Rusların "Bolt-Action" Furyasına Girişi: Berdan 2

ÖN BİLGİ VE TARİHÇE

Mauser Model 87’nin hikayesini okuyanlar bilir ki Osmanlı’nın önemli askeri inkılaplara soyunması 93 Harbi’nde alınan yenilginin bir sonucudur. Benzeri bir durum ise Ruslar için geçerlidir tabii ki ama bu 93 Harbi’nden bayağı öncesine dayanır, ta 1853’teki Kırım Savaşı’na. Kırım Savaşı’ndaki Rus yenilgisinin altında yatan sebeplerden birisi de Rus ordusunun modası geçmiş, yivsiz namlulu silahlar kullanmış olmasıdır. Koalisyonun elinde daha fazla yivli tüfek bulunması ve yivli namludan tam verim alabilen ilk mermi olan Minié’nin de bu savaşta boy göstermesiyle tam bir kıyım yaşanır. Bu savaşta görev yapmış bir cerrah olan George MacLeod, mermilerin iki askeri delip geçerek üçüncü bir askere çarptığını nakleder. Sözün özü, Rusların çıkarması gereken önemli dersler vardır ve kaybedilecek vakit yoktur.



1860’lı yıllara gelindiğinde metalik fişekli kuyruktan doldurmalı tüfek furyasına katılan Rusların ilk tercihi önceki yazıda bahsettiğimiz Berdan 1 olur. Bu silah hakkında fazladan bir iki kelime daha edecek olursam Hiram Berdan önce .45 inçlik bir fişek tasarlar ve Rus subayların iyileştirmesiyle nihai fişek .42 inç olur. Daha sonradan tasarlanan tüfekte de Rus subayların iyileştirmeleri olur. Böylece ortaya Berdan 1 çıkar. Colt Ruslar için Berdan 1’i üretedursun, Hiram yeni fikirlerin peşindedir ve bolt-action mekanizmalı bir silahı Avrupa seyahati esnasında Ruslara gösterir. Burada karşımıza Mauser hikayesinden hatırlayacağınız bir silah çıkar: Werder. Bu silah da Ruslar tarafından denenmekteydi ama Berdan’ın yeni tasarımı gelince pabucu dama atıldı denebilir.

Berdan 1’den hem daha pratik hem daha ergonomik hem de daha sağlam olan bu silah, küçük değişikliklere gidildikten sonra Berdan 2 namıyla 1870’de hizmete alınır. Berdan 1’in üretimi durdurulur ve yeni silahın siparişleri İngiltere'deki Birmingham Küçük Ateşli Silahlar Fabrikası’ndan verilir. Buradan verilen 300.000 adetlik sipariş teknik aksaklıklar sebebiyle tamamlanamaz, Ruslar siparişi 30.000 adede indirir ve üretimin Rusya’da yapılmasına karar verilir. Yeni makinelerle modernize edilen Tula ve Izhevsk tesislerinde üretim başlar ve toplamda 3.5 milyon kadar Berdan 2 üretilir.

MÜHİMMAT PROFİLİ: 10.66x58mm Rus Berdan

Bu silahta kullanılan fişek 10.75x58mmR, Berdan 1'de ise 10.66x58mmR kullanılıyordu. Ve yine olması gerek şu ki bu iki silahın kullandığı fişeklerin aynı fişek olması gerekiyor. Çok aramış olsam da bir türlü çözemedim.

MEKANİZMA, DİPÇİK VE NAMLU PROFİLİ

TEK TARAFLI KİLİTLEME BARI

Kara barutun patladığı zaman ortaya çıkan basıncın tek barla karşılanabilmesi üzere bu silahta sadece tek bir kilitleme barı var, o da kurma kolunun altında. Bu kısım çok kısa çünkü Berdan 2 bakıldığında gayet sıradan bir tüfek ve janra getirdiği devrimsel bir yeniliği ya da sıra dışı bir özelliği yok.







SAVAŞ PROFİLİ

93 Harbi’nde çok aktif bir şekilde kullanılan Berdan 2’ler, Mosin-Nagant’ın hizmete alınmasıyla yavaş yavaş arka hat birliklere doğru kaysa da Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte ön hatlarda tekrardan kendine yer bulabilmiş. Çeşitli sayıda Berdan 2, bu dönemde Rus destekli çeşitli ülkelere hibe de dilmiş veya satılmış; listesi de şöyle:

• Bulgaristan 133.000 adedini satın almış.​
• Karadağ’a 30.500 adedi hibe edilmiş.​
• Sırbistan’a 75.000 adedi hibe edilmiş.​
• Etiyopya’ya 30.000 adedi hibe edilmiş.​
• Birinci Dünya Savaşı sırasında ele geçen Berdanlar, Osmanlı da dahil olmak üzere müttefikler tarafından kullanılmış.​

Meraklısına: Günümüzde ise Rusça sokak ağzında tek atışlı, antika silahlar için "berdanka" terimi kullanılırmış. Sebebi hep bunlar işte.
Metin Yazımı ve Görsel Düzenleme: Bilham