64 Çekirdeğe ulaşan AMD Threadripper 3000 serisi işlemciler inanılmaz performans vaadiyle karşımızda. Bu işlemciler için MSI Creator TR40X anakartı inceliyoruz. AMD’nin 3.nesil Threadripper İşlemci ailesiyle çalışan üst seviye bu anakart, sade renk şeması ile yaratıcılara ve profesyonel kitleye yönelik olduğunu belli ediyor. Bu anakart için AMD X570 anakartların abisi diyebiliriz. Bilmeniz gerekenleri incelememizde adım adım anlatıyoruz…
35.000 TL’lik AMD Ryzen Threadripper 3990X işlemci 64 çekirdeğe ve SMT ile 128 işlem birimine sahip. 17500 TL’lik 3970X ise 32 çekirdeği ve 64 izleği ile karşımızda. Bu canavar işlemciler için doğal olarak yeni anakartlar da piyasada. MSI Creator TR40X modeli, bütün 3000 serisi Threadripper ailesi için güçlü özellikler sunuyor. Bu anakartı ilk olarak CES 2020 fuarında görmüş ve sizlerle ilk videomuzu paylaşmıştık. Şimdi daha detaylı inceleyebiliyoruz.
Anakart E-ATX form faktöründe geliyor ancak üreticiler arasında bu form faktörünün ölçüleri konusunda bir birlik olmadığı için her üreticinin E-ATX anakartı farklı boyutlarda olabiliyor. Bu karmaşanın önüne geçmek için aldığınız anakartın fiziksel ölçülerine bakıp kasanızla karşılaştırmakta fayda var. MSI Creator TR40X 30.4 cm x 27.7 cm ölçülere sahip.
- 00:02 – MSI Creator TR40X kimin için? Nasıl bir anakart?
- 00:30 – E-ATX ama boyutları nedir? Anakart ölçüleri.
- 00:40 – 2. Nesil ve 3. Nesil işlemciler, anakartlar uyumlu mu?
- 00:55 – Soğutucum uyar mı? 01:05 – Isı dağıtımı nasıl?
- 01:18 – Bağlantı özellikleri neler? Portlar ve Aquantia kontrolcü.
- 01:35 – 10 Gigabit ethernet ne işe yarar?
- 01:52 – WiFi6 Nedir? Kablosuz ağ yongası ve önemi.
- 02:05 – Kaç M.2 yuvası var, nerede, nasıl?
- 02:28 – MSI Aero Xpander nedir? Ne işe yarar? M.2 çoklayıcı kart hakkında işlevsel detaylar.
- 02:58 – SATA yuvaları ve PCI Express hatları.
- 03:20 – TR40X platformunu profesyonellere yönelik yapan ne? PCI Express yuvalarına bakıyoruz.
- 03:50 – Bellek kapasitesi nedir? Kaç yuva var? Hız ne olmalı?
- 04:20 – QVL listesi önemli.
- 04:35 – Gerçek 16 faz güç yönetimi.
- 04:55 – Ana güç beslemeleri.
- 05:14 – Isı dağıtımının güney köprüsü daha doğrusu PCH tarafından bahsediyoruz.
- 05:36 – Arka taraftaki Flash BIOS ve CLEAR CMOS seçenekleri.
- 05:45 – Anten bağlantıları.
- 05:55 – USB 10 Gbps ve 5 Gbps bağlantıları.
- 06:00 – 10 Gigabit ethernet, 10 Gbps USB Type-A ve nihayet 20 Gbps USB Type-C portumuz. Bu ASMEDIA ASM 3242A kontrolcüyle sağlanıyor.
- 06:20 – Ne yazık ki anakartta da Thunderbolt 3 desteği göremiyoruz.
- 06:35 – Ses yongaları, Realtek ALC 1220 ve ALC 4050H.
- 06:57 – Nahimic ses desteği devam ediyor.
- 07:15 – 7 Adet PWM destekli fan yuvası var.
- 07:25 – Anakart üzeri USB bağlantıları.
- 07:38 – MSI Creator TR40X’in RGB ile arası nasıl? JRGB, JRAINBOW ve diğer RGB özellikleri, bağlantıları.
- 07:48 – Arka kısmına bakıyor ve değerlendiriyoruz.
- 08:24 – MSI Creator TR40X sonuç itibariyle özellikle çok çekirdekli, çok güçlü, yüksek miktar ve yüksek hıza sahip depolama ile dehşet bir iş bilgisayarı kurmak isteyenleri hedefliyor. Ancak bunu yaparken TR40X platformunda gerekli olan ana özellikler üzerinde duruyor ve gereksiz bir abartı içermiyor.
Threadripper 3000 Serisi Uyumluluğu
Bildiğiniz gibi AMD 3.nesil Threadripper ile soket ve çipset değişikliğine gitti. Ne 3. Nesil Threadripper işlemcileri 2.nesil anakartlarda kullanabiliyorsunuz, ne de TR40X anakartları 2.nesil Threadripper işlemcilerle.
Bununla birlikte soket tasarımının dışardan büyük ölçüde aynı olması sebebiyle 2. Nesil Threadripper sistemlerinizdeki soğutucularınızı bu anakarla kullanmanız mümkün.
MSI’ın Intel ve AMD platformlarının üst seviye anakartlarında görmeye alıştığımız uzatılmış ısı borusu tasarımı bu anakartta da kendini gösteriyor. İşlemci voltaj regülatörlerinden başlayıp, güney köprüsüne kadar inen isi borusu, anakartın işlemci dışında ısı üreten tüm bileşenlerinin bu büyük heatsink ve fan tarafından soğutulmasını sağlıyor.
Bağlantı Özellikleri
Dahili 10Gigabit ethernet ile gelen bu anakart yüksek hızlı dosya transferleri ve paylaşımını kolaylaştırıyor. Aquantia AQC107 kontrolcüsünü ile mümkün kılınan bu bağlantı özelliği profesyonel kullanıcılara yeni olanaklar tanıyor. Aynı ofis içinde bu ağ ile birbirine bağlanan bilgisayarları kullanan yaratıcı profesyoneller, örneğin birbirlerinin bilgisayarındaki yüksek boyutlu video dosyalarına kendi bilgisayarlarındaymışçasına hızlı bir şekilde erişebiliyorlar. Buna ek olarak 2. Ethernet portu da bulunmakta, bunun hızı ise 1 Gbps.
Kablosuz internet olarak bu anakarttan Wi-Fi 6 dışında birşey beklemezdik ki onu da bulduk. Intel AX200 kontrolcüsünun sunduğu Bluetooth 5.1 ve Wi-fi6 sayesinde yüksek hızlı bir kablosuz bağlantı olanağı sağlıyor MSI Creator TR40X.
Depolama
Anakart tam 3 adet m.2 yuva ile geliyor ve hepsinin üzerinde MSI’ın Shield Frozer adını verdiği aluminyum m.2 SSD soğutucular var. Bunlar gayet büyük ve işlevini yerine getiriyor.
M.2 yuvalarından ikisi güney köprüsü fanının altında yan yana yatay konumlandırılmış, diğeri de fanın üzerinde dikey şekilde duruyor. Bu yuvaların hepsi PCI-E 4.0 x4 hızlarını desteklemekte.
Depolama konusunda anakartın en büyük özelliği beraberinde gelen MSI AERO Expander genişleme kartı. Kart anakarta x16 fiziksel yuva ile bağlanıyor. İçinde 4 adet PCI-E 4.0 destekli x4 m.2 yuva barındıran ve yuvaları kalın bir heatsink + büyük bir fanla soğutan bu genişleme kartı çok yüksek kapasiteli ve çok yüksek hızlı bir depolama çözümü yaratmak isteyenleri hedefliyor. PCI-E tabanlı yüksek kapasiteli ve yüksek hızlı depolama çözümleri çok uçuk fiyatlara sahip. Bu genişleme kartı ile kullanıcılar çok daha düşük bir meblağ ile kendi süper hızlı SSD sürücülerini yaratabilirler.
Bunun haricinde açılı bağlantılar ile tipik SATA 6Gbps çıkışlarından 6 adet sunulmuş.
PCI Express Yuvaları
Kullanıcılara toplamda kullanılabilir 72 adet PCI-E yuvası sunan AMD Threadripper 3.jenerasyon platformu bu sayede bir darboğaz alanını da ortadan kaldırıp, pek çok olanağa kapı aralıyor. İster tam hızda çoklu GPU kullanın ister hiçbir arabirim tarafından kısıtlanmadan tüm m.2 yuvalarınızı SSD’ler ile doldurun.
Profesyonel ve yarı profesyonel kitle önünde TR40X platformunu değerli yapan özelliklerden birisi de bu yüksek PCI-E yolu sayısı.
Anakart üzerinde 4 adet fiziksel x16 PCI-E yuvası görmekteyiz ve bunların 2’si elektriksel olarak x16, diğer ikisi de x8 olarak çalışmakta. Bu yuvalar 3 yollu Nvidia SLI veya AMD Crossfire çoklu GPU teknolojisini destekliyor.
Bu yuvalar ağır ekran kartları için daha dayanıklı ve elektromanyetik parazite karşı daha iyi koruma sağlıyor.
Bellek Yuvaları
4 kanallı bellek kullanan HEDT platformlarında görmeye alıştığımız 8 DIMM yuvası var bu anakartta. 256GB’ı 8’e böldüğünüzde 32 çıkıyor ki anakartın desteklediği maksimum boyutlu tek bellek modülü de 32GB. Bellek kapasitesini full’lemek istediğinizde tüm yuvalara 32GB’lık modüller takıp 256GB’ı görmeniz mümkün yani. Ancak bunun bir de hız götürüsü var. Ne kadar büyük boyutlu ve çok bellek modülü kullanırsanız, işlemcinin bellek kontrolcüsüne de o kadar yük bindirmiş oluyorsunuz ve kontrolcü bunları yüksek hızlarda çalıştıramıyor.
MSI’ın belirttiğine göre kanal başına 2 adet çift taraflı bellek modülü kullanmanız durumunda 3600Mhz’e ulaşmanız mümkün. Hatırlarsanız 3600Mhz 3.nesil Ryzen işlemciler için önerdiğimiz optimum bellek frekansı idi. Desteklenen bellek marka ve modelleri için anakartın QVL listesine göz atmanızı öneririz.
VRM Üniteleri
Aluminyum ısı dağıtıcıyı kaldırdığımızda anakartın gerçek 16 faz destekli Infineon XDPE132G5C PWM kontrolcüsü tarafından kontrol edilen 16 adet yine Infineon TDA21472 70A güç fazına sahip olduğunu görmekteyiz.
Bu anlamda 280W TDP değerine sahip 64 çekirdekli, 128 izlekli Ryzen Threadripper 3990WX işlemcinin güç iletiminde herhangi bir kısıtlama olmadan bu anakartta rahatlıkla çalışabileceğini söyleyebiliriz.
Güç Girişleri
2 adet 8 pinli işlemci güç girişi ve 24 pinli anakart güç girişi dışında anakart üzerinde başka bir güç girişi bulunmuyor. Bunu belirtiyoruz çünkü çok sayıda PCI-E yuvalarını besleyebilmek için bazı Threadripper anakarların üzerinde MOLEX güç girişleri de bulunmakta.
Soğutma
İncelememizin başında da belirttiğimiz gibi MSI akıllı bir soğutma çözümü geliştirmiş. Tüm ısı üreten elektronik bileşenler ısı borularıyla birbirine bağlanıyor. Bu sayede anakartın farklı noktalarında bulunan aluminyum ısı dağıtıcılarına ısı yükü eşit şekilde dağıtılmış ve hepsinden faydalanılmış oluyor. Özellikle de bu ısının güney köprüsüne taşınması çok faydalı olmuş çünkü buradaki fanın sağladığı aktif soğutma oldukça yeterli.
Arka plaka G/Ç ^Yuvaları
En üstten başlayarak indiğimizde, 2 adet buton görmekteyiz. İlk olarak sadece bir USB bellek ile işlemci, disk veya belleksiz USB güncellemenizi sağlayan Flash USB butonunu görüyorsunuz. Hemen yanında BIOS ayarlarını sıfırlamanızı sağlayan CLEAR CMOS butonu var.
Aşağıya indiğimizde çift WI-FI6 anten bağlantı noktasını görmektesiniz. Kutudan çıkan antenlere bağlıyoruz bunları.
Devam ettiğimizde kırmızı renkli 2 adet SuperSpeed10 ibareli USB yuva görmekteyiz. Adından da anlaşılacağı gibi bunlar 10Gbps bağlantı hızı sunan yuvalar. Onların da altında 6 adet normal hızda USB 3.1 yuvalarımız var.
Kırmızı renkli LAN yuvası 1 Gigabit ethernet hızı sunan yuva. Beyaz dış çerçeveye sahip alandaki siyah LAN portu ise 10Gigabit ethernet yuvası. Bu 10 Gigabit yuva altında bir adet 10Gbps USB daha ve onun altında 20Gbps destekli USB-C yuva görmekteyiz. Bu yuva AS Media üreticisinin ASM3242A yongasına bağlı. Anakartın Thunderbolt desteği yok.
En altta ses giriş ve çıkışlarını görmekteyiz. 1 adet SPDIF dijital çıkış ve 5 adet analog yuva var. Bunlar Realtek ALC1220 yongasına bağlılar. AMD TR40X çipseti bir ses kontrolcüsü içermediği için MSI USB 2.0 ses kodeği olan ALC4050H çözümünü kullanarak çipset ile ALC1220 yongasını bağlamış.
Ses kısmına baktığımızda oyuncu anakartlarındaki üst seviye bir ESS Dac görmesek de ses PCB’sinin anakarttan izole edildiğini ve özel kapasitörler tercih edilerek optimum ses kalitesi sağlandığını söyleyebiliriz. MSI yazılımsal olarak Audio Boost 4 ve Nahimic ile gelmekte. Sanal çevresel ses, öntanımlı ekolayzır ayarları yapmanıza imkan tanıyan birçok özellikle birlikte geliyor bu uygulama.
Anakart Üzeri Bağlantılar
9 adet PWM destekli fan bağlantı noktası, eğer üst seviye özel sıvı sistemi kurmayacaksanız fan çoklayıcısına bile gereksinim duymayacağınızı gösteriyor. Bu fan yuvalarının hepsini BIOS üzerinden kontrol edebilmektesiniz.
Anakart üzeri USB yuvalara baktığımızda 2 adet USB 2.0, 2 adet de USB 3.0 ve bir adet USB 3.1 gen 2 bağlantı görmekteyiz. Önündeki USB yuvaları kalabalık olan kasalar için birebir.
RGB bağlantılar noktasında 1 adet 4 pinli 5050 RGB bağlantısı ve 2 adet 3 pinli adreslenebilir RGB bağlantısı var. Bunları MSI’ın Mystic Light uygulaması ile kontrol edebiliyorsunuz.
Anakart Arkası
Anakart arkası boş bırakılmış. Burada herhangi bir m.2 yuvası veya arka plaka bulunmuyor. MSI anakartın maliyetini artıran bu gibi nispeten gereksiz detayları atlayarak, profesyonel kitleye iyi bir fiyat/perfomans oranı sunan üst seviye anakart sunmayi hedeflemiş ki bizce isabetli seçimler yapmış.
Sonuç Değerlendirme
En son bağlantı standartları ve en güncel teknolojilerle donatılan ancak maaliyet artıcı gereksiz detaylardan da kaçınan MSI Creator TR40X, sade ve minimalist görünümü ile beğenimizi kazandı. Stüdyolarda tasarım ve video düzenleme amaçlı bilgisayar toplamak için tavsiye ettiğimiz bir anakart. MSI Creator TR40X sonuç itibariyle özellikle çok çekirdekli, çok güçlü, yüksek miktar ve yüksek hıza sahip depolama ile dehşet bir iş bilgisayarı kurmak isteyenleri hedefliyor. Ancak bunu yaparken TR40X platformunda gerekli olan ana özellikler üzerinde duruyor ve gereksiz bir abartı içermiyor.
Artılar: Soğutma ve güç beslemesi, ek M.2 yuvalarının sayısı ve genişleme kartının kutudan çıkması, WiFi6 destekli kablosuz ağ, 10 Gigabit ethernet, anakart üzeri ve arkası bağlantı seçeneklerinin sayısı ve kapsamı.
Eksiler: Thunderbolt 3 yok.
