Apple çok yakında Arizona’da bir fabrika kuracak.
Amerikan menşeli firmaların üretimlerini Çin’de yapmaları, Amerika içinde ciddi tepkilerin ortaya çıkmasına başlamıştı. Amerikan halkı iş bulamazken ve Amerikan devleti vergi gelirinden yoksun kalırken, sırf çok uluslu şirketlerin kârı düşmesin diye ısrarla üretimlerini yurtdışında yapmaları, Amerika’da giderek yükselen ulusalcı akımın haklı tepkisini çekiyordu. Üstüne üstlük Çin’deki fabrikalarda çalışan işçilerin durumlarının da pek parlak olmaması, insan hakları savunucularının da “modern kölelik” temelinde ciddi muhalefet yapmasına sebep oluyordu. Tüm bunların üstüne de, Çin’deki fabrikaların çevre konusunda pek de duyarlı olmamalarını ve bunun çevreci örgütlerin tepkisini çekmesini eklerseniz, Amerikan kamuoyunun ithalata olan tepkisinin neden büyüdüğünü anlayabilirsiniz.
Ancak işin içinde bundan çok daha fazlası var, bir süredir askeri malzemelerde bile Çin yapısı işlemciler kullanan Amerikan devleti, giderek büyüyen siber-casusluğun önünü alamayacağını artık anlamış durumda. Söylentilere göre Çin, Amerikan teknolojik birikiminin büyük kısmını çalmayı başarmış ve bunu da ağırlıklı olarak Çin yapısı elektronik donanımdaki arka kapılara borçlular. Haliyle Amerikan devleti özellikle elektronik cihazlar konusunda “yerli malı” kavramına çok ciddi bir dönüş yapma hazırlığında!
Bu bağlamda Apple’ın çok yakında Arizona eyaleti sınırları içinde yeni bir üretim fabrikası kuracağını açıklaması, aslında bizi pek fazla şaşırtmadı. Uzun zamandır bu tartışmanın sürdüğünü ve en sonunda “ulusal güvenlik” faktörünün “kâr marjı” faktörünü ezeceğini biliyorduk. Ancak Arizona’nın Mesa bölgesinde kurulacak olan fabrikanın bazı özellikleri durumun ne kadar ciddi olduğunu farketmemizi sağladı.
Apple’ın Arizona’da kuracağı yeni fabrikanın yaklaşık 600 milyon dolara mal olması bekleniyor. İnşaat esnasında 1,300 kişiye iş imkanı sağlayacak olan fabrika, üretime geçtiğinde en az 700 kişiyi istihdam edecek. Fabrikanın henüz ne üreteceği belli değil, ancak bizim tahminlerimize göre burada yapılacak olan üretimde öncelik Apple’ın devlete satacağı özel tablet ve telefon serilerine verilecektir. Bunların donanım ve yazılım olarak piyasada satılanlarla aynı olmayacağını tahmin etmek zor değil.
Bunun da ötesinde dikkati çeken bir diğer husus, Apple’ın yeni fabrikasının tamamen güneş enerjisiyle çalışacak olmasıdır! Apple’ın Arizona’da aldığı fabrika arazisi daha önceden güneş panelleri üreten bir firmaya aitmiş. Fabrikanın kuruluşunda ise GT Advanced Technologies adlı bir firma büyük rol oynayacak. Bu firma güneş enerjisi ve LED teknolojileri konusunda dünya çapında tanınıyor. Sırf güneş enerjisiyle çalışan bir fabrika şüphesiz çevrecilerin büyük takdirini toplayacaktır. Ancak bunun da ötesinde, genel enerji ağına bağımlı olmaması sayesinde, ulusal bir enerji krizinde ya da savaş durumunda bile enerji sıkıntısı çekmeyecektir!
Üretimini yurtdışından ABD içine kaydırmaya hazırlanan tek firma Apple değil. Google dahil pek çok büyük firma tekrar ABD topraklarında yatırım ve üretim yapma çabası içindeler. Şüphesiz Amerikan devleti bu konuda firmalara büyük tavizler ve vergi indirimleri sözü verdi. Ancak uzun vadede ulusal güvenliği ve ülke bağımsızlığını sağlayabilmek için pek fazla seçenekleri de kalmamış gibi görünüyor.
