Mesela pazarda 100 tane domates olduğunu düşünelim. Yani domates arzı 100 ama 110 tane domatese talep gelmiş. Domates talebi 110. Domates arzı 100, domates talebi 110. Talep, arzdan fazla olduğu için domates fiyatı yükselir. Dolarda aynıdır. Dolar talebi, dolar arzından fazla olursa dolar yükselir. Türkiye'nin dolar talebi ve dolar arzını hesaplayalım.
Türkiye'nin döviz talebi; bir yıl içinde ödenecek dış borç ve cari açık.
Bir yıl içinde ödenecek dış borç: 141 milyar dolar.
Cari açık(2021 tahmin): 30 milyar dolar.
Türkiye'nin toplamda döviz talebi 171 milyar dolar.
Türkiye'nin döviz arzı; merkez bankası döviz rezervi ve Türkiye'ye giren para.
Merkez Bankası'nın döviz rezervi 88 milyar dolar. Yıl başından beri Türkiye'den 8 milyar dolar para çıkışı var. (Hisse senedi ve dibs)
Yani bizim döviz arzımız 88 milyar dolar. Talebimiz 171 milyar dolar. Talep, arzdan fazla olduğu için dolar yükselir.
Doları düşürmek için, Türkiye'ye döviz girmesi gerekirken, tam tersi olmuş ve döviz çıkışı olmuş. Bu da doları yükseltir. Yıl başında 7,40 olan dolar, şu an 8,3. Türkiye'ye döviz girişi olursa, dolar düşer. Döviz girişi olmazsa dolar yükselir.
Örnek olarak 2010 yılına bakalım. 2010 yılında dolar genel olarak 1,50 seviyelerinde dolaşıyordu. 2010 yılında 121 milyar dolar döviz talebi var. 145 milyar dolar arzı mevcutmuş. Yani döviz arzı, döviz talebinden yüksekmiş. Böyle olduğu için 2010 yılında döviz genel olarak sabit kaldı.
Doları yükselten en büyük etken cari açıktır. Cari açık; döviz geliri ile döviz gideri arasındaki fark. Türkiye'nin 2020 yılında 209,6 milyar dolar döviz geliri olmuş. Türkiye'nin 2020 yılında 246,3 milyar dolar döviz gideri olmuş. Arada 36,7 milyar dolar cari açık vermişiz. 2020 yılında verdiğimiz cari açığı, kendi cebimizden vererek kapattık. Yani Türkiye, yurt dışından gelen parayla değil de, kendi biriktirdiği(döviz rezervi) ile kapattı. Bu durum doları yükseltir. Geçen sene doların yükselmesinin ana sebebi bu. 2020 Kasım ayında dolar 8,50 idi. 2020 şubat ayında dolar 6,90 idi. Dolar düşmüştü, düşmesinin sebebi; faiz artırımı + Türkiye'ye 20 milyar dolar para girdi. Mart ayından itibaren giren para çıkmaya başladı ve dolar yükselmeye başladı. Türkiye'ye kısa vadede dolar çekmesi için faiz artırımı yapması gerekir. Faiz artırdığı için tefeci dolarını Türkiye'ye getirir ve TL alır. Bu durum doları düşürür. Bir de dolar endeksi var. Dolar endeksi yükseldiği zaman dolar yükselir. Tam tersi durumda düşer. Çok basit şekilde anlatmaya çalıştım, bu konu aslında çok detaylı, cari açığın finansmanı, CDS primi, kredi notu, ABD tahvil faizleri, tasarruf oranı gibi etkenler de var.
Türkiye'nin döviz talebi; bir yıl içinde ödenecek dış borç ve cari açık.
Bir yıl içinde ödenecek dış borç: 141 milyar dolar.
Cari açık(2021 tahmin): 30 milyar dolar.
Türkiye'nin toplamda döviz talebi 171 milyar dolar.
Türkiye'nin döviz arzı; merkez bankası döviz rezervi ve Türkiye'ye giren para.
Merkez Bankası'nın döviz rezervi 88 milyar dolar. Yıl başından beri Türkiye'den 8 milyar dolar para çıkışı var. (Hisse senedi ve dibs)
Yani bizim döviz arzımız 88 milyar dolar. Talebimiz 171 milyar dolar. Talep, arzdan fazla olduğu için dolar yükselir.
Doları düşürmek için, Türkiye'ye döviz girmesi gerekirken, tam tersi olmuş ve döviz çıkışı olmuş. Bu da doları yükseltir. Yıl başında 7,40 olan dolar, şu an 8,3. Türkiye'ye döviz girişi olursa, dolar düşer. Döviz girişi olmazsa dolar yükselir.
Örnek olarak 2010 yılına bakalım. 2010 yılında dolar genel olarak 1,50 seviyelerinde dolaşıyordu. 2010 yılında 121 milyar dolar döviz talebi var. 145 milyar dolar arzı mevcutmuş. Yani döviz arzı, döviz talebinden yüksekmiş. Böyle olduğu için 2010 yılında döviz genel olarak sabit kaldı.
Doları yükselten en büyük etken cari açıktır. Cari açık; döviz geliri ile döviz gideri arasındaki fark. Türkiye'nin 2020 yılında 209,6 milyar dolar döviz geliri olmuş. Türkiye'nin 2020 yılında 246,3 milyar dolar döviz gideri olmuş. Arada 36,7 milyar dolar cari açık vermişiz. 2020 yılında verdiğimiz cari açığı, kendi cebimizden vererek kapattık. Yani Türkiye, yurt dışından gelen parayla değil de, kendi biriktirdiği(döviz rezervi) ile kapattı. Bu durum doları yükseltir. Geçen sene doların yükselmesinin ana sebebi bu. 2020 Kasım ayında dolar 8,50 idi. 2020 şubat ayında dolar 6,90 idi. Dolar düşmüştü, düşmesinin sebebi; faiz artırımı + Türkiye'ye 20 milyar dolar para girdi. Mart ayından itibaren giren para çıkmaya başladı ve dolar yükselmeye başladı. Türkiye'ye kısa vadede dolar çekmesi için faiz artırımı yapması gerekir. Faiz artırdığı için tefeci dolarını Türkiye'ye getirir ve TL alır. Bu durum doları düşürür. Bir de dolar endeksi var. Dolar endeksi yükseldiği zaman dolar yükselir. Tam tersi durumda düşer. Çok basit şekilde anlatmaya çalıştım, bu konu aslında çok detaylı, cari açığın finansmanı, CDS primi, kredi notu, ABD tahvil faizleri, tasarruf oranı gibi etkenler de var.