Linux Mint 18.1, Ubuntu 16.04 ve Debian için SSD Optimizasyonu

SSD söz konusu olunca her kafadan ayrı bir tavsiye çıkıyor. En güvenilir ve denenmiş tavsiyeleri bir klasör altında toplamanın yararlı olacağını düşündüm.

NOT : Burada belirtilen bazı işlemler risk içermektedir. Oluşabilecek herhangi bir hatada ben ve sitemiz bundan sorumlu değildir. Her aşamayı dikkatlice okuyun ve yapabileceğinizden eminseniz bu işe girişin. Tavsiyesi oluşturmamda kaynak olan EasyLinuxTips Project'e teşekkürler

Tavsiye 1 : BIOS'da AHCI Modunu Kullanın

Bu tavsiye sadece Linux için değil Windows için de geçerli. SSD'lerin uygun performansta çalışması için BIOS ayarlarınızdan IDE değil de AHCI modunun aktif halde olduğundan emin olun. Genellikle ayarı AHCI modunda görürsünüz ama yine de kontrol etmekte fayda var.

Tavsiye 2 : Firmware Güncellemelerini Yapın

Bu tavsiye de tüm işletim sistemleri için geçerli. SSD üreticileri çeşitli optimizasyonlar yapmak için yeni firmware güncellemeleri yayınlayabiliyorlar. En iyi performans ve kararlılık için en son firmware kullandığınızdan emin olmalısınız. Bunun için SSD üreticinizin sistesini düzenli olarak takip etmekte fayda var.

Tavsiye 3 : Over-provisioning Alanı Bırakın

Bu tavsiyenin yapılıp yapılmaması konusu biraz tartışmalı olsa da yer probleminiz yoksa 10 GB gibi bir alanı ne olur ne olmaz diyerek ayrılmamış (unallocated) alan şeklinde bırakmakta fayda var. Linux üzerindeyken bu işlemi Gparted aracılığıyla Windows'da ise varsa üreticinizin sunmuş olduğu araçlarla ya da Disk Yönetiminden kolaylıkla yapabilirsiniz.

Tavsiye 4 : EXT4 Formatını Kullanın

Linux dağıtımlarının yeni sürümlerinde zaten kendiliğinden tercih edilen EXT4 formatı SSD'niz için de idealdir. BTRFS gibi dosya türleri yazma eylemlerini çok arttıracağından SSD'nin ömrünü kısaltacaktır.

Tavsiye 5 : Yüklemeden Sonra "noatime" Komutunu Kullanma

Linux işletim sistemi normalde okunan her dosya için bir zaman damgası koyuyor. Yazma işlemini arttıran bu eylemi devre dışı bırakmak en iyisi olacaktır. Bunu yapmak için :

a ) Komut Terminali'ni açın.
b) komutunu kullanarak dosya düzenlemesi yapmakta kolaylık sağlayacak uygulamaları indirip yükleyin. Sorulduğunda şifrenizi girin.
c) Uygulamalar yüklendikten sonra komutunu girerek düzenleyeceğimiz dosyayı açın.
d) Karşınızda biraz karmaşık bir dosya bulacaksınız. UUID=xxxxx / ext4 errors=remount-ro 0 1 gibi bir satır göreceksiniz karşınızda. Bu satırın UUID=xxxxx / ext4 noatime,errors=remount-ro 0 1 şeklinde düzenlenleyin. Dikkat ! : noatime, ekledikten sonra araya boşluk koymayın ! Yoksa sistem düzgün açılmaz.
e) Her şeyden emin olduktan sonra dosyayı kaydedip kapatın. Yeniden başlatıldığı zaman komut kendiliğinden devreye girecek.

Tavsiye 6: Otomatik TRIM Yönetimini Sıklaştırmak

Linux TRIM işlemini normalde haftalık olarak zaten yapmakta ancak bunun için bir hafta beklemeye gerek yok. Bu işlemi günlük gerçekleşecek şekilde ayarlamak en ideali. Bunu yapmak için :

a) Komut Terminali'ni açın.
b) komutunu yazın. İstendiğinde şifrenizi girin. Bilgisayarı yeniden başlattığınız zaman düzenleme yapılmış olacak.

TRIM işlemini elle yapmak için: (Bilgisayarınız boşta iken ve başka işlemler açık değilken)

a) Komut Terminali'ni açın.
b) komutunu girin. İstendiğinde şifrenizi girin. Bu işlem birkaç dakika sürebilir. İşlem esnasında Terminal donmuş gibi gözükebilir sadece sabırlı olun.

Tavsiye 7 : Swap Alanı Kullanımını Sınırlama

Özellikle 4 GB altında RAM'i olan sistemlerde RAM'in aşırı kullanıldığı durumlar için kurulum esnasında Swap bölümü de oluşturulması tavsiye edilir. Özellikle 6 GB ve üzeri RAM'lerde Swap alanı oluşturmaya hemen hemen hiç ihtiyaç yoktur. Eğer kurulum esnasında Swap alanı oluşturduysanız bu alanın tetiklenmesi için hazırlanan ayarı değiştirmenizde SSD'nizin sağlığı açısından fayda var. Bunu yapmak için :

a) Komut Terminali'ni açın.
b) Şu anki ayarı kontrol etmek için ayarını kullanın. Genellikle sonuç 60 çıkacaktır. Bu RAM'in yüzde 60'ı geçildiğinden itibaren Swap alanının kullanılacağı anlamına geliyor. Bunu düzenlememiz gerekiyor.
c) komutunu kullanın. Açılan dosyanın en sonuna bu satırı ekleyin. Herhangi bir yanlışlığın önüne geçmek için kopyala yapıştır sırasında herhangi bir hata olmadığından emin olun. d) Dosyayı kaydedin ve kapatın.
e) Bilgisayarınızı yeniden başlatın.

Tavsiye 8 : Firefox'un Yazma İşlemlerini Sınırlayın

Özellikle tarayıcılar SSD'ler üzerinde inanılmaz bir yazma yükü oluşturuyor. Firefox için bunu düzenlemenin birçok yolu olduğu var.

a) Cache miktarını 0 yapmak. Bunun için Seçenekler > Gelişmiş > Ağ yolunu izleyin. Otomatik önbellek yönetimini devre dışı bırakarak 0 MB'a ayarlayın.

b) Daha sonra tarayıcı adres satırına about:config yazın. Uyarıları geçin. Arama kısmına sessionstore yazın. browser.sessionstore.interval girdisine çift tıklayarak varsayılan 15000 değerinin sonuna 3 tane daha 0 koyarak 15000000 yapın.

c) Daha sonra browser.sessionstore.restore_on_demand , browser.sessionstore.resume_from_crash , services.sync.prefs.sync.browser.sessionstore.restore_on_demand girdilerine çift tıklayarak devre dışı bırakın. (True yazan kısım False olacak)

Bu ayarları yaparak herhangi bir çökme durumunda açık sayfaların yeniden açılmasını engellemiş oluyor ancak SSD üzerinden oluşturduğu büyük baskı düşünüldüğünde bunu yapmamız gerekiyor.

d) EK : Eğer Java eklentisi yüklü ise Java Control Panel - General sekmesi: Temporary Internet Files - Settings kısmından "Keep temporary files on my computer." ifadesinin önündeki işareti kaldırın.

Tavsiye 9 : Chrome'un Yazma İşlevlerini Sınırlayın

Chrome için yapabileceklerimiz ne yazık ki kısıtlı. Firefox'da olduğu gibi bu sessionstore ayarlarını düzenleyemiyoruz. Yapabileceklerimizi burada sıralıyorum.

a) Ayarlar- Gelişmiş - Gizlilik ve Güvenlik kısmından "Sayfaları daha hızlı yüklemek için bir tahmin hizmeti kullan" seçeneğini devre dışı bırakın. Tarayıcıyı yeniden başlatın.

b) Chrome'u sürekli incognito modunda açarak yazma işlevlerini bir ölçüde kısıtlayabilirsiniz. Bunun için Komut Satırına google-chrome-stable --incognito yazarak Chrome'u incognito modunda açabilirsiniz.

Tavsiye 10 : I/O Zamanlayıcısının Deadline'da Olduğundan Emin Olma

Ubuntu ve Linux Mint varsayılan olarak Deadline zamanlayıcısını kullanır. Bu hem SSD'leriniz hem de normal diskleriniz için daha iyidir. Normalde bunun için ek ayar yapmanıza gerek yok ama bunun düzgün çalıştığından emin olmakta fayda var. Bunun için :

a) Komut satırına komutunu girin. SSD'niz sda değilse o kısmı ona göre ayarlayın. (sda1,sda2 vb. gibi)
b) Gelen satır noop [deadline] cfq şeklinde olmalı. Bu Deadline'ın aktif olduğunu göstermektedir. Eğer bu şekilde değilse düzeltmek için :

- komutunu girin.
- GRUB_CMDLINE_LINUX_DEFAULT="quiet splash" satırını bulup GRUB_CMDLINE_LINUX_DEFAULT="elevator=deadline quiet splash" şeklinde değiştirin.
- Dosyayı kaydedip kapatın.
- yazarak Grub'u güncelleyin. İstendiğinde şifrenizi girin.
- Bilgisayarı yeniden başlatın.

Tavsiye 11 : Hazırda Bekleme'yi Devre Dışı Bırakma

Hazırda bekleme görevi SSD'ler için çok yük oluşturmakta. Bunu devre dışı bırakmakta fayda var. Ubuntu için hazırda bekletme varsayılan olarak devre dışıdır. Linux Mint içinse düzenleme yapmamız gerekiyor :

a) Komut Terminali'ni açın.
b) komutunu girin. Dikkat edin, bu tek bir komut. İstendiğinde şifrenizi girin. Böylelikle hazırda beklet için gerekli olan dosyayı / dizinine taşımış oluyoruz. Hazırda bekleti tekrar açmak istediğiniz zaman buradan tekrar eski yerine dosyayı taşıyabilirsiniz.
c) Yeniden başlattığınız zaman Hazırda Beklet artık gözükmeyecek.
d) Laptoplar için ise Güç Seçenekleri kısmından Hazırda Beklet'i kapatmak gerekiyor.

Tavsiye 12 : Asla Disk Birleştirme (Defrag) Yapmayın

Bu tavsiye hem işletim sistemi için geçerli. SSD'nizin ömrünü korumak istiyorsanız asla defrag yapmaya kalkmayın.

Genel olarak tavsiyeler bu şekilde. Bu adımları uygulayarak SSD'nizi verimli şekilde kullanabilirsiniz. İyi Sosyaller !