Genel bir tavsiyedir. Kendi seviyene göre uyarlayabilirsin.
Yapman gereken şey reading ve listening ile altyapını doldurmak. Bu süre zarfında konuşmaya çalışmana bile gerek yok. (Lakin fırsatını bulduğunda da kaçırma.) Çeviri kullanmadan anlamaya başladığında zaten istemsizce çat/pat konuşabilir olacaksın. Bu noktadan sonra reading ve listening azaltıp (tamamen bırakmayacaksın) speaking/writing yapacaksın.
Readıng: Okumaz isen gelişmez. Reading sana gramer öğretecek, cümle yapılarını öğretecek, kelime hazneni artıracak(önemli, çünkü native birisinin ort. 42K pasif kelime bilgisi var. Pasif kelime miktarının çokluğu sana konuşma fırsatı verecek, otomatik olarak konuşabilmeye başlayacaksın) ve listening yaparken alt yazısını anlamanı sağlayacak. Çünkü başlangıçta izlediğin her şeyi ing alt yazılı izleyeceğin için altyazısında konuyu anlar isen listening çalışmaların daha keyifli olmaya başlayacak.
- A1 de 10 kitap bul ve her bir kitabı iki kere oku. İlkinde anlamadığın yerlerde çeviri kullan ikincisinde çeviri kullanma. Hatırlamaya çalış. 11. kitap sana kolay geliyorsa( yüzde 60-70'ni anlıyorsan) bir sonraki seviyeye geç A1 de vakit kaybetme.
- Aynı şekil A2, B1 ve B2 de devam et.
Bu tarz kitapları kütüphanelerden bulabilirsin.
- Readers
- İnternetten indirdiğin herhangi bir içeriği VirusTotal'de taratmadan açma.
- C1'e geçmene gerek yok. C1 kitapları genelde eski edebi kitapların özeti gibi oluyor. Amaç günlük hayatta konuşulan dil. O yüzden güncel kitaplara yönelmek daha iyi olacaktır. Yani çocuk, middle grade, young adult ve adult kitaplarına
- Ana dili ing olan çocuklara (8-9 yaş) yazılmış, yazarları Amerikalı veya İngiliz olan kitapları oku. Bu sefer bulabildiğin kadar oku 50 tane bulabiliyorsan 50 tane, 100 tane bulabilirsen 100 tane oku. Örneğin: Diary of a wimpy kid series, amelia bedlia series vb.
- çocuk kitapları da sana kolay geldiğin de artık young adult veya adult kitaplarına geçebilirsin. Örneğin: Conversations with friends.
Not: seviyeli kitaplar sana grameri öğretecek çünkü basit dilde yazılıyor, çocuk kitapları ve normal kitaplar günlük konuşma dilinde yazıldığından ve hedefi anadili İngilizce olanlar olduğundan günlük konuşulan İngilizceyi öğretecek.
Not: Eğer B2 seviyesinde bir kitabı alıp rahatlıkla okuyabiliyor isen yukarıdaki formulü b2'den veya direkt çocuk kitaplarından başlayarak yapabilirsin.
Kitap okurken çeviriyi nasıl kullanacaksın onu anlatayım. Çeviri için ChatGPT kullan, Google transate kullanma.
- Promt olarak "sana vereceğim cümleleri kelime kelime veya kelime öbekleri şeklinde çevir" yaz ve Enter'a bas. Sonra senden ing cümle bekleyecek.
- Çeviri yaparken, kelime çevirisi yapma cümle çevirisi yap. Çünkü kelimenin ilk anlamı farklı, cümlede geçen anlamı farklı olabilir veya o kelime ile yanına gelen farklı bir kelime ile başka bir anlam çıkabilir. Örneğin put: Koymak, put on: Giyinmek veya find: Bulmak, find out: Öğrenmek(learn ile karışmasın, learn dersi öğrenmek için kullanılırken, find out bir sırrın ortaya çıkmasında kullanılır) hangi kelimenin ne zaman nerede hangi anlamda kullanıldığını kavramak için çok fazla kitap okumak gerekir.
- Bu şekilde hem kelimeleri öğreneceksin hem de cümlenin yapısını yani gramerini öğreneceksin. Yapısını anlamadığın zaman da cümlenin gramerini anlat diye yazabilrsin.
- Bu şekilde okuduğun şeyi anlayacaksın anlamadan saatlerce okuman hiçbir işe yaramaz. İntensive reading ve extensive readingi araştır.
- Eğer çok zorlanıyor isen kitap okurken, önce okuduğun seviyenin gramerini öğrendikten sonra da kitaplara başlayabilirsin.
Örnek bir çocuk kitabından görsel, diary of a wimpy kidden bir görsel. Bu kitap bir Amerikalı çocuğun okul hatayını anlatıyor. 7-12 yaşa uygun çocuk kitabı.
Listenıng: Dinlemez isen gelişmez.
En önemli geliştirilmesi gereken skildir. Bunu geliştirmez isen konuşamazsın konuşamamanın nedeni karşıdakini anlamayacak olman. Reading ile aynı anda bunu yapman gerek. Veya önce reading de bir seviyeye gelip sonra da başlayabilirsin.
Dizi/filmden önce daha basit dilde listening yapabileceğin kanalları bul. Hem daha basit bir dil kullanırlar hem de bize göre daha yavaş konuşurlar, en önemlisi kelimeleri birleştirmeden konuşurlar örneğin "i'm going to" der ama filimde gonna diye duyarsın bunu "what are you doing" der ama filmde "whatcha doing" diye duyarsın.
Bu kanallar.
- İngilizce öğreten kanallar.
- İngilizce listenign kanallar.
- Real Life English kanallar.
- Audio book.
Yukarıdaki kanalları, yeni bir YouTube hesabından takip et ve o hesaptan sadece İngilizce içerik tüket. Çünkü sana farklı farklı yen ing kanallar tavsiye etsin.
Not: Bir süre sonra yayıncılara, dizilere geçmen gerek. Çünkü bu kanallar seviyeli kitaplar gibidir.
Listening ile readingi aynı anda yapmanın alternatifi:
Yotubedan seviyenle iligli bir içerik bulup onun altyazısını indirip onu okuyabilir ve sonrasında listening de yapabilirsin. Bunun için
bu siteden YouTube videosunun linkini girersen altyazısını .txt olarak indirebilirsin. Bu şekilde hem reading hem listeningi aynı anda da yapabilirsin. Veya takip ettiğin kanallarda olabilir vlog kanalları teknoloji inceleme kanalları vb.
Speaking : Alt yapını doldurmaz isen konuşamazsın çünkü istediğin konuda konuşabilmek için kelime haznesine ihtiyacın var yani alt yapını/heybeni doldurman gerek. Alt yapıda reading ve listening ile dolar. Yine de pratik yapmaz isen çat pat konuşursun ama fluent/akıcı konuşamazsın.
Bebeklere bakarsan ki 1.5-2 sene sadece dinler ama sonra çat-pat konuşur bazen dilleri dönmez ama konuştukça konuştukça açılır. Sonra sussun diye yalvarırsın
İlk başta sadece ve sadece reading ve listeninge odaklan, listening de altyazılara bakmadan anlamaya başladığında konuşma pratiği yap.
Writing : Konuştuğun zaman yazabileceksin zaten ama konuşacak birini bulamaz isen yazmakta konuşmak ile aynıdır. YouTube'da izlediğin videolara yorum bırakarak da pratik yapabilirsin.
Yapman gereken şeyler reading ve listening, bunlar kolay gelmeye başladıktan sonra speaking arkasından gelecek ama akıcı olmayacak, akıcı olması için speaking pratiği yapman şart. Sadece istikrarlı ol her gün adım adım ilerle. Bunun dışında bir şeyle de vakit kaybetme.
Reading ve listening input
Speaking ve writing outputtur. İnput olmadan output olmaz. Ne kadar ekmek o kadar köfte.
Yapay zekaların eğitmine bakarsan şu kadar veri ile eğittik derler. İşte çok fazla veriyi input ettiler ki şu an biz ne sorsak güzel cevap veriyor. İşte bu cevap verme işi(yani senin için speaking) "sonuçtur"
Yapmaman gerekenler.
-Duolingo vb uyglamalarda vakit kaybetme,
-Gramer kitaplarına boğulma. Kitap okumak bunu fazlasıyla yapacaktır. Eğer çok zorlanıyor isen bulunduğun seviyedeki grameri öğren sonra kitaplara dal.
-Kelime ezberlemeye çalışma. Bir kelimenin birden çok karşılığı var. Baş edemez sıkılırsın.
-Zinciri kırma, yeri gelecek motivasyonlu olacaksın yeri gelecek sıkılacaksın. Disiplin motivasyondan daha değerlidir.
Aşağıdaki videoyu muhakkak izle.