NASA, bir süredir yazılım sorunları yaşayan Mars kaşifine format atmaya hazırlanıyor.
Opportunity, bundan tam on yıl önce Mars yüzeyine inen robotik bir keşif aracıdır. Daha sonra gönderilen ve çok daha büyük olan Curiosity robotunun aksine, Opportunity ve onun ikizi olan Spirit keşif araçları donanımsal olarak çok daha kısıtlı bir yapıya sahipler. Bu araçlar gerçekte irice uzaktan kumandalı otomobilleri andırıyorlar, ancak tamamen güneş enerjisiyle çalışıyorlar ve Mars yüzeyinde keşif ve gözlem yapmaya programlılar.
Aslında Opportunity robotu 2004 yılında Mars yüzeyine ilk kez teker koyduğunda, bu iki aracın da ortalama 3 aylık bir görev süresini tamamlaması öngörülüyordu. Bu süre içinde planlanan rotayı gezecek olan araçlar, ömürleri dolunca Mars yüzeyinde sonsuz bir uykuya dalacaklardı. Ne var ki beklendiği gibi olmadı, Opportunity ve Spirit belirlenen süreyi kat kat aşacak şekilde çalışmaya devam ettiler. Mars rüzgarları araçların güneş panellerinde toz birikmesini önlediğinden, iki aracın da enerji sıkıntısı olmadı ve 3 aylık görev yıllarca sürdü.
Tabii bu gayet iyi bir şey, çünkü sadece Mars hakkında daha fazla bilgi toplama imkanı sunmakla kalmıyor, genel olarak uzay çalışmalarına katkısı da büyük oluyor. Geçen yıllar içinde bu araçların karşılaştığı sorunlar, NASA’nın bilgi ve tecrübesini hayli artırıyor. Bu sorunlardan bazıları araçların tasarlanandan uzun kullanılmasından kaynaklanıyor. Spirit bir süre önce onarılamayacak biçimde arızalandı ve devre dışı kaldı. Spirit’in karşılaştığı ciddi sorunlardan biri de hafıza problemleriydi, şimdi aynısı Opportunity ile yaşanıyor.
Bu araçlarda kullanılan bilgisayar sistemleri veri depolamak için özel tasarlanmış Flash bellek modülleri kullanıyor. Ancak geçen zamanla birlikte hafıza modüllerini oluşturan hücrelerin ömrü dolmaya başladı, çünkü bu kadar uzun çalışmaları beklenmiyordu. Bu durum aracın işletim sisteminin veri kayıplarından oluşan hatalarla karşılaşmasına sebep oluyor. Bu durumda uzmanlar aracın hafızasına format atmak ve işletim sistemini yeniden kurmak yoluna gitmeye karar vermişler.
Ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için bu çok da sıra dışı bir işlem değildir. Hangimiz bilgisayarına format atıp sonra da işletim sistemini yeniden kurmadık ki? Aradaki fark şu, NASA uzmanları ve Opportunity aracı arasında hayli büyük mesafe var. Mars’ın konumuna göre değişen bu mesafe şu sıralar 300 milyon kilometre civarında ve bu uzaklık gönderilen radyo sinyallerinin yaklaşık 11-12 dakika gecikmeyle ulaşmasına sebep oluyor. Bu durumda araç ve NASA arasındakiçift yönlü haberleşmede yaklaşık 23 dakikayı geçen bir gecikme yaşanıyor. Haliyle uzmanlar için uzaktan format atmak ve işletim sistemi kurmak hem ciddi bir sıkıntı, hem de önemli bir tecrübe oluyor. Günün birinde aynı işlem çok uzaklardaki bir gemideki astronotların hayatını kurtarmak için gerekli olabilir.
