kakaolupuding
Kilopat
Tarih: 25 Şubat 2009 08.22 Hava Taşıtı: Boeing 737-800
Sefer Sayısı: 1951 Kuyruk Numarası: TC-JGE
Havayolu: Türk Hava Yolları Uçak İsmi: Tekirdağ
Kaza Sebebi: Arızalı altimetre ve pilotaj hatası
Stall (Perdövites): Her uçağın dizaynına göre havada tutunma sürati vardır. Eğer uçak hızı bu süratin altına düşerse, uçağın kanadında oluşan kaldırma kuvveti uçağın ağırlığını kaldıramaz ve stall meydana gelir. Yüksek irtifada düz uçuş sırasında olan stall'da uçak burun aşağı verilerek ve motor gücü artırılarak stall'dan kurtulabilir. Ancak stall sadece uçağın tutunma sürati altına inmesiyle gerçekleşmez. Uçaklarda AOA (Angle of Attack: Hücum açısı) denilen bir terim vardır. AOA, uçak airfoil yapısının yeryüzü ile yaptığı açı diyebiliriz. Yüksek Hücum Açısı stall'a neden olur. Uçaklar hücum açısını arttırdıkça hava akımı airfoil yapıyı takip edemez duruma gelir ve hava girdapları oluşmaya başlar. Bu durumda da uçak stall'a girer. F-16 uçağı düz uçuşta yavaş hızda 25 derece AOA da uçabilir. F-22 ise 60 derece AOA da uçabilir.
Bölge: Hollanda/Amsterdam Schiphol Havalimanı yakınları
Yolcu Sayısı: 128
Mürettebat: 7
Ölü Sayısı: 9
Soğuk bir Şubat günüydü. Amsterdam Schiphol havalimanına inmek üzere havalanan Boeing 737 altimetresi arızalıydı. En son bakımı 22 Aralık 2008'de yapılan Boeing 737-800 yine de normal bir şekilde uçuyordu ve Amsterdam Schiphol Havalimanı'na yaklaşırken kule ile irtibata geçti. Piste yaklaşmaya başlarken stall denen durum meydana geldi ve uçak düşerek 3 parçaya bölündü.
Araştırma Raporu ve Neticesi
Hollanda Güvenlik Kurulu (Dutch Safety Board) Mayıs 2010 tarihinde kazayla iligli yaptığı araştırma raporunu yayınladı. Bu rapora göre kazanın temel nedeni uçak üzerindeki iki yükseklik göstergesinin farklı değerler göstermesi ve özellikle yaklaşma esnasında otopilotun (autopilot) bu yükseklik farklılığından dolayı yanlış şekilde uçağın hızını otomatik güç verme/kesme sistemi (autothrottle) vasıtasıyla kesmiş olması ve pilotların bu durumu geç fark ederek zamanında müdahale edememesidir.
Aşağıda, tüm bu incelemeler neticesinde, araştırmayı yapan kurulun ilgili taraflara yaptığı önerilerin bir kısmını bulabilirsiniz:
Teknik bakımdan:
Kaynaklar:
Sefer Sayısı: 1951 Kuyruk Numarası: TC-JGE
Havayolu: Türk Hava Yolları Uçak İsmi: Tekirdağ
Kaza Sebebi: Arızalı altimetre ve pilotaj hatası
Stall (Perdövites): Her uçağın dizaynına göre havada tutunma sürati vardır. Eğer uçak hızı bu süratin altına düşerse, uçağın kanadında oluşan kaldırma kuvveti uçağın ağırlığını kaldıramaz ve stall meydana gelir. Yüksek irtifada düz uçuş sırasında olan stall'da uçak burun aşağı verilerek ve motor gücü artırılarak stall'dan kurtulabilir. Ancak stall sadece uçağın tutunma sürati altına inmesiyle gerçekleşmez. Uçaklarda AOA (Angle of Attack: Hücum açısı) denilen bir terim vardır. AOA, uçak airfoil yapısının yeryüzü ile yaptığı açı diyebiliriz. Yüksek Hücum Açısı stall'a neden olur. Uçaklar hücum açısını arttırdıkça hava akımı airfoil yapıyı takip edemez duruma gelir ve hava girdapları oluşmaya başlar. Bu durumda da uçak stall'a girer. F-16 uçağı düz uçuşta yavaş hızda 25 derece AOA da uçabilir. F-22 ise 60 derece AOA da uçabilir.
Bölge: Hollanda/Amsterdam Schiphol Havalimanı yakınları
Yolcu Sayısı: 128
Mürettebat: 7
Ölü Sayısı: 9
Soğuk bir Şubat günüydü. Amsterdam Schiphol havalimanına inmek üzere havalanan Boeing 737 altimetresi arızalıydı. En son bakımı 22 Aralık 2008'de yapılan Boeing 737-800 yine de normal bir şekilde uçuyordu ve Amsterdam Schiphol Havalimanı'na yaklaşırken kule ile irtibata geçti. Piste yaklaşmaya başlarken stall denen durum meydana geldi ve uçak düşerek 3 parçaya bölündü.
Araştırma Raporu ve Neticesi
Hollanda Güvenlik Kurulu (Dutch Safety Board) Mayıs 2010 tarihinde kazayla iligli yaptığı araştırma raporunu yayınladı. Bu rapora göre kazanın temel nedeni uçak üzerindeki iki yükseklik göstergesinin farklı değerler göstermesi ve özellikle yaklaşma esnasında otopilotun (autopilot) bu yükseklik farklılığından dolayı yanlış şekilde uçağın hızını otomatik güç verme/kesme sistemi (autothrottle) vasıtasıyla kesmiş olması ve pilotların bu durumu geç fark ederek zamanında müdahale edememesidir.
Aşağıda, tüm bu incelemeler neticesinde, araştırmayı yapan kurulun ilgili taraflara yaptığı önerilerin bir kısmını bulabilirsiniz:
Teknik bakımdan:
- Boeing firması yükseklik ölçen sisteminin güvenilirliğini geliştirmelidir.
- ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) bu autothrottle ve uçuş yönetim bilgisayarının (Flight Management System - FMS) yanlış yükseklik değerlerinden kaynaklanan durumlara karşı istenmeyen yanıtlar vermesini ve autothrottle ile uçuş yönetim bilgisayarının güvenilirliğini tasarım özelliklerine göre yeniden artırılacak biçimde değerlendirilmelidir.
- Boeing, FAA ve EASA düşük hızlarda kokpitteki uçuş ekibini sesli olarak ikaz edecek bir sesli uyarı sisteminin geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapmalı ve eğer bu çalışmalar neticesinde sistemin efektif olduğu anlaşılırsa bunu tüm uçaklarda uygulanmak üzere zorunlu hale getirmelidirler.
- Boeing uçaklarında uygulanması gereken yaklaşmadaki tutunma kaybı (Approach to stall) prosedürünü autothrottle ve trimming (ayar vermek) kullanımına göre yeniden gözden geçirmelidir.
- Türk Sivil Havacılığı, Uluslararası Sivil Havacılık Birliği (ICAO), FAA ve EASA, havayollarının pilotlarına verdikleri eğitimlerdeki yaklaşma esnasındaki tutunma kaybı problemine karşı aldıkları eğitim içeriğini yeniden gözden geçirmeli ve buna göre revize etmelidirler.
Kaynaklar:
Son düzenleyen: Moderatör:
