat çekti. Canadian Paediatric Society’nin rehberine göre çocukların ekran başında ebeveynleriyle birlikte vakit geçirmesi ve eğitim amaçlı içeriklere yönlendirilmesi daha sağlıklı sonuçlar yaratabiliyor.
Whitmore aile olarak koydukları bir saatlik ekran süresi kuralının kusursuz olmadığını ancak işe yaradığını söyledi. Açık kurallar koymanın çocuklarla yaşanan tartışmaları azalttığını belirtti.
Elde edilen veriler ekran süresinin çocukların öğrenme süreçlerini etkileyebileceğini ve bu etkinin erken yaşlardan itibaren başladığını gösteriyor. Eğitim uzmanları ailelerin bilinçli adımlar atmasının bu süreçte önemli bir fark yaratabileceğini belirtiyor.
