Intel Core X İşlemciler ve X299 Platformu Hakkında Her Şey

Intel’in Core i9 işlemcileriyle uyumlu yeni platformu X299 hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu makalemizde bir araya getirdik.

İşlemci piyasasında uzun zamandır eksik olan rekabet, AMD’nin önce Ryzen, ardından da Threadripper platformunu duyurması ile birlikte tekrar kendini göstermeye başladı. Bunun ilk örneği de Intel’in X299 platformu oldu diyebiliriz. Zira firma ilk defa bu platform ile masaüstü kullanıcılarına 18 çekirdekli, teraflop işlem kapasitesinde bir işlemciyi sunmaya başladı. Peki hem Skylake-X hem de Kab Lake-X serisi işlemcileri destekleyen ve dört çekirdekten onsekiz çekirdeğe kadar geniş bir performans ölçeği sunan X299 platformu kime hitap ediyor ve ne yenilik getiriyor? Bu makalemizde platformun bütün özelliklerine göz atıyoruz.

Kime Hitap Ediyor?

X299 platformu ile ilgili bilmeniz gereken ilk şey, bu platformun Z270 değil, X99’un devamı olduğu. Kısaca geriye dönüp baktığımızda Z97, Z170 ve sonrasında da Z270’in piyasaya sürüldüğünü görebiliriz. Bu, Intel’in mainstream olarak adlandırdığı, genel kullanıma hitap eden yaygın platformu. Bu platform neredeyse her yıl güncelleniyor ve sık sık da soket değiştiriyor.

Öte yandan X79, X99 ve bugün de X299 olarak devam eden platform ise firmanın enthusiast olarak nitelendirdiği, bilgisayar tutkunları ve daha yüksek performans arayan kullanıcılara hitap eden platformu. Yaygın platformun aksine üst seviye platform genelde iki yılda bir, hatta bazen üç yılda bir güncelleniyor. Bu platformda mimari genelde bir adım geriden geliyor fakat kullanıcılar yaygın platforma göre çok daha fazla çekirdek sayısı ve PCI Express hattı elde ediyor. Yine bazen DDR4 gibi teknolojiler de ilk olarak bu platformda kullanıma sunulabiliyor. X99 buna en güzel örnek.

Tabii ki herkes daha fazla performans istiyor. Fakat bu yüksek işlem gücünü günün her anında kullanan ve daha yüksek performans sayesinde işlerini hızlandırabilen bir kesim mevcut. Bu bağlamda Intel, platformun tam olarak hangi işlemler için uygun olduğunu da belirtiyor.

• Oyun: Söz konusu oyunlar olduğunda platform 12K çözünürlüğün dahi üstesinden gelebiliyor. Tabii burada platformdaki bütün işlemcilerin 12K oyunculuğu desteklemediğini de belirtelim. Firma burada en az 6 çekirdekten başlayan Skylake-X serisi işlemcilerin kullanılması gerektiğini belirtiyor.
• İçerik oluşturma: 1080 ve 4K video düzenleme halihazırda Z270 platformunda kolayca yapılabilmekte. Öte yandan 360 derece 4K video düzenlemek istediğiniz zaman daha yüksek performansa ihtiyaç duyabilirsiniz. İşte burada X299 platformundaki 18 çekirdeğe kadar çıkan Skylake-X işlemcilerden yararlanmak mümkün.
• Müzik: 16 parçadan oluşan bir müzik yapmak birçok sistem için kolay bir işlem. Lakin parça sayısı arttıkça işler zorlaşabiliyor. Intel, X299 platformunun yüksek bellek kapasitesinin müzisyenler için bir avantaj sağladığını belirtiyor.
• 3D Modelleme ve Animasyon: 18 çekirdeğin asıl avantajı ise burada ortaya çıkıyor diyebiliriz. Üç boyutlu efektler veya CAD/CAM ile uğraşıyorsanız yeni platform birçok ihtiyacınızı fazlasıyla karşılayabilecek düzeyde. Ötesinde ise her zaman Xeon mevcut.

Yeni Soket: LGA 2066

Yeni platform beraberinde yeni bir de soket ile geliyor. LGA 2011-v3’ten sonra pin sayısı biraz daha artıyor ve soket LGA 2066 hayatımıza giriyor. Doğal olarak bu soket ile sadece yeni nesil Core X serisi işlemciler uyumlu. Fakat iyi bir haberimiz var: LGA 2011 sisteminizde kullandığınız soğutma sistemini yeni platformda doğrudan kullanabileceksiniz. Yani soketin dış fiziksel yapısında herhangi bir değişiklik söz konusu değil.

İşlemciler: Kaby Lake-X ve Skylake-X

Intel ilk defa bir platformu iki işlemci desteğiyle birden piyasaya sürüyor. Firmanın buradaki amacının hem Ryzen hem de Threadripper platformu ile birlikte rekabet etmek olduğunu söyleyebiliriz. Yine firma bu sayede orta sınıf bir sistem alıp ileride bunu yükseltmek isteyen kullanıcılara da güzel bir seçenek sunmuş oluyor. Bunu yaparken de rakibinin hem en alt hem de en üst seviyesini geride bırakıyor. Aşağıda dört çekirdek, tepede ise onsekiz çekirdek ile X299 bugüne kadar piyasaya sürülen en esnek platformlardan biri.

• Kaby Lake-X: Öncelikle platformda sadece iki adet Kaby Lake-X işlemci var: i5-7640X ve i7 7740X. Kaby Lake işlemcilerin aksine bu modellerin frekansları biraz daha yüksek. Örneğin 7700K’nın temel çalışma frekansı 4.2 Ghz iken 7740X’in çalışma frekansı 4.3 GHz. Her iki işlemci de 4.5 GHz Turbo frekansına sahip. Öte yandan X299 Basin Falls platformunda bellek frekansı DDR4-2666 MHz iken Kaby Lake platformunda bu değer DDR4 2400 MHz. Buna ek olarak:
  • i5-7640X’te Hyper Threading yok
  • Bu işlemciler sadece çift kanal bellek mimarisi destekliyor
  • PCI Express hat sayıları sadece 16
  • 112W TDP değerleri mevcut

• Skylake-X: X299 platformunun asıl dikkat çeken işlemcileri en düşük modeli altı çekirdekli olan Skylake-X işlemciler. Burada tabii ki akla gelen ilk soru şu: Neden bu işlemciler Kaby Lake mimarili değil de Skylake mimarili? Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: bu işlemciler aslında masaüstünde satılan Skylake işlemcilerle aynı mimariyi kullanmıyor. Bunun yerine Intel’in Xeon platformuna sunduğu Skylake-EP mimarisini temel alıyor. Bu bağlamda AVX-512 gibi gelişmiş komut setlerini barındırıyor. Bu bağlamda Skylake-X işlemcilerin halihazırda oturmuş bir mimari üzerine temellendirilmiş olduğunu söyleyebiliriz. Yani her zaman en son mimariyi çok çekirdekli olarak üretmek mümkün olmayabiliyor. Burada işin içine yield denilen verim konusu da giriyor. Hangi mimariyi çok çekirdekli ve yüksek sayıda üretebiliyorsanız diğer mimari hazır olana kadar yola onunla devam ediyorsunuz. Benzer durumu X99’da da görmek mümkündü. Haswell-E ile piyasaya çıkan bu platform, Broadwell-E ile yola devam etti. Bu esnada yaygın platformda Kaby Lake-X piyasada idi.
• Özetle Skylake-X işlemciler:
  • En düşük model 6 çekirdekli
  • Hepsi dört kanal bellek desteğine sahip
  • 28 ila 44 PCI Express hattı
  • 140W ila 165W TDP değerleri
  • Turbo Boost Max 3.0 ile işlemcideki en hızlı iki çekirdeğin frekansı daha da yukarı çekilebiliyor

AVX-512: Advanced Vector Extensions olarak geçen bu komut seti, mevcut x86 komut setine bazı eklemeler yapıyor. Bu sayede yüksek kayar nokta hesabı gerektiren çoklu ortam, bilimsel ve finansal uygulamalarda bu işlemciler daha iyi bir performans sunabiliyor. Örneğin Blender, render motoru içerisinde AVX2 komut setlerinden yararlanırken OpenSSL de 1.0.2 sürümünden itibaren AVX ve AVX2 için iyileştirilmiş şifreleme özellikleri kullanıyor. Yine Kütle Çekim Dalgaları’nı araştıran Einstein@Home projesindeki bazı uygulamalar da bu komut setinden yararlanmakta.

Çarpan kilidi açık Intel Core X serisi işlemciler

1. Intel Turbo Boost 2.0 ile çıkılabilen en yüksek çift çekirdek frekansı
2. Intel Turbo Boost Max 3.0 ile çıkılabilen en yüksek çift çekirdek frekansı

Core i9

Yeni platformda en çok dikkat çeken işlemciler şüphesiz ki ilk defa duyurulan Core i9 serisi. En düşük modeli 10 çekirdekli olan bu işlemciler, bilgisayar tutkunlarının iştahını kabartıyor. Bu işlemcilerin ortaya çıkmasında şüphesiz AMD’nin Threadipper platformunun etkisi büyük. Hatta Intel burada AMD’nin 16 çekirdekli modelinin aksine 18 çekirdeğe kadar çıkarak teraflop işlem gücünü masaüstüne taşıyor. Core i9-7980XE modeli bu bağlamda masaüstü işlemci piyasasında yeni bir çağ başlatıyor diyebiliriz. Core i9 işlemcilerin bir başka özelliği de hepsinin 44 adet PCI Express hattının olması. Bu bağlamda sisteminize üç adet ekran kartı taksanız dahi X299 yonga setinin bütün PCI Express hatlarını kullanmamış oluyorsunuz.

Bütün bunlara ek olarak platformdaki dokuz işlemcinin de 14nm üretim süreci ile üretildiğini ve hepsinin çarpan kilidinin çık olduğunu belirtelim. Bir başka önemli hatırlatma da dahili GPU konusunda yapalım: bu işlemcilerin içerisinde bir GPU yer almıyor. Bu bağlamda X299 platformlu bir sistem toplamak isteyen kullanıcılar sistemlerine harici bir ekran kartı takmak zorunda.

X299 Yonga Seti

Bellek ve PCI Express kontrolcülerin işlemci içerisine girmesinden sonra modern platformların becerileri, kullandığınız işlemci ile doğru orantılı olarak değişmeye başladı. Lakin X299 platformu bu konuda yep yeni bir sayfa açıyor. Zira Kaby Lake-X veya Skylake-X tercihinize göre platformda kullanabileceğiniz ekran kartı ve PCI Express depolama birimlerinin sayısı bile değişiklik gösterebiliyor. Buna rağmen yonganın (PCH – Platform Controller Hub) kendisi, yani X299, bir önceki nesil X99’a göre PCI Express hattında büyük bir sıçrayış sunuyor.

Öncelikle X99’da yongada sadece 8 adet PCI Express hattı varken X299’da bu rakam 24’e çıkıyor. Bu, tam üç katı daha fazla PCIe kontrolcü anlamına geliyor. Bir de tabii ki işlemci ile PCH arasındaki iletişim var. Intel burada DMI olarak kısaltılan Direct Memory Interface kullanıyor. X99’da DMI 2.0 kullanılıyordu. X299’da ise DMI 3.0’a terfi edilmiş. Bu da demek oluyor ki işlemci ile yonga seti arasında saniyede 2 GB yerine 3.94 GB gibi bir hız aktarımı söz konusu. Lakin bu değerin Z270 ile aynı olduğunu belirtelim.

Yine yonga setinin üretim teknolojisinde de bir ilerleme söz konusu. X99, 32nm üretim teknolojisi ile üretilirken X299’da 22nm’ye geçilmiş. Bu bağlamda PCI Express hat sayısı ve yonga yetenekleri artmasına rağmen TDP değeri 6.5 Watt’tan 6 Watt’a düşüyor. Buna ek olarak yeni yonga 8 adet SATA 3.0 ve 10 adet USB 3.0 desteği sunuyor. Tabi bunların hepsini kullanıp kullanmamak anakart üreticilerine kalmış. USB 3.1 desteğinin halen daha yer almaması ise eleştirilebilir. Zira rakip AMD desteği doğrudan işlemci içerisinde sunuyor. USB 3.2’yi konuşmaya başladığımız bu günlerde Intel’in burada biraz yavaş hareket ettiğini söylemek yanlış olmaz.

Intel Virtual RAID on CPU

X299 platformu ile birlikte gelen en büyük yeniliklerden biri şüphesiz Intel’in yeni RAID teknolojisi. Daha önce Z270 platformunda M.2 RAID yaptığımızda yonga seti ile işlemci arasındaki DMI 3.0 veriyolunun limitlerine takılmıştık. M.2 SSD’lerin inanılmaz hız kazanması geleneksel düşüncenin dışına çıkılmasını gerektirdi. Intel de bu bağlamda yonga seti üzerinden RAID yapmak yerine işlemci üzerinden RAID yapılmasını mümkün kılan “Virtual RAID on CPU” (VROC) teknolojisini geliştirdi. Bu sayede yonga setini atlayarak iletişim doğrudan CPU üzerinden yapılıyor. Böylece darboğaz ortadan kalkıyor ve SSD RAID kurulumunuzdan inanılmaz yüksek performanslar elde edebiliyorsunuz.

Kağıt üzerinde her şey güzel gözükse de VROC, herkesin kullanımına açık değil. Özellikle de RAID 0’ın ötesine geçmek istediğinizde donanımsal bir anahtara ihtiyaç duyuyorsunuz ki bunu anakart üreticisinden temin etmeniz gerekiyor. Öte yandan her ne kadar Computex 2017’de VROC, X299 üzerinde çalışırken sergilense de Intel şu anda bu teknolojiyi X299’da kullanıma sunmadığını belirtiyor. Sonuç olarak X299 ile NVMe RAID 0 yapabiliyorsunuz fakat bunun ötesine geçmek istediğinizde işler biraz karmaşık bir hal alıyor. Şu anda da Intel’in bu konuya daha fazla açıklık getirmesini beklemekten başka bir şey yapmak mümkün değil.

Sonuç

Intel’in yeni platformu, firmanın bugüne kadar piyasaya sunduğu en esnek platform diyebiliriz. Kaby Lake-X ve Skylake-X işlemcilerin tek platformda kullanıma sunulması her ne kadar son kullanıcılar tarafında biraz kafa karışıklığına neden olsa da bütüne baktığımızda ileriye dönük bir sistemin kapılarını açıyor. Bugün dört çekirdekli bir sistem toplayan kullanıcı, ileride işlemcisini onsekiz çekirdeğe çıkartabilecek. Yakın zamanda testlerine de başlayacağımız platform şimdiden heyecan yaratmayı başarıyor.