Bilgisayar dünyasıyla biraz haşır neşir olan kullanıcılar mutlaka “otomatik sürücü güncelleme” yazılımlarıyla tanışmıştır. Kullanmasa bile bir yerlerde mutlaka rast gelmiştir. İnternet ortamında sürekli bu araçların faydaları ve olumsuz tarafları tartışılıyor. İşleri kolaylaştırmayı amaçlayan bu araçlar kullanılmalı mı? Kısa cevap hayır. Peki neden?
Otomatik sürücü güncelleme uygulamaları, esasında Windows’un tüm sürücü ihtiyaçlarını yönetmek için özel olarak tasarlanmış üçüncü taraf araçlar. Yaptıkları iş ise güncel olmayan sürücüleri düzenli olarak tarayıp tespit etmek ve otomatik olarak güncellemek. Bazı araçlar bunun yanında birçok farklı iş de yapabiliyor. Evet, ilk bakışta kulağa hoş geliyor her şeyin kendiliğinden gerçekleşmesi. Ancak sözünü ettiğimiz programlara pek güvenemiyoruz, sizlere de tavsiye etmiyoruz.
Sürücü nedir, ne işe yarar?
Aygıt sürücüsü, bir bilgisayara bağlı donanım bileşenlerini veya çevre birimlerini yöneten, bunların bilgisayarla sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlayan bir yazılım programıdır. Başka bir deyişle, PC’ye bağlı belirli bir aygıtı çalıştıran özel bir yazılım. Donanıma bir yazılım arayüzü sunarak işletim sistemlerinin ve diğer bilgisayar uygulamalarının donanım işlevlerine erişmesini sağlar.
Donanım, aygıt sürücülerinin aygıtla etkileşime girdiği bir bilgisayar veri yolu/iletişim alt sistemine bağlıdır. Sürücüler donanımla bağlantılıdır ve işletim sistemine özgü olarak çalışır. Cihaz sürücüsünün birincil amacı, bilgisayarların ve ağ donanım bileşenlerinin belirli aygıtlarla arayüz oluşturmasına ve etkileşime girmesine izin vermek. Belirli bir aygıt türüyle ilgili olarak çekirdek tarafından yapılan istekleri ele alırlar. Aygıt sürücüleri, bilgisayarın işletim sisteminin ve uygulamaların aygıta erişebileceği veya aygıt için istekte bulunabileceği mesajları ve mekanizmaları tanımlar. Ayrıca bilgisayara iletilmek üzere aygıt yanıtlarını ve mesajlarını da işlerler.
Özetle sürücüler bilgisayarımız için çok çok önemlidir. İşletim sistemi ve donanım driver dediğimiz bu aracılar sayesinde iletişim kuruyor. Sürücüler olmasaydı, Windows yeni bir çevre birimi veya ekran kartıyla kartıyla karşılaştığında ne yapacağını bilemezdi. Windows bilindiği üzere bir dizi varsayılan sürücüyle birlikte geliyor. Bu sayede takılan cihazları fazla vakit kaybetmeden kullanabiliyoruz fakat dediğimiz şey her sonradan takılan aygıt için geçerli değil.
Neden sürücü güncelleme uygulamaları kullanmamalıyız?
Sürücü yazılımlarının çoğu, Potentially Unwanted Application (Potansiyel Olarak İstenmeyen Uygulama) olarak etiketleniyor. Bazıları PC bakım araçları olarak da biliniyor. Üstelik bunlara düzenli ödeme yapan kullanıcılar var. Eğer kullandıysanız görmüş olmalısınız: Çoğu reklamlarla doludur, performans düşüşleri hakkında sürekli rahatsız edici bildirimler gönderir.
Güvenlik riskleri ve kötü amaçlı yazılımlar
Bazı programlar sadece reklam yazılımı içeriyor ve sahte. Deneme sürümü bulunmazken satın almanız için size premium sürümü satın almanızı zorlayabilirler. Öte yandan, sürücü güncelleme yardımcı programlarının kötü amaçlı yazılım dağıtmak için kullanıldığına dair haberler dolaşıyor. Güvenilir olmayan kaynaklardan bir güncelleyici indirirseniz, sisteminizin güvenliğini tehlikeye atma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Siber tehditlerin sayısı giderek artıyor. Windows da zaten milyarlarca kullanıcısı olan bir işletim sistemi olduğu için birçok kötü niyetli kişinin radarında.
Bu araçlar bazen güvenlik önlemlerinin çok az olduğu veya hiç olmadığı web sitelerinde dağıtılıyor, siber suçluların indirme dosyalarına zararlı yazılımlar yerleştirmesini kolay hale getiriyor. Kötü amaçlı yazılımlar kişisel bilgilerinizi çalan casus yazılımlardan bir ücret ödeyene kadar sisteminize erişiminizi engelleyen fidye yazılımlarına kadar çeşitlilik gösterebilir. Dikkatli olmak ve bilgisayarınıza yüklediğiniz tüm yazılımların güvenilir bir kaynaktan geldiğinden emin olmak çok önemli. Sonuç olarak, gereksiz üçüncü taraf uygulamalardan kaçınmanızı veya ille de kullanmak istiyorsanız dikkatli olmanızı tavsiye ediyoruz.
Uyumluluk sorunları, kararsızlıklar ve hatalar
Yardımcı programlar yanlış sürücüleri yükleyerek sistem kararsızlıklarına yol açabilir. Yani aslında sisteminizde hiçbir problem yokken problem sahibi olabilirsiniz.
Üçüncü taraf araçlar aracılığıyla edinilen sürücü güncellemeleri, sisteminiz veya donanımınızla her zaman uyumlu olmayabilir. Uyumsuzluk sistem çökmelerine, donanım arızalarına ve veri kaybına yol açabilir. Bu araçlar genellikle çeşitli cihazlarla uyumlu olması gereken genel sürücüler kullanır, sisteminizin belirli yapılandırmalarını veya özelleştirmelerini dikkate almayabilir. Sürücü güncelleme uygulamalarıyla yaptığınız güncellemelerin getirdiği sorunlar başınızı fazlasıyla ağrıtabilir. Hatta sorunlarla boğuşmak yerine güncel olmayan sürücüleri tercih ederiz.
Performans düşüşü
Bu söylediklerimizin hepsi mutlaka olacak diye bir kaide yok fakat başınıza gelme ihtimali var. Üçüncü taraf araçlarla güncelleme yaptığınızda, diğer olası problemlerin yanı sıra sistem performansında düşüş yaşanabilir. Neden mi? Belirli donanım yapılandırmanız için optimize edilmemiş sürücüler yüklenebilir ve bu da performansın düşmesine, hatta yeni hatalara ve aksaklıklara yol açabilir. Sisteminizin verimliliğini artırmak yerine, bu tür bir aracı kullandıktan sonra daha yavaş yanıt süreleri, azalmış işlevsellik veya beklenmedik sistem davranışlarıyla karşılaşabilirsiniz. Her donanım için kendine özel onaylanmış sürücülerin kullanılması daha sağlıklı.
Depolama alanı
Diğer potansiyel sorunların yanı sıra, ismine bağlı olarak sürücü programları diskinizde yüksek yer kaplayabilir.
Garanti konusu
Bu belki birçok kişinin önemsemediği bir konu. İstediğiniz zaman yazılımı kaldırabilirsiniz veya temiz sistem kurulumu yapabilirsiniz. Ancak ne zaman ne olacağını bilemeyiz. Resmi olmayan sürücü araçlarının kullanılması bazen donanımınızın garantisini geçersiz hale getirebilir. Üreticiler genellikle cihazlarında yalnızca resmi sürücülerin kullanılması gerektiğini belirtiyor. Üçüncü taraf bir sürücü hasara veya sorunlara neden olursa, üretici garanti kapsamında onarım veya değiştirme masraflarını karşılamayabilir. Durumu tespit ederlerse olumsuz yanıtlar alabilirsiniz.
Gizlilik
Üçüncü taraf sürücü güncelleme araçları, hangi sürücülerin güncellenmesi gerektiğini belirlemek için sistem bilgilerinize erişim gerektiriyor. Bu durum, bilgisayarınızın yapılandırmasıyla ilgili hassas verileri harici bir kuruluşa emanet ettiğiniz için gizlilik endişelerine yol açabilir. Bazı kötü niyetli araçlar, sürücü güncellemeleri dışındaki amaçlarla (hedefli reklamcılık veya izniniz olmadan üçüncü taraflara satış gibi) gereğinden fazla bilgi toplayabilir veya verilerinizi kullanabilir.
Windows 11 zaten bu işi yapıyor
Windows 11 sürücüleri güncel tutma konusunda zaten iyi bir iş çıkarıyor. Eski Windows sürümleri driver meselesinde bu kadar başarılı değildi ama Windows 11’in hakkını yemeyelim. Güncelleme süreci Windows Update’in bir parçası olarak sessizce çalışıyor ve abonelik gibi bir şeye de gerek yok. Windows’un yaptığı güncellemeler belki size en güncel sürücüleri sunmayabilir, ancak en azından sorunlu sürücü yüklenmiyor. İşletim sistemi düzgün çalışıyor, bileşen arızalanma gibi bir durum da yok. Böyle bir şey yaşansa bile çok nadiren olur. Windows Update ile gelen sürücüler resmi ürün kaynakları tarafından gönderiliyor, Microsoft tarafından da onay alıyor.
Manuel kurulum
İşi herhangi otomatik bir yazılıma bırakmak zorunda değiliz. En iyi tercih, donanıma ait yazılımı kendi çabalarımızla ve özenle bulmamız. Zaten artık çoğu donanımın sürücüsü resmi web sayfalarında yer alıyor. Yer almıyor olsa bile, farklı kaynaklardan indirme yaparken en azından ne yaptığımızı, ne tercih ettiğimizi biliyoruz.
Özel sürücüler
Bazı donanımlar belirli sürücü sürümlerine ihtiyaç duyabilir, eski olduğu için uyumlu sürücüyü bulmak zahmet olabilir. Böyle durumlarda ilk yapmanız gereken şey üreticilerin resmi web sayfalarına yönelmek. Eğer sonuç alamadıysanız Technopat Sosyal’de konu açarak tecrübeli kişilerden yardım alabilirsiniz.
Neden sürücüleri güncelleriz?
Donanımın türüne de bağlı olarak, bazı şirketler sık sık, bazı şirketler ise ender olarak sürücü güncellemesi sağlıyor. Bu güncellemelerin temel amacı hataları gidermek, performansı artırmak, uyumluluk sağlamak ve optimizasyon sağlamaktır. Nadiren de olsa sürücü güncellemeleri yaptığımızda çeşitli sorunlarla karşılaşabiliyoruz. Ancak genel olarak, neredeyse her zaman driver güncellemeleri kullanıcının, son tüketicinin faydasınadır.
Sürekli güncellemeye ihtiyaç yok
Tüm sürücülerinizi düzenli olarak güncel tutmanız gerektiği gibi yanlış bir kanı var. Belirli donanımlar için çok sık güncelleme yayınlanabiliyor evet. Ancak bilgisayarınızdaki çoğu donanım için sürücüleri bir kez kurarsınız, sonra uzun zaman boyunca bir şeye dokunmazsınız. Sözün özü, sırf bunun için de ne idüğü belirsiz programları kullanmanıza gerek yok.
Resmi güncelleme araçları
Ek olarak, artık çoğu donanım üreticisinin kendi özel güncelleyicileri var. Örneğin dizüstü bilgisayarlar MyASUS, MSI Center, Lenovo Vantage ve Acer Care Center gibi yardımcı yazılımlarla birlikte geliyor. Bu yazılımlardan birçok ayar yapabilir, aynı zamanda güvenli şekilde sürücülerinizi güncelleyebilirsiniz. Ekran kartlarına gelince, AMD Radeon Software Adrenalin ve NVIDIA App gibi araçlar işinizi kolaylaştırıyor.
WHQL sürücüler tercih etmeye özen gösterin
Windows Hardware Quality Labs (Windows Donanım Kalite Laboratuvarları) kelimelerinin kısaltması olan WHQL, işletim sistemleriyle uyumluluk için donanım ve sürücülere yönelik test hizmetleri sağlayan bir Microsoft platformu. Birçoğumuz Windows kullanıyoruz ve GPU üreticileri de sürekli Windows için sürücüler hazırlıyor. Bazı sürümler büyük değişikliklerle gelirken bazıları da çok küçük yenilikler getiriyor.
En basit tabirle, WHQL testlerinden geçen sürücüler Windows işletim sisteminde kullanıma yatkın, sorunsuz ve kararlı olarak bilinir. Temelleri Windows XP’ye kadar dayanıyor. Eskiden Microsoft Compatibility Labs (MCL) olarak biliniyordu. Microsoft, WHQL programını Winqual veya Windows Quality Online Services olarak da adlandırmakta.
WHQL, Windows platformu için yüksek kaliteli PC sistemlerini ve bileşenlerini tanımlamayı amaçlayan Microsoft tarafından kurulmuş bir iş programı. Donanım ve yazılım ürünlerinin Microsoft Windows işletim sistemi ile uyumluluğunu ve güvenilirliğini doğrulamak üzere geliştirildi. WHQL Sertifikasyonu, Microsoft tarafından Nisan 2021’de hayata geçirilen bir politika niteliğinde. Yazılım geliştiricisi, o tarihten itibaren sürücüleri dijital olarak imzalamak için kod imzalama sertifikalarını kabul etmeyeceğini ve sürücüler için WHQL testi gerekeceğini bildirmişti.
