Birim para karşılaştırması nedir?

Aslında saçma bir karşılaştırma. Birim para biriminden ziyade alım gücü önemli. Bunu niye mi diyorum? 1 Türk Lirası = 13 Japon Yeni. 1 TL'ye aldığımız suyu Japonlar 100 yene alıyor. Biz bir birim para öderken onlar 100 birim ödüyor. Bu Japonlar'ın kötü olduğunu mu gösteriyor? Hayır. İşte bu sebeple alım gücü önemli birim paradan ziyade.
 
En doğru karşılaştırma biçimi alım gücünü hesaplamaktir. Örneğin her ülkede bulunan birkaç üründen bir sepet yaparsınız, ardından karşılaştırmak istediğiniz iki ülkenin aylık asgari ücretini öğrenirsiniz. Son olarak hazırladığınız sepetleri o ülkedeki fiyatıyla yine o ülkenin asgari ücretini kullanarak satın alırsınız. Burada önemli olan nokta hangi ülkenin asgari ücretiyle ne kadar sepet satın alabiliyoruz. En çok sepet satın alınan asgari ücretli ülkenin alım gücü diğer ülkeye göre daha yüksektir.
 
Öncelikle yukarıda kabaca hesap yapmak için asgari ücret demiştim fakat iş ciddiyse (bazılarınıza komik gelecek ama) alım gücü/paranın değeri gibi karşılaştırmalar Big Mac üzerinden yapılır.

Bunu kabaca yazacak olursam;
Öncelikle ABD de ki big Mac fiyatını alıyoruz; diyelim 5 dolar.
Sonra karşılaştırma yapacağımız ülkede ki Big Mac fiyatını alıyoruz; Diyelim TL ile kıyaslayacağız ve big Mac 20 TL.
Big Mac endeksine göre 1 dolar 4 TL olması gerekiyor, fakat kura bakınca 8 TL olduğunu görüyoruz, yani TL olması gerekenden %50 daha değersiz.

İşte bu kıyaslamayı ister bol sıfırlı paralar ile yapın ister az sıfırlı paralar ile yapın her zaman paranın değeri net bir şekilde ortaya çıkıyor.

Not: Bu hesaplama uluslararası geçerliliği olan kabul görmüş bir hesaplama biçi midir?
 
İki ülkenin arasındaki ekonomik düzeyi ürünlerin fiyatını aynı birime dönüştürerek değil de ortalama bir çalışanın kazandığı parayı zorunlu ihtiyaçlardan sonra eline kalan kısmıyla bir üründen ne kadar alabildiğini hesaplamak çok daha mantıklı.
Biraz karışık gelmiş olabilir kulağa, basit bir örnek vereyim:
Adem Türkiye'de, Adam Amerika'da asgari ücretle çalışan, yalnız yaşayan işçiler olsun. Ücretleri tam araştırmadım, tahmini değerler vereceğim. Adem 2800 lira kazanıyor, 1000 kiraya, 500 faturalara, 700 market alışverişine harcıyor, eline 600 lira parası kalıyor. Adam ise 1500 dolar kazanıyor, 500 doları kiraya, 200 dolar faturalara, 400 dolar market alışverişine veriyor ve eline 200 dolar para kalıyor. Adam ayakkabı satın almak istiyor, 50 dolar veriyor, üstüne arabasının deposunu 40 dolara dolduruyor, birkaç kasa bira, cips ve atıştırmalığa 20 dolar verip birkaç gecelik eğlence kaynağı depoluyor, bozulmuş kulaklığının yerine kenara koyduğu bozuklukları da ekleyip 100 dolara yeni Sony WHCH710N alıyor ve maaşını bitiriyor. Adem'in de ayakkabısı yırtılmış, artık yenisini almak lazım deyip dışarı çıkıyor, almışken iyisini alalım da bir daha yırtılmasın diye aynı modelden alıyor, cebine 50 lira para kalıyor, onunla da "kırk yılda bir dışarı çıkmışız" diyip bir buçuk iskender yiyor ve kalanı da dolmuşa verip maaşını bitiriyor.
Ücretleri tamamen sallamış olsam da aşağı yukarı bu değerlerde bir şey oluyor. Bu da alım gücünü ortaya koyuyor :)
 
Bir çok etken var. Asgari ücret ne kadar? Kaç kişi asgari ücret alıyor? İşsizlik oranı kaç? Bu etkenler ile asgari ücret üzerinden karşılaştırma yapılabilir.

1 lira = 1 euro gibi yapılan kıyaslamalar hata olur. Çünkü bunun birçok sebebi var. Doğru olan kıyaslama alınan maaşlar üstüne olmalı. Yani Almanya'da asgari ücret 1500 euro, Türkiye'de 3000 lira ise 2 TL = 1 euro gibi düşüneceksin.

Develirum evet ama bu biraz amacından sapıyor yani 3 TL'ye alabildiğin şeyleri 3 doların alabildiği şeyleri karşılaştırıyorsun.

Djkedi evet bunun gibi kurallar lazım yoksa adaletsiz ve yanlış karşılaştırmalara neden olabilir mesela ve bu kural geçerli olunca 1 euro yerine 0,50 euro oluyor ve o para birimini kullanan kişiler için değerini anlamayı daha kolaylaştırıyor.
 
Birim kıyaslama için kullanılıyor. "Adam 100'e bunu alıyor sen 100'e bunu alıyorsun" gibi. Bence en doğrusu asgari ücrete oranlamak. ABD ile birim kıyaslaması yapılabilir çünkü asgari ücret yanlış hatırlamıyorsam 3000 dolar falandı. Ama Avrupa ülkeleriyle olmaz çünkü 1600 Euro falan. "Asgari ücretin yüzde kaçı" diye bakarsak çok daha doğru olur.
 

Geri
Yukarı