İsmini Roma'daki savaş tanrısı olan Mars'tan almıştır. Güneş'e uzaklık bakımından 4. sırada bulunmaktadır. Güneş'in yaşanabilir bölgesinde bulunmaktadır. Dünya'ya benzer yüzey şekilleri içermektedir. Dünya'ya yakınlığı sebebiyle bilim insanları Mars üzerine ayrı bir ilgi duyarlar.
Gezegenimizle benzer mevsimleri vardır. Yüzey sıcaklığı Dünya'da olduğu kadar yüksek olmasa da yaz mevsiminde, ekvatorda 40 dereceye kadar hava sıcaklığı ölçülmüştür. Gece hava sıcaklığı bölgeden bölgeye değişir. -70 santigrat derecelere kadar düşer.
Yarıçapı Dünya'nın yarıçapının yarısı kadardır. Hacmi Dünya'nın %15'i, kütlesi %11'i kadardır. Mars, yerçekimi bakımından Dünya ile Ay arasında yer alır. Gezegenin kızıl görünümü, yüzeyinde bolca bulunan hematit veya diğer adıyla demir oksitten alır.
Mars'taki Olimpos Dağı, Güneş sisteminde keşfedilen en yüksek dağdır. Valles Marineris vadisi de Güneş sistemindeki en büyük kanyondur. Kuzey yarımkürede bulunan 10600 kilometre uzunluğundaki bir krater 2008 yılında kategorize edilmiştir. Bu krater, Güneş sisteminde keşfettiğimiz en büyük kraterlerden birisi olan ve en derin krater olan Atkien Havzası'ndan 4 kat büyüktür.
Mars yüzeyinde çok fazla miktarda bazalt kayaları bulunur. Buna ek olarak antrasit veya silisyum içerikli kayaçlar da bol miktarda bulunur. Fakat gözlemlere göre bu silisyum cam veya bileşik halinde görülmektedir. Mars Surveyor aracının yaptığı çok önemli gözlemlerde Mars'ın bir zamanlar tektonik plakaları vardı, veya oluşma evresindeydi. Bu gözlemlerden sonra Mars'ın Dünya ile benzer bir oluşum süreci geçirdiğine dair teoriler bir hayli güçlendi.
Mars'ta, bilim insanlarının ilk tahminlerinde, Mars'ın çekirdeğinin soğumuş olabileceği ön görülüyordu. Aksine son yapılan keşiflerde çekirdeğin çevresini sarmalayan bir FeS(demir sülfür) tabakası olabileceğine dair kuvvetli kanıtlar elde ettik. Sonrasında yapılan gözlemlerle bu tabakanın, yüzeydeki çatlaklara girerek depremlere ve sarsıntılara sebep olduğu kanıtlandı. 1480 km çekirdeğin demir veya nikel ağırlıklı olup olmadığı bilinmemekle beraber manto, silikat yapıdan oluşmaktadır. Mars'ta 4 devir vardır. Fakat kalıntıları farklı bölgelerdedir.
Nuh Devri: Mars'ın en eski yüzey oluşumlarının bulunduğu bölgedir. Çünkü en eski bulgular bu bölgede keşfedilmiştir. Özellikle Tharsis Platosu ve çevresinde dev kraterler ve oyuklar bulunur.
Hesperian Devri: Bu devir Nuh devrinin aksine geniş lav platolarının bulunduğu bir döneme verilen isimdir. 3.5-1.8 milyar yıl arasındadır.
Amazon Devri: 1.8 milyar yıl öncesinden günümüze kadar olan devirdir. Diğer devirlerden farklı olarak meteor veya volkan kalıntıları sık görülmez. Fakat yine de birkaç geniş krater bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Yüzeydeki ve yörüngedeki uzay araçlarından gelen önemli verilerden, toprakta organik veya inorganik moleküller halinde bulunan, yaşamın gelişmesi için elverişli çoğu element bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri, magnezyum, silisyum, sodyum, potasyum ve klorürdür.
2008 yılında deniz suyu ile Mars toprağını karıştıran Phoenix aracı, önemli bulgulara rastladı. Bunlardan birisi de perklorat tuzlarının bulunmasıydı. Perklorat tuzları insanlarda zehirleyici bir etkiye sahiptir.
Mars yüzeyinde sıvı su bulunup bulunmadığı, ancak uzay aracı gönderildikten sonra kesinlik kazanabildi. Fakat hala günümüzde bile gezegenin çeşitli bölgelerinde yüzeye zaman zaman sıvı su çıktığı tartışılıyor. Kutup bölgelerinde bulunan buzulların erimesi veya süblimleşmesi, bilim insanlarının kafasını karıştırıyordu. Çünkü bu suyun nereye gittiğini bir türlü anlayamamışlardı. Daha sonra yapılan hesaplamalarda gezegenin buzullarındaki buzulların, erimesi halinde bütün gezegen yüzeyinde 11 metreye yakın bir birikinti oluşturacağını hesapladılar. Ama bunun gerçekleşmesi için, gezegenin ortalama sıcaklığının -10 derecenin üzerine çıkması gerekiyor. Ayrıca gezegenin 60 derece enlemlerine kadar yüzeyin altında sıkışmış buz tabakaları olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü Valles Marineris gibi vadilerin bir zamanlar yüksek miktarda su içerdiği ve bu suyun zamanla hapsolduğu düşünülüyor. Cerberus Palus veya diğer adıyla Elysium Planitia adı verilen bölgede, 5 milyon yıl önce bir denizin donduğu bulgularına ulaşılmıştır. Sonrasında Mars Global Surveyor aracı bazı lava tüplerinde (mağaralar) su buzu bulunduğunu keşfetmiştir. Fakat elde edilen verilerde küçük damar ve dağılım kollarına ulaşılamamıştır.
Dallanmanın ve ayrılmanın olmamasının sebebinin erozyon olduğu düşünüldü. Fakat Dünya'daki damar sistemleri erozyonla kapanmıyordu. Çünkü dünyadaki akıntılar ve kanallar genel olarak kayalık ve sert topraktan oluşuyor. Yağıştan veya yeraltı kaynaklarından, hangi sebeple olursa olsun Mars su içeriyor. Çünkü kutuplarında ve yeraltında su bulunduğunu keşif araçları kanıtladı.
Mars, manyetosferini 4 milyar yıl önce kaybetti. Çünkü güçlü Güneş rüzgarlarına dayanacak bir manyetosferi yoktu. Mars Global Surveyor ve Mars Express, iyonize parçaların Güneş rüzgarı veya farklı sebeplerden ötürü gezegenin atmosferini kaybettiğini keşfetti.
Mars, Dünya'da 35 kilometre yükseklikte hissedebileceğimiz bir atmosfere sahiptir. Bu da 600 Pa veya 0,006 atm basınca denktir. Mars Global Surveyor atmosferinde 30 ppb metan keşfetti. Fakat metanın şaşırtıcı özelliği bakteriler veya herhangi bir canlı tarafından salınabilir olmasıydı. Kısa sürede bilim insanları kuyruklu yıldız çarpmaları ve volkanik aktivitelerde metan keşfetti.
Mars, Dünya'ya benzer eksen eğikliği sayesinde mevsimlere sahiptir. Fakat bu mevsimler Dünya'nın 2 katı bir sürede gerçekleşir. Bunun sebebi Mars'ın yörüngesinin daha uzun olmasıdır. Kışın buz haline dönüşen atmosferdeki karbondioksit, yaz ayında 20 dereceye ulaşan havada süblimleşir. Bu olay 400 km hıza ulaşan rüzgarlara sebep olur. Genel olarak fırtınalar Mars Güneş'e en yakın mesafede olduğu zaman oluşma eğilimindedirler.
Kışın Kuzey kutbunda 1 metre geçici kuru buz tabakası oluşur. Güney kutbunda ise 8 metreye yakın sürekli kuru buz tabakası vardır. Kuzey kutup dairesinde 1000 kilometre yarıçapında buz içerirken, güneyde 300 km yarıçapında buz içerir.
Mars'ın düzensiz şekilli 2 adet uydusu vardır. Bunlar Yunan savaş tanrısının oğullarının isminden türemiştir. Phobos ve Deimos. Herhangi bir atmosferi veya güçlü yerçekimi olmayan Mars'ın bu uydulara ne zaman sahip olduğu bilinmemektedir. Phobos 11 saatte bir doğarken, Deimos 2.7 günde bir doğar. İki uydu da ekvatora yakın yörüngededir. Fakat Phobos gelgit etkisiyle sürekli Mars'a yaklaşmaktadır.
Technopat Uzay Blogum:
Çakma Mühendis Blogum:
YouTube Videom:
Gezegenimizle benzer mevsimleri vardır. Yüzey sıcaklığı Dünya'da olduğu kadar yüksek olmasa da yaz mevsiminde, ekvatorda 40 dereceye kadar hava sıcaklığı ölçülmüştür. Gece hava sıcaklığı bölgeden bölgeye değişir. -70 santigrat derecelere kadar düşer.
| Yörüngesel veriler | |
| Devir | J2000 |
| Günberi(Güneşe en yakın olduğu mesafe) | 206.700.000 km(1.382 AU) |
| Günöte(Güneşe en uzak olduğu mesafe) | 227.939.200 km (1.52 AU) |
| Güneş ekvatoruna göre eğikliği | 7.155° |
| Ortalama yarıçapı | 3.389,5 km |
| Uydu(lar) | 2 doğal |
| Çevresi(ekvatoral) | 21286,06 km |
| Eksen eğikliği | 25,19° |
| Yoğunluk(g/cm3) | 3,9335 |
| Kütle Çekimi(m/s2) | 3,72 m/s2(0.37g) |
| Ortalama yüzey basıncı | 0,636 kPa |
| Ortalama sıcaklık | -63 °C |
| Tahmini atmosfer bileşimi | %95 Karbondioksit, %0.4 su buharı(iklime göre), %3 Azot, %1.6 Argon |
Fiziksel Özellikleri
Yarıçapı Dünya'nın yarıçapının yarısı kadardır. Hacmi Dünya'nın %15'i, kütlesi %11'i kadardır. Mars, yerçekimi bakımından Dünya ile Ay arasında yer alır. Gezegenin kızıl görünümü, yüzeyinde bolca bulunan hematit veya diğer adıyla demir oksitten alır.
Mars'taki Olimpos Dağı, Güneş sisteminde keşfedilen en yüksek dağdır. Valles Marineris vadisi de Güneş sistemindeki en büyük kanyondur. Kuzey yarımkürede bulunan 10600 kilometre uzunluğundaki bir krater 2008 yılında kategorize edilmiştir. Bu krater, Güneş sisteminde keşfettiğimiz en büyük kraterlerden birisi olan ve en derin krater olan Atkien Havzası'ndan 4 kat büyüktür.
Mars yüzeyinde çok fazla miktarda bazalt kayaları bulunur. Buna ek olarak antrasit veya silisyum içerikli kayaçlar da bol miktarda bulunur. Fakat gözlemlere göre bu silisyum cam veya bileşik halinde görülmektedir. Mars Surveyor aracının yaptığı çok önemli gözlemlerde Mars'ın bir zamanlar tektonik plakaları vardı, veya oluşma evresindeydi. Bu gözlemlerden sonra Mars'ın Dünya ile benzer bir oluşum süreci geçirdiğine dair teoriler bir hayli güçlendi.
İç Yapısı
Mars'ta, bilim insanlarının ilk tahminlerinde, Mars'ın çekirdeğinin soğumuş olabileceği ön görülüyordu. Aksine son yapılan keşiflerde çekirdeğin çevresini sarmalayan bir FeS(demir sülfür) tabakası olabileceğine dair kuvvetli kanıtlar elde ettik. Sonrasında yapılan gözlemlerle bu tabakanın, yüzeydeki çatlaklara girerek depremlere ve sarsıntılara sebep olduğu kanıtlandı. 1480 km çekirdeğin demir veya nikel ağırlıklı olup olmadığı bilinmemekle beraber manto, silikat yapıdan oluşmaktadır. Mars'ta 4 devir vardır. Fakat kalıntıları farklı bölgelerdedir.
Nuh Devri: Mars'ın en eski yüzey oluşumlarının bulunduğu bölgedir. Çünkü en eski bulgular bu bölgede keşfedilmiştir. Özellikle Tharsis Platosu ve çevresinde dev kraterler ve oyuklar bulunur.
Hesperian Devri: Bu devir Nuh devrinin aksine geniş lav platolarının bulunduğu bir döneme verilen isimdir. 3.5-1.8 milyar yıl arasındadır.
Amazon Devri: 1.8 milyar yıl öncesinden günümüze kadar olan devirdir. Diğer devirlerden farklı olarak meteor veya volkan kalıntıları sık görülmez. Fakat yine de birkaç geniş krater bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Toprak
Yüzeydeki ve yörüngedeki uzay araçlarından gelen önemli verilerden, toprakta organik veya inorganik moleküller halinde bulunan, yaşamın gelişmesi için elverişli çoğu element bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri, magnezyum, silisyum, sodyum, potasyum ve klorürdür.
2008 yılında deniz suyu ile Mars toprağını karıştıran Phoenix aracı, önemli bulgulara rastladı. Bunlardan birisi de perklorat tuzlarının bulunmasıydı. Perklorat tuzları insanlarda zehirleyici bir etkiye sahiptir.
Hidroloji
Mars yüzeyinde sıvı su bulunup bulunmadığı, ancak uzay aracı gönderildikten sonra kesinlik kazanabildi. Fakat hala günümüzde bile gezegenin çeşitli bölgelerinde yüzeye zaman zaman sıvı su çıktığı tartışılıyor. Kutup bölgelerinde bulunan buzulların erimesi veya süblimleşmesi, bilim insanlarının kafasını karıştırıyordu. Çünkü bu suyun nereye gittiğini bir türlü anlayamamışlardı. Daha sonra yapılan hesaplamalarda gezegenin buzullarındaki buzulların, erimesi halinde bütün gezegen yüzeyinde 11 metreye yakın bir birikinti oluşturacağını hesapladılar. Ama bunun gerçekleşmesi için, gezegenin ortalama sıcaklığının -10 derecenin üzerine çıkması gerekiyor. Ayrıca gezegenin 60 derece enlemlerine kadar yüzeyin altında sıkışmış buz tabakaları olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü Valles Marineris gibi vadilerin bir zamanlar yüksek miktarda su içerdiği ve bu suyun zamanla hapsolduğu düşünülüyor. Cerberus Palus veya diğer adıyla Elysium Planitia adı verilen bölgede, 5 milyon yıl önce bir denizin donduğu bulgularına ulaşılmıştır. Sonrasında Mars Global Surveyor aracı bazı lava tüplerinde (mağaralar) su buzu bulunduğunu keşfetmiştir. Fakat elde edilen verilerde küçük damar ve dağılım kollarına ulaşılamamıştır.
Dallanmanın ve ayrılmanın olmamasının sebebinin erozyon olduğu düşünüldü. Fakat Dünya'daki damar sistemleri erozyonla kapanmıyordu. Çünkü dünyadaki akıntılar ve kanallar genel olarak kayalık ve sert topraktan oluşuyor. Yağıştan veya yeraltı kaynaklarından, hangi sebeple olursa olsun Mars su içeriyor. Çünkü kutuplarında ve yeraltında su bulunduğunu keşif araçları kanıtladı.
Atmosfer ve Manyetosfer
Mars, manyetosferini 4 milyar yıl önce kaybetti. Çünkü güçlü Güneş rüzgarlarına dayanacak bir manyetosferi yoktu. Mars Global Surveyor ve Mars Express, iyonize parçaların Güneş rüzgarı veya farklı sebeplerden ötürü gezegenin atmosferini kaybettiğini keşfetti.
Mars, Dünya'da 35 kilometre yükseklikte hissedebileceğimiz bir atmosfere sahiptir. Bu da 600 Pa veya 0,006 atm basınca denktir. Mars Global Surveyor atmosferinde 30 ppb metan keşfetti. Fakat metanın şaşırtıcı özelliği bakteriler veya herhangi bir canlı tarafından salınabilir olmasıydı. Kısa sürede bilim insanları kuyruklu yıldız çarpmaları ve volkanik aktivitelerde metan keşfetti.
İklim
Mars, Dünya'ya benzer eksen eğikliği sayesinde mevsimlere sahiptir. Fakat bu mevsimler Dünya'nın 2 katı bir sürede gerçekleşir. Bunun sebebi Mars'ın yörüngesinin daha uzun olmasıdır. Kışın buz haline dönüşen atmosferdeki karbondioksit, yaz ayında 20 dereceye ulaşan havada süblimleşir. Bu olay 400 km hıza ulaşan rüzgarlara sebep olur. Genel olarak fırtınalar Mars Güneş'e en yakın mesafede olduğu zaman oluşma eğilimindedirler.
Kışın Kuzey kutbunda 1 metre geçici kuru buz tabakası oluşur. Güney kutbunda ise 8 metreye yakın sürekli kuru buz tabakası vardır. Kuzey kutup dairesinde 1000 kilometre yarıçapında buz içerirken, güneyde 300 km yarıçapında buz içerir.
Uyduları
Mars'ın düzensiz şekilli 2 adet uydusu vardır. Bunlar Yunan savaş tanrısının oğullarının isminden türemiştir. Phobos ve Deimos. Herhangi bir atmosferi veya güçlü yerçekimi olmayan Mars'ın bu uydulara ne zaman sahip olduğu bilinmemektedir. Phobos 11 saatte bir doğarken, Deimos 2.7 günde bir doğar. İki uydu da ekvatora yakın yörüngededir. Fakat Phobos gelgit etkisiyle sürekli Mars'a yaklaşmaktadır.
Technopat Uzay Blogum:
