Bilgisayar işlemcisi çalışırken yüksek ısı üretir. Bu ısı doğru şekilde soğutulmadığında performans düşer, sistem kararsız hale gelir ve donanım ömrü kısalır. İşlemci ile soğutucu arasında ısı transferini iyileştirmek için termal macun kullanılır. Macun, mikroskobik boşlukları doldurarak ısı iletkenliğini artırır. Ancak uygulama tekniği doğru yapılmazsa beklenen performans elde edilemez. Biz de termal macun çeşitlerini, doğru uygulama yöntemlerini ve bakım/tazeleme sürelerini adım adım aktarıyoruz.
Termal macun çeşitleri ve farkları
Termal macunlar genel olarak üç ana gruba ayrılır. Bunlar sırasıyla seramik, metal bazlı ve karbon bileşenli modeller. Her tür kullanım senaryosuna göre farklı avantajlara sahiptir ve ona göre seçim yapmak gerekir.
Seramik bazlı termal macunlar uygun fiyatlıdır ve elektrik iletmez. Bu da özellikle bilgisayar bileşenlerine yeni müdahale eden kullanıcılar için güvenli bir kullanım sağlar. ıIsı iletimi konusunda metal bazlı muadillerine göre daha düşük performans sunsa da standart kullanım için oldukça yeterli seviyededir.
Metal bazlı termal macunlar ise gümüş, alüminyum veya sıvı metal içerir. Yüksek ısı iletkenliğine sahip oldukları için en iyi soğutma verimini sunarlar. Ancak elektrik iletken olduklarından, yanlış uygulama anakart veya işlemci üzerinde kısa devre riskine neden olabilir. Bu nedenle daha deneyimli kullanıcılar tarafından tercih edilmesi uygundur.
Karbon bileşenli termal macunlar ise güvenli yapı ile yüksek performans arasında dengeli bir çözüm sunar. Uzun ömürlüdür ve zamanla kuruma ihtimali düşüktür. Karbon bazlı modeller hem oyun sistemlerinde hem profesyonel iş istasyonlarında yaygın kullanılır.
Termal macun uygulanmadan önce hazırlık
Termal macun sürmeden önce işlemci ve soğutucu yüzeylerinin tamamen temizlenmesi gerekir. Eski macun kalıntısı bırakmak ısı transferini olumsuz etkiler. Peki neler yapmak gerekiyor?
Öncelikle bilgisayarı tamamen kapatın ve güç bağlantısını kesin. Soğutucuyu söktükten sonra işlemci ve soğutucu tabanındaki eski macunu izopropil alkol ve hav bırakmayan mikrofiber bez ile silin. Temizleme işlemi tamamlandığında yüzey pürüzsüz ve kuru olmalıdır. Bu aşamada statik elektriği boşaltmak da önemlidir. Metal bir yüzeye dokunarak statik yükü atın.
Termal macun nasıl sürülür?
Termal macun doğru miktarda uygulanmalıdır. Az macun temas yüzeyini tam kaplamaz, fazla macun ise yalıtım etkisi yaparak ısı transferini düşürebilir. Bu nedenle doğru uygulama için aşağıda paylaştığımız üç yaygın yöntemi kullanabilirsiniz.
Nokta yöntemi
İşlemci yüzeyinin ortasına pirinç tanesi büyüklüğünde tek bir nokta halinde macun bırakılır. Soğutucu yerine sabitlendiğinde macun yüzeye eşit şekilde yayılır. Bu yöntem en güvenilir ve yaygın tekniktir.
Çizgi yöntemi
Dikdörtgen işlemci yüzeylerinde uygulanır. İnce bir çizgi halinde macun sıkılır. Soğutucunun baskısıyla macun tüm yüzeye yayılarak eşit kaplama sağlar. Özellikle Intel’in uzun IHS yüzeyine sahip işlemcilerinde tercih edilir.
Yayma yöntemi
Bazı macunlar spatula ile birlikte gelir. Macun ince tabaka halinde elle yayılır. Bu teknik daha hassas uygulama sağlar ancak tecrübe gerektirir. Fazla bastırmamak ve eşit tabaka oluşturmak önemlidir. Macun uygulandıktan sonra soğutucuyu işlemci üzerine hizalayın ve vidaları çapraz şekilde sıkın. Böylece baskı yüzeye eşit dağılır.
Macun uygulandıktan sonra sıcaklık kontrolü yapın
Montaj tamamlandığında sistemi açın ve sıcaklık değerlerini kontrol edin. Bunun için HWMonitor, CoreTemp veya MSI Afterburner gibi programlar kullanılabilir. Boşta sıcaklık ortalama olarak 30–45°C aralığında olmalıdır. Yük altında ise model ve soğutucu kapasitesine göre 70–85°C arası değerlendirilebilir seviyedir. Normalden yüksek değerler görülüyorsa uygulama yeniden yapılabilir.
Termal macun ne zaman yenilenir?
Termal macun zaman içinde kurur ve verim kaybeder. Bu süre kullanılan macun türüne, sistem kullanım yoğunluğuna ve çalışma sıcaklığına bağlıdır. Ortalama yenileme süresi 2–3 yıldır. Sıcaklık değerleri belirgin şekilde yükselmeye başladığında veya macun yüzeyinde kuruma ve çatlama fark edildiğinde yeniden uygulama yapılmalıdır. Ağır yük altında çalışan iş istasyonları ve oyun sistemlerinde bu süre 6-7 gibi daha kısa olabilir. Düzenli termal macun değişimi, işlemci performansını korur ve sistemin sessiz ve serin çalışmasını sağlar.
Dikkat: Soğutucu montajından önce metal plaka üzerinde jelatin olup olmadığını kontrol etmeyi unutmayın.
