Takvim uygulamasının sağlık verilerinize erişmesi gerçekten gerekli mi? Basit bir hesap makinesinin rehberinize ulaşmak istemesi normal mi? Akıllı telefonlardaki birçok uygulama, kullanıcıların farkında bile olmadığı ölçekte kişisel veri topluyor. Üstelik bu uygulamaların büyük bölümü, milyonlarca kişinin her gün kullandığı popüler servisler.
Uygulama geliştiricilerinin sunduğu “ücretsiz hizmetin” bedeli çoğu zaman kullanıcı verileri oluyor. Reklam, pazarlama, analiz ve kişiselleştirme adı altında toplanan bu veriler, bazı durumlarda üçüncü taraflarla da paylaşılıyor. Üstelik bu süreç her zaman açık ve şeffaf ilerlemiyor.
En fazla veri toplayan uygulamalar hangileri?
En Fazla Kişisel Veri Toplayan 20 Uygulama
Not: Yüzdeler, uygulamaların farklı amaçlarla topladığı/ paylaştığı kişisel veri oranlarını gösterir.
| Sıra | Uygulama | 3. Taraf Paylaşım (%) | Reklam/Pazarlama (%) | Analitik (%) | Kişiselleştirme (%) | İşlevsellik (%) | Diğer (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Facebook / Messenger En yüksek | 68.6 | 68.6 | 85.7 | 71.4 | 91.4 | 71.4 |
| 2 | Instagram / Threads | 68.6 | 68.6 | 85.7 | 71.4 | 91.4 | 71.4 |
| 3 | 37.1 | 37.1 | 68.6 | 65.7 | 74.3 | 71.4 | |
| 4 | Amazon | 5.7 | 25.7 | 54.3 | 25.7 | 68.6 | 57.1 |
| 5 | YouTube | 31.4 | 34.3 | 45.7 | 34.3 | 65.7 | 11.4 |
| 6 | X (Twitter) | 28.6 | 28.6 | 42.9 | 37.1 | 51.4 | 25.7 |
| 7 | Uber Eats | 31.4 | 42.9 | 45.7 | 34.3 | 60.0 | 0.0 |
| 8 | PayPal | 8.6 | 25.7 | 25.7 | 25.7 | 54.3 | 65.7 |
| 9 | Uber | 0.0 | 40.0 | 51.4 | 42.9 | 57.1 | 0.0 |
| 10 | 22.9 | 25.7 | 48.6 | 28.6 | 62.9 | 0.0 | |
| 11 | Amazon Prime Video | 8.6 | 22.9 | 42.9 | 17.1 | 45.7 | 40.0 |
| 12 | Google Pay | 14.3 | 17.1 | 51.4 | 28.6 | 65.7 | 0.0 |
| 13 | Spotify | 17.1 | 20.0 | 42.9 | 28.6 | 57.1 | 2.9 |
| 14 | Snapchat | 14.3 | 22.9 | 37.1 | 37.1 | 54.3 | 0.0 |
| 15 | Google Maps | 17.1 | 0.0 | 54.3 | 34.3 | 62.9 | 0.0 |
| 16 | TikTok | 22.9 | 14.3 | 25.7 | 17.1 | 60.0 | 17.1 |
| 17 | Bumble | 2.9 | 25.7 | 28.6 | 31.4 | 51.4 | 11.4 |
| 18 | Gmail | 8.6 | 8.6 | 48.6 | 28.6 | 57.1 | 0.0 |
| 19 | Duolingo | 20.0 | 11.4 | 40.0 | 5.7 | 45.7 | 8.6 |
| 20 | Tinder | 5.7 | 17.1 | 34.3 | 28.6 | 42.9 | 0.0 |
Bu tablo, oyun ve bahis platformu Nsoft’un BT Altyapı Direktörü Marin Marinčić tarafından yapılan bir çalışmaya dayanıyor. Marinčić, Apple App Store’daki gizlilik raporlarını inceleyerek en fazla kişisel veri toplayan uygulamaları listeledi.
Ancak burada önemli bir not var: Apple’daki gizlilik verileri uygulama geliştiricilerinin kendi beyanlarına dayanıyor. Yani bazı şirketler veri toplama kapsamını eksik bildirebilir veya daha masum gösterecek şekilde sınıflandırabilir.
Oyunlar ve eğitim uygulamaları da masum değil
Listede en şaşırtıcı olanlar yalnızca sosyal medya uygulamaları değil. Candy Crush Saga, Roblox ve Duolingo gibi oyun ve eğitim uygulamaları da veri iştahıyla öne çıkıyor.
- Roblox, veri paylaşmadığını iddia ediyor.
- Candy Crush Saga, topladığı verilerin yüzde 10’dan azını üçüncü taraflarla paylaştığını belirtiyor.
- Duolingo ise verilerin yaklaşık yüzde 20’sini başka şirketlerle paylaşıyor; geri kalan büyük bölüm analiz ve uygulama işlevleri için kullanılıyor.
Çocuklara yönelik uygulamalarda durum daha da kritik
Siber güvenlik sitesi SafetyDetectives tarafından yapılan ayrı bir araştırma, çocuklara yönelik popüler uygulamaların da ciddi gizlilik riskleri taşıdığını ortaya koydu. İncelenen uygulamaların:
- Yüzde 70’i kimlik belirleyici veriler topluyor
- Yarısından fazlası çocuklara ait verileri üçüncü taraflarla paylaşıyor
Öne çıkan örneklerden Reading Eggs, çocukların cihazlarından ses ve fotoğraf verisi toplarken bu bilgileri reklam ve kişiselleştirme amaçlı da kullanıyor. ABCMouse ise cihaz verilerini toplamakla kalmıyor, bu bilgileri üçüncü taraflarla paylaşıyor ve hesap kapatma süreci de oldukça zor.
Uzmanlar, ebeveynlerin çocukların cihazlarına yüklenen her uygulamanın gizlilik raporlarını mutlaka kontrol etmesi gerektiği konusunda uyarıyor.
Sosyal medya uygulamaları neden zirvede?
Listenin üst sıralarında sosyal medya uygulamalarının yer alması pek şaşırtıcı değil. LinkedIn, Snapchat, TikTok, X ve Meta’ya ait Facebook, Instagram, Messenger ve Threads; kullanıcıların verilerinin büyük bölümünü uygulamanın temel işlevleri için kullandığını belirtiyor.
Özellikle Meta uygulamaları, topladıkları verilerin yüzde 68,6’sını üçüncü taraflarla paylaşmalarıyla dikkat çekiyor.
WhatsApp Business da listede yer alıyor. Bunun nedeni, uygulamanın çalışabilmesi için yüksek oranda kişisel veri talep etmesi. Üstelik WhatsApp Business mesajları, standart WhatsApp’ın aksine uçtan uca şifreleme (E2EE) kullanmıyor. Bu da yazışmaların Meta veya başka taraflarca erişilebilir olabileceği anlamına geliyor.
Amazon, YouTube ve Google ekosistemi
Amazon ve YouTube da veri toplama konusunda öne çıkan platformlar arasında. Amazon, üçüncü taraflarla nispeten az veri paylaşsa da kullanıcı deneyimini kişiselleştirmek için geniş çaplı veri topluyor. YouTube ise reklam ve pazarlama amaçlı daha fazla veri topluyor ve paylaşıyor.
Google’a ait Gmail, Google, Google Maps ve Google Pay de listede yer alıyor. Gmail hariç diğer Google uygulamalarının önemli miktarda veriyi üçüncü taraflarla paylaştığı görülüyor.
Finans uygulamaları da masum değil
PayPal, “diğer amaçlar” başlığı altında topladığı veri oranının yüksekliğiyle dikkat çekiyor. Bu kategori; tarama geçmişi, rehber, cihaz kimliği, finansal bilgiler, konum, fotoğraflar ve videolar gibi oldukça geniş bir veri setini kapsıyor.
Ayrıca bazı araştırmalar, uygulamanın geliştirildiği ülkenin de veri toplama düzeyini etkilediğini gösteriyor. Çin merkezli veya Çin bağlantılı şirketlerin geliştirdiği uygulamaların, adres ve konum gibi hassas verileri daha yoğun topladığı belirtiliyor.
Veri toplamak ne zaman kabul edilebilir?
Harita, hava durumu, ulaşım ve teslimat uygulamalarının konum verisine ihtiyaç duyması anlaşılabilir. Uber ve Uber Eats’in listede yer almasının nedeni de bu. Ancak benzer hizmeti sunan bazı rakiplerin, daha az hassas veriyle çalışabildiği görülüyor.
Uzmanlar, bu tür servisler için uygulama yerine tarayıcı üzerinden kullanımın veri izini azaltabileceğini belirtiyor.
Flört uygulamaları Bumble ve Tinder da listede yer alıyor. Profil bilgileri, mesajlar ve medya dosyaları gönüllü olarak paylaşılsa da kullanıcıların bunun aynı zamanda bir “veri profiline” dönüştüğünün farkında olması gerekiyor.
Bu uygulamaları silmeli misiniz?
Veri toplamanın önüne geçmenin en etkili yolu, gereksiz uygulamaları cihazdan kaldırmak. Sosyal medya ve bazı servisler için uygulama yerine tarayıcı sürümlerini kullanmak da bir alternatif.
Yeni bir uygulama yüklemeden önce App Store veya Play Store’daki gizlilik bölümünü kontrol etmek, hangi verilerin ne amaçla toplandığını görmek açısından kritik. Uzmanlar ayrıca uzun süredir kullanılmayan uygulamaların silinmesini öneriyor.
Eğer bir uygulamayı en son ne zaman kullandığınızı hatırlamıyorsanız, muhtemelen silmenin zamanı gelmiştir. Uygulama mağazaları sizi bekler; ancak verileriniz her zaman geri gelmez.
zorla takmaya gerek kalmadı.
Herkes çipini cebinde taşıyor işte