Rehber SSD alırken nelere dikkat edilmeli?

Herkese iyi günler. Son zamanlarda sosyalde doğru bilgiye ulaşılamadığına dair birkaç konu gördüm. İnsanların bilmedikleri bir konu hakkında öneriler sunduğunu, yanlış yönlendirdiğini söyleyen kişi sayısı bir hayli artmaya başladı. Bende bunun üzerine yeterli bilgiye sahip olduğumu düşündüğüm "SSD alırken nelere dikkat edilmeli?" Adlı bir rehber yazmaya karar verdim. İsterseniz konumuza geçelim. Bu rehberde hiçbir şekilde bir markayı önermeyeceğim. Alacağınız SSD'yi yazdığım rehbere göre karar vererek alınız. Marka takıntınız olmasın.(Markalara ilerleyen bölümlerde deyineceğim.)
Şimdi doğru SSD'yi seçmeden önce bilmemiz gereken bazı kavramlar var. Bu kavramlar "Sıralı okuma/yazma" ve "IOPS".

Sıralı okuma/yazma nedir?
SSD alırken karşımıza hep "240GB 530MB-440MB/s SATA 3 2.5" SSD", "500GB 3500MB/s-3300MB/s M.2 SSD" gibi şeyler çıkmıştır. Burada gördüğünüz "530MB-440MB/s" ve "3500MB/s-3300MB/s" sıralı okuma/yazma değerleridir. Sıralı okuma/yazma sadece ve sadece kopyala/yapıştır işlemleri demektir. Yani siz bu hızlara sadece kopyala/yapıştır yaparken ulaşabileceksiniz. Ama biz her zaman kopyala/yapıştır yapmıyoruz değil mi? Oyunlar oynuyoruz, internet tarayıcılarında vakit geçiriyoruz, Word'den PowerPoint'ten ödevler hazırlıyoruz değil mi? Biz bu işlemleri yaparken sıralı olarak yapmıyoruz. Rastgele olarak yapıyoruz. Rastgele olarak okuyor, rastgele olarak yazıyoruz. Önce okuyup sonra yazmıyoruz ya da önce yazıp sonra okumuyoruz. Burada yazmıyoruz okumuyoruz derken bilgisayarın yaptığı işlerden bahsediyorum.

IOPS(input/output per seconds) nedir?
IOPS(input/output per seconds) açılım olarak saniyedeki girdi çıktı işlemleri demektir. Siz bir e-ticaret sitesinden SSD alırken IOPS değerlerini çok fazla göremezsiniz. Çünkü satıcılar bu değerlerin ne olduğunu bilmiyor ya da bilip ürününü satamayacağı için oraya yazmıyorlar. IOPS demek rastgele okuma/yazma işlemlerinde ki elde edilebilecek hızlar demektir. Peki nedir bu rastgele okuma/yazma? Rastgele okuma/yazma işlemleri bilgisayarda yaptığımız neredeyse her işlem diyebiliriz. Oyun oynamak, tarayıcılarda gezinmek, ödev yapmak, bilgisayarımızın arkaplanda yaptığı neredeyse bütün işlemler rastgele olarak okunup yazılır. Sizin SSD'nizin IOPS değerleri ne kadar yüksekse bu işlemleri yaparken o kadar çok performans alırsınız. Örneğin hep bahsedilen SSD takınca bilgisayarın açılma süresi sizin o gördüğünüz 500-600 ya da 3000-3500 hızlar sayesinde değil IOPS değerleri sayesinde gerçekleşir. Yani bir SSD alırken sıralı okuma/yazma değerlerine değil rastgele okuma/yazma değerlerine bakarak almalıyız. Bu değerler ne kadar yüksek ise SSD'nizin dolaylı olarak bilgisayarınızın hızı o kadar artacaktır. Anlayabilmeniz için şöyle bir örnek vereyim. Şimdi siz ve bir arkadaşınız bir SSD aldınız. Sizin aldığınız SSD'nin sıralı okuma/yazma değerleri 3000-3500'lerde. Ama IOPS değerleri 40K-30K bandında. Arkadaşınızın aldığı SSD'nin sıralı okuma/yazma değerleri 500-600'lerde. Ama IOPS değerleri 90K-100K bandında. Bu SSD'leri alıp bilgisayarınıza taktınız. Bilgisayarlarınızı aynı anda açtınız. Sizin bilgisayarınız yaklaşık 16-17 saniyede açılırken arkadaşınızın bilgisayarı 10-11 saniyede açılacaktır.(Burada ki değerler tamamen örnektir. Ayrıca her iki bilgisayarında aynı özelliklere sahip olduğu düşünülerek verilmiş bir örnektir.) Yani buradan şunu anlıyoruz. Sıralı okuma/yazma değerleriniz ne kadar yüksek olursa olsun IOPS değerleriniz düşük olduğu sürece o hızlar size hiçbir şey katmayacaktır. Bir SSD seçerken sıralı değerlere değil rastgele(IOPS) değerlerine bakarak almalıyız. Şimdi SSD alırken dikkat edilecek hususları sırayla bakalım.

• İlk önce bütçenizi belirlemeniz gerekmekte. Bütçenize uygun SSD'lerin bir listesini çıkartın.
• Çıkarttığınız listede ki SSD'lerin tek tek IOPS değerlerine bakın. Bu değerleri çoğu e-ticaret sitesinde bulamazsınız. Bu değerleri öğrenirken epeyden yardım alabilirsiniz. Epey de de bulamazsanız SSD'nin marka modelini internete yazarak yabancı ve Türk siteleri gezerek bulabilirsiniz.
• Seçtiğiniz SSD'lerden arasından IOPS değerleri en yüksek olandan düşük olana doğru sıralayın. Unutmayın IOPS değeri ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir. Sıralı okuma/yazma değerleri değil.
• Daha sonra listedeki SSD'lerin kullanıcı yorumlarına bakın. Tek bir markaya bağlı kalmayın. X marka model SSD en iyi SSD'dir demeyin. Araştırın, okuyun ve öğrenin. Biri size "SSD alacağım ne önerirsin? Bütçem X TL" dediğin de "X marka SSD'den şaşma git onu al. En iyisi odur" demeyin. Öncelikle karşınızdaki kişinin bütçesine uygun SSD'lere bakın. IOPS değerlerini karşılaştırın. Çıkarttığınız listede ki SSD'leri daha önce kullananlar olmuş mu? Memnun kalmışlar mı? Kronik bir sorunu var mı? Herkes genellikle neden şikayet etmiş bunlara bakın. Bu kriterleri göz önünde bulundurarak listedeki SSD'leri birer birer eleyin. Ve en az sorunlu, bütçeye en uygun ve en performanslı SSD'yi önerin ya da kendiniz için o SSD'yi alın. Tek bir markaya modele bağlı kalmayın.

Bu rehberi sizler için hazırladım. Bir hata, yanlış bir kısım görürseniz lütfen yorumlarda belirtmekten çekinmeyiniz. Belki de benim doğru bildiğim bir yanlışı düzeltecek ve insanların doğru SSD'ye ulaşmasını sağlayacaksınız. Burada yazılan her şeyi özgürce kopyalayabilir, kaynak belirtmeden dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz. Ve inşallah yazmış olduğum bu rehber donanımlar ya da yazılımlar hakkında detaylı bilgisi olan herkese bir gaz niteliğinde olur. Bu forumu kullanan insanların doğru bilgileri ve doğru yönlendirmeleri okumalarını sağlarız.

Çok faydanlarıcı bir rehber olmuş, elinize sağlık. 300 TL civarı bir SSD arıyordum. IOPS değerlerini araştırayım.

IOPS değerleri tabii ki en önemli faktör denebilir lakin, zaten SSD'lerin IOPS değerleri mekanik disklere göre oldukça yüksekler. SSD alırken kullanıcıları düşündüren şey muhtemelen "Bu SSD daha mı hızlı, onu mu alsam?" düşüncesi oluyor. Halbuki en kötü SSD bile zaten çok hızlı. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu ise sizin de parmak bastığınız sorun yaşama oranlarıdır. Sorun yaşanmamış bir SSD ise diğer değerler gözardı bile edilebilir bence. Ama kafası karışık kullanıcılar için güzel bir rehber olmuş.

Danzo dedi:

Rastgele olarak okuyor, rastgele olarak yazıyoruz.

Genişletmek için tıkla...

Burada 4K okuma hızı önemli, haklısınız.

Firmware güncellemesi ve yazılımı olması da en önemli kriterlerden biri. Sene olmuş 2021, halen daha bunu sunmayan diskler var.

Bu kriterler Flash sürücüler için de geçerli mi?

Peki IOPS değerleri SATA türüne göre değişik olur mu? Olursa SATA II için IOPS sınırı ne kadar?

Recep Baltaş dedi:

Firmware güncellemesi ve yazılımı olması da en önemli kriterlerden biri. Sene olmuş 2021, halen daha bunu sunmayan diskler var.

Genişletmek için tıkla...

Mesela James Donkey. Hatta siz aldınız hocam ölüm testi için. Firmware olmayan SSD'ler bence de tercih edilmemeli.

Yazı için teşekkürler. Birkaç model verilse fikir sahibi olunması için güzel olur.

Teşekkürler hocam.

@Danzo Bey, bilgilendirme için teşekkürler. NAND (MLC, SLC ve QLC) yongalarından bahsetmeyi unuttunuz herhalde; elinizden geldiğince QLC yongalı SSD tercih etmeyiniz (Örneğin: Intel 660p veya Samsung 860 QVO vb.) Bütçe dostu olabilirler fakat, yazma/okuma sırasında ani düşüşler (DRAM'in olmaması veya yetersiz olmasından dolayı dolması) veya hücre başına 4 bitlik alan sunduğundan, verileri depoladıktan sonra, verileri geri çağırırken, SSD'nin performansının (sürekli) düşmesine neden olacaktır.

QLC yongaları hala geliştirilmekte olup, şu an için önemli verilerin depolanmaması veya sürekli işlemler için uygun olmadığı görüşündeyim.
Elinizden geldiğince TLC tercih ediniz (MLC diyeceğim fakat, ev kullanıcısı için gereksiz ve pahalı. Genelde NAS tabanlı kullanılıyor).